Kent arazisinin değerlenmesiyle birlikte yoksul mahallelere yönelik tehditler artarken, bir yardım çığlığı da Barcelona’dan yükseldi. Barcelona’nın işçi mahallesi Bonpastor’ün temsilcileri, yerel yönetimden ümidi kesince belediyenin kentsel dönüşüm planına alternatif bir çözüm bulmak amacıyla düzenledikleri “Bonpostor’ü Yeniden Düşünmek / Repensar Bonpastor” adlı fikir yarışmasını tanıtmak için yüzlerini dünyaya döndü ve soluğu İstanbul’da aldı.
Hüsranla sonlanmış olsa da Sulukule sürecinden pek çok tecrübeyle çıkan İstanbul, Sulukule Platformu’nun organizasyonu ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin ev sahipliğinde Bonpastor sözcüleri ile 4 Şubat'ta bir araya geldi. “Barcelona-İstanbul Kentsel Dönüşüme Karşı Dayanışma Toplantısı”nda 2004 yılından beri Barcelona’da yaşanan süreçten ve Sulukule deneyiminden bahsedildi.
“Bu işçi sınıfının belleğine yönelik bir saldırı” diyen antropolog Stefano Porteli, mahallenin geçmişini şöyle anlattı:
“Barcelona büyük bir endüstri kenti olduğundan 1920’lerde güneyden pek çok göç aldı. Fabrikalarda çalışmak için kırdan gelen bu insanlar için hükümet 1929’da Barcelona’nın dışındaki dört farklı noktaya bu sosyal konutları yaptı. Bu noktalardan biri de iki nehir, deniz ve dağlar ile çevrelenmiş Bonpastor idi. O zamanlar burada hiç bir şey yoktu, nehir taştığı için kentin en ucuz arazisiydi, fakat zamanlar kentin büyümesiyle burası değerlendi.”
Stefano Porteli, Bonpastor dışındaki diğer işçi mahallelerinin yıkıldığını söyleyerek bütün bu olanları “post-modern soylulaştırma” olarak tanımladı.
Özellikle yaşlılar mahalleye duydukları bağlılıktan ve mahalle yaşamını terk etmek istemediklerinden dolayı projeye karşı çıkarken, daha konforlu yaşamak isteyen gençler ve daha fazla kira ödeyenler projenin taraftarı. 2004 yılında mahallede kentsel dönüşüm ile ilgili yapılan referandumda %60 evet oyu çıkmasını Porteli, insanların neye “evet” dediklerini bilmemelerine bağlıyor. Porteli, “hayır” diyen %40’ın göz ardı edildiğini vurgulamadan da geçmedi.
Bonpostor’ü Yeniden Düşünmek
Bonpostor’ü kurtarmak için 3 yıldır teknik bir grup ile birlikte burada yaşayan İtalyan asıllı mimar Emanuela Bove, yerel yönetimin çabalarına kayıtsız kalması üzerine dünyada Bonpostor ile ilgili bir tartışma platformu yaratarak, bu platformun oluşturduğu baskı ile yerel yönetimi kendi dayattığı projeden vazgeçirmeyi planladıklarını anlattı. Bove, bunun ilk ayağı olarak da “Bonpostor’ü Yeniden Düşünmek” başlıklı bir fikir yarışmasını hayata geçirdiklerini dile getirerek yarışmanın kriterlerini şöyle sıraladı:
“Yarışmaya katılacak olan fikirler işçi sınıfının kültürel mirasını koruyup korumadığına, işin içine katılımcı mekanizmaları katıp katmadığına ve kimsenin istemeden konutunu bırakmak zorunda kalıp kalmayacağına göre değerlendirilecek.”
Şimdiye kadar 150’nin üzerinde başvurunun olduğu yarışma için son tarih 23 Şubat olarak belirtiliyor. Bunun bir proje yarışması değil, fikir yarışması olduğunu bir kez daha hatırlatalım. Ayrıca yarışmanın sonucunda da kazanana ödül yok! Çünkü Porteli’ye göre yarışma aslında bahane, asıl mesele mahallelinin sesini duyurmak…
Barcelona’nın kuzeyinde yer alan Bon Pastor, 1929’da 784 konutun inşasıyla kuruldu. İşçi mahallesi olan Bon Pastor’de bugün %30 oranında Roman da yaşıyor. Mahallede özel konut yok ve bu sosyal konutların kiraları içinde oturan kişilerin gelirlerine ve bu mahallede geçirdikleri zaman dilimlerine göre değişiyor.