Doğal afetlere karşı riskli binayı sahibi bir ayda yıkmazsa devlet yıkacak.Hükümet, yapılaşmayı Avrupa Birliği standartlarına yükseltmek için İmar Kanunu'nu değiştiriyor. Hem kırsal hem de kentsel yapılaşmayı kapsayan kanunun adı da, yapılaşmadan önceki planlama sürecini de kapsayacağı için Planlama ve İmar Kanunu olarak değiştiriliyor.
Başbakanlık, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ve ilgili birimler tarafından hazırlanan 'Planlama ve İmar Kanunu Tasarısı Taslağı', bakanlıklar, belediyeler ve sivil toplum örgütlerinin görüşüne sunuldu. Taslakta deprem ve diğer doğal afetlere hazırlık açısından çok tartışılacak düzenlemelere de yer verildi. Taslağın ana hatları şöyle:
Belediyenin iki yılı var
Belediyeler ve il özel idareleri, doğal veya teknolojik afetlere bağlı sosyal ve ekonomik zararlar konusunda önlemler hazırlayıp uygulamakla yükümlü adres olacak.
Bu amaçla 'Risk Yönetim Raporu' hazırlanacak. Rapordaki kararlar, 'Çevre Düzeni Planı' ve imar planlarıyla uygulamalara esas teşkil edecek. Belediye ve il özel idareleri yürürlükteki planların Risk Yönetim Raporu'na uygunluklarını 'iki yıl içinde' sağlayacak.
10 gün içinde tebligat
Planlama, imar ve yapı mevzuatına, ilkelerine ve standartlarına aykırı olan ve bu nedenle afetler karşısında ağır hasar görebileceği belirlenen binalar, mercek altına alınacak. Zemin ya da yapı nedeniyle bir kısmı ya da tamamı yıkılabilecek binalarla ilgili teknik rapor bakanlık veya idare encümenlerinde karara bağlanacak. Bina sahibine de 10 gün içinde tebligat yapılarak can ve mal güvenliğini tehdit eden bina ya da faaliyeti ortadan kaldırması istenecek.
Masraflar ödetilecek
Eğer bu yapı ve faaliyetler, tebligattan itibaren bir ay içinde bina sahipleri ya da müteahhitleri tarafından ortadan kaldırılamazsa, bina bir ay içinde güvenlik güçleri yardımıyla tahliye edilecek, daha sonra yıkılarak enkazı taşınacak. Masraflar da yüzde 20 fazlası ile yapı sahipleri ve müteahhitlerden tahsil edilecek.
Kat malikine baypas
Eğer bina için Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, belediye ve il özel idareleri, 'Esaslı tadilat veya güçlendirme yoluyla risk yok edilebilir' kararı verilmişse, ruhsatlı yapıların sahipleri, tebligat tarihinden itibaren 6 ay içinde güçlendirme projesini onaylatmak, ruhsata bağlatmak ve bu tarihten itibaren bir yıl içinde projeleri gerçekleştirmek zorunda olacak.
Kat mülkiyeti bulunan yapılarda, güçlendirme ve esaslı tadilat
için hissedar oluru zorunluluğu bulunmayacak. Bu işlemler ilgilisi tarafından gerçekleştirilmediği takdirde belediyeler ve il özel idarelerince resen gerçekleştirilecek.
Ruhsatın da süresi olacak
'Planlama ve İmar Kanunu Tasarısı Taslağı'na göre: 'Yapı ruhsatı süresi', iki yıllık yapıya başlama süresi de dahil, ruhsat tarihinden itibaren beş yıl olacak. İlk iki yılda en az subasman seviyesine gelinmemesi veya binanın beş yıl içinde bitirilmemesi durumunda, ruhsat uzatımı için başvuru yapılacak. Yapılmazsa verilen ruhsat hükümsüz sayılacak. Ruhsat yenileme müracaatında bulunulması halinde, ilk ruhsat tarihindeki mevzuat, plan, ruhsat ve ekleri esas alınarak, beş yılı aşmamak üzere ek süre verilerek yapı ruhsatı yenilenecek. Ancak, ruhsat harcı yapının tamamı üzerinden hesaplanarak iki kat olarak uygulanacak.
'Dönüşüm' bölgeleri belirlenecek
Taslak, Tarlabaşı, Süleymaniye gibi kentsel açıdan önemli ancak harap durumdaki yerler konusunda belediyelere çok geniş bir planlama ve uygulama yetkisi veriyor. Buna göre Belediyeler ve il özel idareleri, doğal veya teknolojik afet riskine, kentsel tehlikelere maruz yerlerde, sosyal ve teknik altyapının niteliksiz olduğu yerlerde, bu sorunları çözmek amacıyla kentsel ve kırsal dönüşüm bölgeleri belirleyecek. Bu kurumlar, kentsel ve kırsal dönüşüm bölgelerinde, afet tehlikesine karşı tedbirler almak; doğal ve kültürel değerleri korumak; yöresel mimariyi desteklemek; yerel kalkınma programlarını gerçekleştirmek; çöküntü alanlarını canlandırmak; sosyal ve teknik altyapı yetersizliğini gidermek; çevre kalitesini artırmak; güvenli yapılaşmayı sağlamak gibi amaçları gerçekleştirmek üzere Dönüşüm Amaçlı İmar Planlarını uygulamakla yükümlü olacak.
Tüm planlar 'uyumlu' olacak
Tasarıya göre, kentsel ve kırsal yapılaşmada planlama dönemi başlayacak. Planlar, Ülke Mekânsal Politika Planı, Bölge Planı, Çevre Düzeni Planı, Nâzım İmar Planı, Uygulama İmar Planı ve Kırsal Yerleşme Planı'ndan oluşacak. Her plan, yürürlükteki üst planın ilke ve hedeflerine uyacak ve bir alt planı yönlendirecek. Farklı planlar büyültme veya küçültme yolu ile elde edilemeyecek. Nâzım imar planı onaylanmadan uygulama imar planı onaylanamayacak. Planlarda, afet sonrası kullanılmak amacıyla, kamu kuruluşlarına ait taşınmazlardan başlanmak üzere ihtiyaç duyulan konumda ve miktarda arazi 'rezerv' olarak belirlenecek. Bu alanların gerekli altyapı hizmetleri ilgili idare tarafından bir yıl içinde tamamlanacak.