Dünya gazetesi Sercan Akıncı haberine göre; enerji yoğun sektörler yeni yılın gelişiyle birlikte zor bir döneme girdi. Yılbaşından itibaren sanayinin kullandığı doğalgaz fiyatlarına gelen yüzde 13.6’lık zammın ardından, sanayiciye bir darbe de kömür fiyatlarından geldi.
Bir gecede yüzde 50 zamlanan yerli kömür 201 liradan 300 liraya çıktı. Yeni yıl ile birlikte enflasyon nedeniyle ürün ve hizmet fiyatlarını yüzde 10 civarında artıran sanayiciler ise “Bizim yaptığımız zam, enerjiye gelen zamları bile karşılamaz” görüşünü dillendiriyorlar. Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği Başkan Yardımcısı Kemal Oğuz, buhar elde etmek için daha ucuz olan kömüre yöneldiklerini ancak gelen zamlarla bu avantajın dezavantaja dönüştüğünü belirtiyor.
Geçtiğimiz yıl sonuna kadar kömürü 201 liraya temin ettiklerini ifade eden Oğuz, “Biz özellikle Soma kömürünü kullanıyoruz. Buna 1 gecede yüzde 50 zam geldi. Bir anda 301 liraya temin eder hale geldik. Yıllık enflasyon yüzde 12’lerde ama enerjiye gelen zamlar bunun üstünde” dedi. Soma kömüründeki zammın diğer kömürlerde de aynı artışa yol açtığını anlatan Oğuz, bu nedenle alternatif yakıt için araştırma yaptıklarını bildirdi. Enflasyon oranlarına rağmen kendi sektörünün ürünlere yüzde 10 civarında zam yaptığını anlatan Kemal Oğuz, sadece kömüre gelen zam düşünüldüğünde, kendi yaptıkları zammın hiçbir anlamı kalmadığını vurguladı.
Yerli kömür hamlesi de etkili olabilir
Yerli kömürde fiyat hızla artarken, ithal kömürde de fiyatlar 2017’nin başından bu yana yükselişte. Geçen yıl toplam 3.1 milyar dolarlık kömür ithalatı yapılırken, fiyatların bu güne kadar yaklaşık yüzde 20 arttığı kaydediliyor. Özellikle Rusya, Kolombiya, Kanada, ABD gibi ülkelerden kömür ithal edilirken, 5 bin 800 kalorinin altındaki kömürün ithaline izin verilmiyor. Çimento sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın temsilcisi de enerjiyi büyük oranda ithal kömürden sağladıklarını ifade ederek, kömüre gelen zam nedeniyle çimento fiyatlarının da yukarı yönlü hareket ettiğini açıkladı. Bir beton üreticisi de çimento fiyatlarındaki artış nedeniyle, beton fiyatlarının zamlandığını dile getiriyor.
Uzun zamandır kömürde zam beklentisi olduğunu anlatan TOBB Madencilik Meclisi Başkanı İsmet Kasapoğlu, maliyetlerin yükselmesi nedeniyle böyle bir zam gereği duyulduğunu kaydetti. Kasapoğlu, Hükümet kanadından yapılan ‘yerli kömüre daha çok önem vereceğiz’ açıklamasının da zammın yüksek olmasına yol açmış olabileceğine işaret etti.
Talepteki artış fiyatları yükseltti
MİL-TEN Şirketler Topluluğu’nun sahibi Cemil Ökten “Asıl neden arz- talep dengesinde yatıyor. Kömür arzı 1- 1.5 yıl önceden yapılan çalışmalarla belirleniyor. Anlık gelen talep artışına göre üretimi artırmak mümkün değil. İthal kömüre gelen zam, döviz fiyatlarındaki artışlar nedeniyle kömür kullanıcıları yerli kömüre yöneldi. Elektrik santrallerinde de yerli kömür kullanılıyor ve teşvik ediliyor. Bütün bunlar talebi artırdı. Arz da aynı kalınca fiyatlar yükseldi. Kömür fiyatları 1 yıldır baskılanıyordu zaten. Bir de dövizdeki artış nedeniyle lojistik gibi hizmetlerde de fiyatlar arttı. Bu da zamda etkili oldu” dedi.
Fiyatlar dünya ortalamasına yaklaştı
Kömür Üreticileri Derneği Başkanı Muzaffer Polat vatandaşın kullandığı kömüre yüzde 20, sanayicinin kullandığı kömüre ise yüzde 44’lük zam geldiğini doğruladı. Yerli kömüre gelen çok yüksek oranlı artışın altında yatan nedenin kömür fiyatlarının dünya ortalamalarına yaklaştırmak olduğunu ifade eden Polat, şunları söyledi: “Kömür fiyatı birim/ kalori değeri üstünden belirlenir. Bizde yıllardır dünya kömürü 10 liraysa bizimki 7 lira olsun gibi bir strateji belirlendi. Devlet yüzde 50 ucuza satıyordu yani. Fiyatlar belirlenirken bize de soruldu. Biz de ‘Sanayici küresel rakipleriyle mücadele ediyorsa, kömür fiyatları da küresel seviyeye gelmeli’ diye görüş bildirdik. Piyasada eskiden de küresel ortalamalara yakın fiyattan satılıyordu ama aracılar para kazanıyordu. Artık bu olmayacak. Eski fiyat doğru değildi. Bu fiyatlar bile dünya ortalamasının yüzde 15 altında.”