Yavaş şehirler manifestosu aynen şöyle diyor: "Bunlar, eski zamanlara meraklı insanları, zengin tiyatroları, meydanları, kafeleri, atölyeleri, restoranları ve ruhani yerleri, bozulmamış manzaraları, sevimli zanaatkarları olan şehirler. İnsanların hala mevsimlerin yavaş seyrini fark edebileceği, hakiki ürünlerin tadına varabildiği ve kendine özgü gelenekleri olan yerler..." İtalya’dan çıkan Yavaş Şehir (Citta Slow) Hareketi dünyanın bir çok ülkesine yayıldı. Bu kentler geleneksel yaşama yöneliyor ve birden fazla şey olmaya çalışmaktansa tek bir şey oluyorlar: Yavaş Şehir. Şehir merkezlerinde araba kullanılmıyor, fastfood zincirleri bu kentlere giremiyor, yerel ürünler destekleniyor. Aklınıza İstanbul’u yavaşlatmak gelmesin, bu mümkün değil, hem zaten ancak 50 bin nüfusun altındaki şehirler bu birliğe katılabiliyor. Tüm yavaş şehirler salyangoz sembollü Cittaslow logosunu taşıyor.
Citta Slow İtalyanca- İngilizce karışık yavaş şehir demek. Uluslararası bir şehirler ağının adı. Bir "Yavaş Şehir" olmak, yaşam kalitesini arttırmak için çalışmak ve bunu birilerine ispatlamakla mümkün. Tıpkı Avrupa Birliği’ne üye olur gibi belli kriterleri yerine getirmek gerekiyor. Aman, Türkiye’nin Avrupa Birliği macerası gibi olur, demeyin. Sevimli İtalyan filminin çekildiği kasabaları düşünün, Türkiye’de de bunlardan yok mu?
Citta Slow aslında bir düşünme yöntemi. Yaşadığınız kenti, orada yaşayan veya ziyarete gelen insanları önemsemek, çevreyi korumak, yerel ürünleri öne çıkarmak, tüm şehirlerin aynılaşmasına karşı çıkmak ve bir şehri özgünlüğü desteklemek demek. Öte yandan bir tür butik turizm kentleri yaratmak bu. Çünkü tüm yavaş şehirlere turistler çok ilgi gösteriyor.
Avrupa’nın bunu yapmak için bizden daha fazla sebebi var, çünkü bazı uluslararası mağaza zincirleri her kasabaya kadar girmiş durumda. Bu, ekonomik yönden iyi bir gelişme gibi görülse de Citta Slow hareketi tam tersini düşünüyor: Yerel mağaza ve yerel ürün daha iyidir!
Citta Slow Hareketinin Türkiye’de de yakından bilinen Slow Food (yavaş yemek) hareketiyle yakın ilişkisi var.
Amaç festina lente
Yavaş şehir, hızlı bir zamanda ütopya gibi görünse de imkansız değil. Ana amaç, gurme yiyeceklerin desteklenmesi, gelir seviyesi ve hizmet kalitesinin artması ve çevrenin korunması. Yavaş Şehirler Birliği bu amaçla gürültü kirliliğini ve hızlı trafiği kesmek, yeşil alanları ve yaya bölgelerini artırmak, yerel üretim yapan çiftçilerle bu ürünleri satan dükkan ve lokantaları desteklemek ve yerel estetik öğeleri korumak gibi 50’den fazla kriteri gerçekleştirenleri kabul ediyor. Bu üyeliği almaya hak kazandıktan sonra da gizlice denetleniyorsunuz.
Citta Slow hareketine göre iyi yaşamakla yavaş yaşamak arasında bir fark var: İyi yaşamak vatandaşların kasabalarında kolay ve rahat bir biçimde hizmet ve sorun çözümlerinden faydalanarak yaşaması demek. Ama yavaş yaşamak başka bir şey: "Yavaşça acele etmek" yani Latincesiyle "festina lente"... Bundan kastedilen, bugünün ve geleceğin sağladığı imkanlar sayesinde geçmişin mirasını ve bilgi birikiminden faydalanmak.
Şu anda bir yavaş şehirde yaşamak ve onu yönetmek, sıradan bir yaşam tarzı sürdürmek demek. Tabii ki bu yolla anlatılmak istenen, daha az çılgın, daha yavaş, ama daha insani, daha çevreci, geçmiş ve gelecek nesillere daha saygılı olmak... Proje giderek küreselleşen dünyada küçük gerçekliklere saygılı olacak.
Nasıl yavaş şehir olunur?
* Geri kazanım tekniklerini geliştirerek, çevresel politikalar uygulamak
* Sadece üzerine binalar inşa etmek yerine, toprağın çevre dostu şekilde kullanılabilmesine yönelik altyapı politikası yürütmek
* Havanın ve kent yaşamının kalitesini geliştirmek, bunun için uygun teknoloji kullanımını teşvik etmek
* Organik ürünler üretilmesini ve tüketilmesini desteklemek, genetiği değiştirilmiş organizmalardan (GDO) sakınmak
* Doğal, çevreyle uyumlu tekniklerin kullanımıyla üretilen yiyecek maddelerinin tüketimini desteklemek, genetik yapısıyla oynanmış ürünleri hariç tutarak, Slow Food Ark ve Presidia projeleriyle işbirliği içerisinde, zor durumlar için gereken tipik ürünleri üretmek
* Finansal zorluğa düşen yerel üreticileri desteklemek
* Kültür ve gelenekler korunarak, bölgenin simgeselleşmesine katkıda bulunmak, kaliteli üreticiler ve satıcılar arasında doğrudan temas kurulabilmesi için uygun ortam ve mekanlar yaratmak
* Gerçek konukseverlik kalitesini korumak
* Şehrin kaynaklarının eksiksiz ve yaygın kullanımını önleyen fiziksel ve kültürel engelleri kaldırmak
* Gençlerin ve okulların lezzet eğitimiyle tanışmasını sağlamak, yalnızca işletmecilerin değil bütün vatandaşlarının Yavaş Şehir’de yaşadıklarına dair farkındalıklarını sağlamak
Liman kenti turist kenti oldu
Goolwa Avustralya’nın ilk yavaş şehri. Bir zamanların gelişen bir nehir limanı kenti olan Goolwa limanına artık turist taşıyan tekneler yanaşıyor. Tarihi binaları da sanat galerileri, kafeler ve küçük pansiyonlarla dolu. Ama pazar, çarşamba ve tatil günlerinde buharlı tren hâlâ büyük yük iskelesi alanına gidip geliyor. Goolwa hem tatlı hem tuzlu suyuyla balıkçılar için bir cennet. Tekne sevenler açsından da günlük veya bir kaç günlük Coorang Milli Parkı ve Alexandrina Gölü bölgesinde gezmek için kalkış noktası. Milli Park Güney Avustralya’nın en iyi doğal alanlarından biri. Goolwa kumsalı da yüzmek, sörf yapmak, dalmak için uygun. Sakin bir tatil isteyenler de su kenarındaki kafelerde çay içip dinlenebiliyor.
Hareketin lideri 1999’da Chianti Kenti oldu
Toscana’nın küçük Chianti şehri, 1999’da ilk "Citta Slow" oldu, ardından Bra, Positano ve Orvieto geldi. Yavaş Şehirler hareketi ilk toplantısını İtalya’nın Orvieto kentinde 1999’da yaptı. Bu toplantıya katılan 30 İtalyan kenti zaten Yavaş Yemek hareketine katılmıştı. İngiltere’deki Yavaş Şehirler ağına Ludlow kasabası öncülük etti. Ardından Norfolk’taki Alysham ve Diss kasabaları Mart 2006’da birliğe katıldı. Galler bölgesinden Mold kenti de artık bir yavaş şehir. İngiltere’de sertifika bekleyen 5 şehir daha var. Almanya’dan, aralarında Hersbruck, Lüdinghausen, Schwarzenbruck, Waldkirch ve Überlingen’in de bulunduğu 7 şehir tescilli yavaş şehir. Avustralya’da iki, Avusturya’da bir yavaş şehir var. Portekiz ve Polonya’da 4’er, Belçika’da ise üç şehir onay bekliyor. Güney Kore’de birçok belediye resmen "destekçi" konumunda. Norveç, Hollanda ve İspanya da yavaş şehirler ağının diğer üyeleri.