Değişikliğe göre 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’nda, inşaat alanı yüzde 65’ten yüzde 30’a çekilmiş ama 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda ve buna uygun hazırlanan 1/1000 ölçekli planda kayalık alanlar imara açılmış, iskele alanı kullanımı kaldırılmış. En sadesi, Yassıada’nın tamamı “Turizm+Kültürel Tesis” alanı ilan edilmiş. Turizm+Kültürel Tesis alanında yapımına izin verilen otel, kafe, restoran, müze, konferans salonu, tekne yanaşma yeri gibi kullanımlara ek olarak “dini tesis” eklenmiş.
Adalar’ın planlama süreci
Adalar Belediyesi Adaların bütünü için 2011 yılı Kasım ayında 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nı hazırlamış ve bu planlarda Yassıada ve Sivriada’yı inşaata kapalı ve korunması gerekli alan olarak göstermişti. Bu adalar 1970’lerden bu yana doğal, arkeolojik ve tarihi sit alanı olarak kayıtlı.
2012 yılı Kasım ayında bu adaların tarihi sit alanı kapsamından çıkarılması ile Yassıada ve Sivriada’nın imara açılmasının yolu açılmış oluyor.
Ardından, 2013 yılı Nisan ayında Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a “Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yap-işlet-devret modeli ile Yassıada ve Sivriada’da kültürel ve turizm amaçlı yatırım ve hizmetler, kıyı kanunu hükümlerine ve diğer mevzuatta yer alan kısıtlama ve prosedürlere tabi olmaksızın planlama-imar ve inşaat uygulamaları kapsamında yaptırılabilir.” hükmü ekleniyor.
Yapılacak inşaat alanı için mevki belirleyen, yönlendiren ve inşaatçıyı doğal alanları koruyan temel yasalardan muaf tutan bir yasal dayanak olarak nitelendirebiliriz bu hükmü. Yani bu adalar için özel yasa çıkarılmış oluyor.
2013 yılı Haziran ayında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 1/5000 plan revize ediliyor ve aynı anda 1/1000 uygulama imar planı hazırlanıyor.
İki yılın sonunda “imara, inşaata açılamaz, korunması gereken alan” olan adalar yeni planda “turizm ve kültürel tesis” yapılabilecek alanlar oluveriyor.
Bakanlığın yaptığı planlarda yaklaşık 3,7 ha alan yani yaklaşık üç futbol sahası büyüklüğünde bir alan fuar alanı, kongre merkezi, sergi salonu, marina, kulüp, dernek, kafe, restoran gibi alanlar önerilerek adalar yapılaşmaya açılıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar “Yassıada ve Sivriada müze ve demokrasi adası olacaktır. Buralara gelenler bir gece kalmak isterlerse bir butik otel yapılabilir.” diye açıklamalarda bulunuyor.
2013 yılı Ekim ayının sonunda Yassıada ve Sivriada planlarında bakanlık tarafında bir değişiklik daha yapılıyor. Kasım ayının başında askıya çıkarılan plana göre, Yassıada’nın imara açılmamış olan kayalık bölümleri de imara açılmış görünüyor. 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı’nda inşaat alanı oranı yüzde 65’den yüzde 30’a düşürülmüş gözükse de, imara açılan alan büyütüldüğü için, toplam inşaat alanında gerçekte bir değişiklik olmuş gibi görünmüyor.
Adalar Belediyesi Plan ve Proje Müdürü Sumru Süslü’nün Yapı dergisinin Ekim sayısı için verdiği röportajda “Adaların planı bütüncül yapılmalıdır.” demişti. Ayrıca Sumru Hanım “Bu planlar hiçbir şekilde bizlerin ve koruma kurulunun görüşü alınmadan hazırlandı. Yassıada ve Sivriada halen yürürlükteki 1/5000 planlarımıza göre yapılaşmaya kapalı adalardır. Tadilat planlarda bizi en çok dehşete düşüren bu adaların mevcut doğal yapısının korunması gerekirken, 0,65 ve 0,40 emsallerin verilmiş olması ve turizm ve kültürel alan fonksiyonu önermeleridir. Askı sürecinde planlara itiraz ettik. Planlar bize geldikten sonra tüm akademik çevreyi, meslek odalarını bir araya getiren bir çalıştay düzenledik ve onları bilgilendirmek ve fikirlerini almak istedik. Bu adalar yapılaşmaya açıldığı takdirde doğa felaketi olacaktır. Adaları parçalayarak yapılan parsel bazlı plan yapılması hem koruma amaçlı uygulama imar planı ilkelerine aykırı, hem de plan bütünlüğünü bozmak anlamında korumadan uzak bir yaklaşım. Proje aşamasına geldiği zaman değil, plan üretilirken arkeolojik kazı yapmak gereklidir.” diye görüşlerini belirtmişti.
Adalar Belediyesi Plan ve Proje Müdürlüğü’nde görev yapan şehir plancısı Günseli Meriç ise Yapı dergisinin Ekim sayısı için verdiği röportajda “Bakanlığın planı kurumların ve adalıların görüşü alınmadan yapıldı.” diyerek Adalardaki planlama sürecini şöyle özetlemişti: “Adalar 1979 yılından itibaren taşıdığı doğal, kültürel, tarihi özellikleri ile birlikte korunması gerekli alanlar olarak ilan edilmiş. Adalar belediyesi sahip olduğumuz doğal, kültürel ve tarihi mirasa sahip çıkmak, korumak üzerine çalışmalar yürütüyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bir 5000 plan revizyonu ve 1000 koruma amaçlı imar planı hazırlıyor. Burada en sıkıntılı nokta adalar için hazırlanan bir 1000 plan varken bundan bağımsız olarak iki adayı diğer tüm dokuz adadan koparan bir planla karşı karşıyayız. Başlı başına bu iki adaya fonksiyon getiren planlar bunlar. İkinci sıkıntılı nokta, yerleşim olmayan bu adaların yerleşime açılması ve Yassıada için yüzde 65 ile Sivriada için yüzde 40 yapılaşma koşulları söz konusu. Fonksiyon olarak turizm ve kültürel tesisi öneriliyor. İçerik olarak plan notlarına baktığımızda otel, bungalov, açık hava müzesi, fuar merkezi, kongre merkezi gibi fonksiyonlar söz konusu. Bütün bunlar adaların doğal ve ekolojik yapısına zarar verecek şeyler. Üst ölçekli planda buralar için bir yerleşim alanı öngörülmemiş bugüne kadar, şimdi en alt ölçekten başlayıp yapılaşmaya gidiliyor.”
4. Adalar ortak forumu
Her ay sırasıyla bir adada yapılan Adalar Ortak Forumu Ekim ayı onunda Büyükada’da Yasada ve Sivriada imar planı değişikliği gündemli olarak yapıldı.
Forum temsilcileri Adalar Belediye Başkanı ile en son yapılan plan değişikliklerini görüşmüşler. Ortak forumda bu görüşme özetlendi.
Yassıada’da, bakanlığın önceki planlarında inşaata kapalı gözüken kayalık bölgesinin de imara açıldığı, inşaat alanı yüzde 60’dan yüzde 30’a düşürülmüş gibi ifade edilse de toplamda imara açılan alanın büyütülmesi ile aslında yapılan değişikliğin daha fazla ‘beton’ anlamına geldiği ifade edildi.
Foruma katılan bir ekonomi uzmanı, adalar planları hakkında yaptığı ekonomik değerlendirmeleri özetledi. Uzman, 60.000 metrekare inşaat alanına, ortalama 1 metrekare inşaat maliyeti 1.200 dolar harcanırsa, 72 milyon dolar yatırım yapılacağını, devletin bu yatırımdan en az 13-15 milyon gelir beklediğini söyledi. Devlet yaptığı yatırımdan 5 yıl içinde geri dönüş almayı bekler, dolayısıyla 5 yıl içinde hedeflediği gelirleri ulaşacak projeler peşinde olduklarını vurguladı.
İtirazlar, davalar
Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası, Peyzaj Mimarları Odası, Çevre Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası Yassıada ve Sivriada için yapılan bu plan değişikliklerine ayrı ayrı itiraz etmişlerdi. Adalar belediyesi de itiraz ve dava aşamalarını tamamlamıştı.
Yassıada için planlara itiraz ve dava süreçleri, plan değişikliği ile yeniden başlıyor. Meslek odaları ve planlara dava açmış veya itiraz etmiş tüm kurum ve kişiler planları yeniden değerlendirerek, tavır alacaklar.
“Bırak ıssız kalsın”
Planlarda “sürdürülebilir ve kontrollü kullanım alanı” olarak belirlenen Sivriada ve Yassıada imara açılırsa bu süreç tüm adalara yayılacak ve artık adalarda yaşamak, hatta adalarda zaman geçirmek imkânsız hale gelecek. Adalıların dediği gibi, “Bırak ıssız kalsın!”