SİT dereceleri değiştirilerek turizm ağırlıklı yapılaşmaya açılan Çeşme Yarımadası, geleceğini arıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin sınırları hızla genişleyen kent için yeni gelişim bölgesi olarak öngördüğü alanda, neredeyse tüm ülke kıyılarını saran "5 yıldızlı" yapılaşma yerine, doğaya uyumlu düzenlemelerin yaşama geçirilmesi isteniyor. Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, bu istemi "Başka Yarımada yok" sözleriyle yansıtıyor.
Kıyı alanlarının imara açılması için TBMM çatısı altında çalışmalar sürerken Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı alt kurumlar bu isteme zemin hazırlayacak kararlar alıyor. İzmir 1 No'lu Kültür ve Turizm Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 18 Şubat 2006 tarihli kararıyla da, Çeşme ve Alaçatı da 112 bin metrekare kıyı alanının SİT derecesi değiştirildi. Kurul kararının, anılan yerlerin imara açılması konusunda kilit niteliği taşıdığını belirten doğa korumacılar yargı yoluna gitti.
Kurul tarafından yapılan açıklamada, SİT derecelerini yeniden belirlemede bölgede yapılaşmanın başladığı, SİT kararlarını değiştiren yargı kararlarının emsal alındığı, gelişen turizm potansiyelinin göz önünde tutulduğuna vurgu yapıldı. Aynı açıklamada, SİT sınır derecelerinin saptanmasında şu kriterlerin dikkate alındığı bildirildi:
"Kıyı oluşumları. Görsel ve estetik değerler. Alaçatı düzlüklerini sınırlayan ve ufuk çizgisinde dominant etken oluşturan topografik yapı. Yörede sürdürülen geleneksel tarım teknikleri ve bu tarımın gerektirdiği bağ evleri, yarımada genelinde görülen geleneksel teras uygulamaları gibi alt ve üst yapı tesisleri. Değişik idari yargı organlarınca derece değişikliğini gerektiren kararlar alınan ve belli alanlarda yoğunlaşma nedeniyle o alanın tümünün derecesinin gözden geçirilmesini gerektiren yargı kararları. Termal su kaynakları, fay hatları, ilginç görünümler, yöreye özgü kaya oluşumları gibi jeolojik oluşumlar. Alaçatı Belediye ve mücavir alanlarının son yıllarda gösterdiği gelişme yönü ve eğilimleri, bu eğilimlerin başta turizm olmak üzere bir koruma, kullanma dengesi içerisinde çözümlenmesi gerektiği. SİT ilanından önce ruhsat almış yapı ve yapı gruplarının oluşumlarının tamamlanması nedeniyle bazı alanlarda yapılaşmanın hakim öğe haline gelmesi."
Öncelik doğaya uyum
Kararı değerlendiren İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, turizmi güçlendirmenin önemine değinirken, bölgede 5 yıldızlı tesisler yerine doğaya uyum gösteren yapılaşma olması gerektiğini söylüyor. Kocaoğlu, özellikle Avrupalı turistler için 5 yıldızlı otelde tatili geçirmenin bir anlam taşımadığını anımsatarak, şöyle konuşuyor.
"Biz daha çok doğayla içice, yüksek katlı olmayan tatil köyü, optimum derinliklerde işletmeler oluşturup insanlara doğanın içerisinde nitelikli hizmetler sunmalıyız. Butik otel tarzında olabilir. 5 yıldızlı otelden farklı bir atmosferde bu sağlanmalı. Yoğunluk artışına gerek yok. Yarımadada ben de fazla katlar verilmesinin ileride sorunlar yaratacağını düşünüyorum. Buradan çıkıp Antalya'ya gidiyoruz. Oraya gittiğimizde herkes kendine göre bir yerde kalıyor. Ben 5 yıldızlı otelde kalmayı yeğlemem Kaleiçi'nde bir pansiyonda kalmak bana çok daha ilginç geliyor. Kaleiçi'nde yürümek daha güzel."
Yarımada turizminin çeşitlendirilmesini, bölgenin doğal güzelliklerinin korunması gerektiğini vurgulayan Kocaoğlu, " Başka yer de yok zaten. Varsa gidelim beraber yapalım" diyor.
Dereceleri değiştirilen alanlar
İzmir 1 No'lu Kültür ve Turizm Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 18 Şubat 2006 tarihinde alınan karar sonrası SİT kapsamı değiştirilen alanlar şunlar:
Karatepe
Alaçatı'nın batı kısmını kapsayan Karatepe, 2. derece doğal SİT alanı ilan edildi. Sahip olduğu bitki örtüsünün, yer yer tarım arazisi olarak kullanıldığına dikkat çekildi ve kararda topografik özelliklerin etkili olduğu kaydedildi.
Karatepe Beytullah Tepe
Yine aynı bölgede yer alan Karatepe, Beytullah Tepe etekleri de, 3. derece doğal SİT olarak tescillenirken, bu karara etken olarak tarım etkinliklerinin yoğun olması ve siluet değerlerinin azalması gösterildi.
Mersin Koyu ve çevresi
Mersin Koyu ve çevresiyle güneydeki Böğürtlen, Çırakan ve Çarufa Adaları'nı içine alan bölgenin kuzeyinde yeralan ve Alaçatı Belediye sınırları içinde kalan kısmının, 1. derece doğal SİT ile aynı topografik özellikler ve karekteristik devamlılık göstermesi nedeniyle 3. derece doğal SİT olarak belirlenmesi kararlaştırıldı.
Alaçatı'nın güneyinden Çeşme'ye kadar
Alaçatı'nın güneyinde kalan Yumru Koyu'nun batısından Çeşme Belediye sınırına kadar olan Kuşöten Tepe, Arabinkomu Tepe, Play Tepe, Tatlıcak Tepe, Bedir Tepe, Kırkdamı Tepe, Horosan Tepe, Beytullah Tepe ve Liman Tepe arasında kalan alan 2. derece doğal SİT olarak ilan edilirken bu görüşe temel olarak alanlardaki endemik bitki türleri ve biyolojik çeşitlilik gösterildi.
Şatlık Tepe
Rüzgar enerji santrallarının yer aldığı Şatlık Tepe, batı eteklerinin çevresindeki 3. derece doğal SİT alanlarıyla aynı özellikler taşıması nedeniyle 3. derece doğal SİT oldu.
Germiyan Körfezi - Belen Tepe
Alaçatı Belediyesi sınırları içinde kalan Germiyan Körfezi'nden Ildırı Köyü'ne kadar olan bölge ile Narlıca Mevkii'nin güneybatısındaki Belen Tepe'nin SİT ilanı öncesinde kooperatif yapılaşması bulundurduğuna dikkat çekildi. Bölge tarım arazileriyle seyrek bitki örtüsü bulundurduğu gerekçesiyle 3. derec doğal SİT olarak tescillendi.
Ildırı
Alaçatı Belediye sınırları içinde kalan Ildırı Bölgesi'ndeki 3. derece doğal SİT ile 2. derece arkeolojik SİT olan alanda, 2. derece arkeolojik SİT tescilinin yargı kararı bulunduğuna vurgu yapılan kurul kararında, "Alanın tamamının aynı özelliği taşıdığı gözönüne alınarak, 3. derece doğal SİT ve 3. derece arkeolojik SİT olarak belirlenmesi kararlaştırılmıştır" denildi.