Balıkesir’in Havran İlçesi’nde, yapımı tamamlanma aşamasına gelen Havran Barajı’nın su tutmaya başlamasıyla, yaşadıkları mağara su altında kalacak 20 bin yarasanın, yeni mağaralarına taşınma serüveni başladı. Çevreciler yarasaların hayatlarından endişe ederken, DSİ’yi şeffaf davranmaya çağırdı.
Güney Marmara Doğal ve Kültürel Çevreyi Koruma Derneği (GÜMÇED) Edremit Körfezi Şubesi Başkanı Mehmet Akif Öznal, Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü ekiplerinin yarasaların doğal ortamlarından yapay mağaralara taşınmasında kullanılacak ışık ve ses sistemini kurduğunu tespit ettiklerini açıkladı. DSİ’nin bilgi vermediği bu konuda, yarasaların akıbetine ilişkin büyük endişe duyduklarını vurgulayan Öznal, “Yaptığımız incelemeler ve gelen bilgilere göre; mağaranın ağzı fileyle kapatılmış, ışık ve ses düzeneği kurulmuş. Yarasaların kış uykusuna hazırlandığı bu dönemde mağaranın kapatılması ve ışıklandırılmasının popülasyona zarar vereceği yönünde ciddi kaygılarımız var. Zeytincilerin doğal destekçisi olan yarasaların azalmasıyla, bölge ekonomisi için büyük değer taşıyan zeytinliklerdeki doğal dengenin de bozulması halinde, geri dönülemeyecek zararlara yol açılacağı yönündeki şüphelerimiz var. DSİ'nin tüm ısrarlara karşın ‘taşıma projesi’ hakkında suskunluğunu koruması, bu proje hakkındaki endişelerimizi doğrular nitelikte buluyoruz. DSİ, yetkilileri, yarasaların taşınması projesi hakkında yaptığı çalışmaları anlatıp, kamuoyunu bilgilendirmelidir” dedi.
Zeytin sineğinin doğal yok edicisi
GÜMÇED Edremit Körfezi Şubesi Başkanı Öznal, İnboğazı Mağarası’nda yaşayan yarasaların varlığının, en önemli geçim kaynağı zeytincilik olan Havran ve çevresi için hayati önem taşıdığını belirtti. Öznal, “Yarasalar, çok miktarda böcek tükettikleri için doğal dengede son derece önemli bir rol oynayan memeli hayvanlar. Havran'daki 20 bin yarasalık bu koloni, her gece 100 kilodan fazla zeytin zararlısı böcek yiyebiliyor. Zeytinin en büyük düşmanı olan ‘zeytin sineği' zararlısını yarasalar doğal ortamda yok ediyor. Üretici, zeytin sineği ile mücadele için her yıl milyonlarca lira ödüyor. Yarasaların yok olması zeytin sineğinin de çoğalmasına, dolayısıyla da yöre ekonomisine büyük bir darbe vurması anlamına geliyor. Bu özelliğiyle, tarımsal faaliyetin devamında da hayati görev üstleniyor. Yarasaların taşınması, doğaseverlerin yanı sıra yöre çiftçisi açısından da büyük önem arz ediyor. Yarasaların taşınmaya çalışıldığı yapay mağara, kolonilerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri açısından çok önemli. Yarasaların kış uykusuna hazırlandığı bu dönemde mağaranın kapatılması ve ışıklandırılması ne kadar doğru bir çalışma? İnsan eliyle oluşturulan bu yapay tabiata uyum sağlayabilip yaşayabilecekler mi, kayıplar oluşacak mı? Ya da ne kadarı taşınma sürecinde kaybedildi. Endişelerimiz giderilmeli” diye konuştu.
“Ses ve ışık kullanmamıza gerek kalmadı”
DSİ 25'inci Bölge Müdürlüğü yetkilisi ise, İnboğazı Mağaları’ndaki yarasalarının taşınması için çalışmalara başlandığını doğruladı, “Taşınma işlemini kış aylarına bırakamazdık çünkü kış uykusu yarasalar için çok önemli. Yavrulama dönemi için mart ayına da bırakamazdık. Taşınma sürecini bir hafta önce başlattık. Yarasaları taşımaya çalıştığımız mağara yaklaşık 300 yaşında. Mağara, 2 büyük odadan oluşuyor. Yeni mağara, eski mağaranın daha üzerinde ve birbirine geçmeli odacıklardan oluştuğu için geçişleri kolay oldu. Temmuz ayında ‘guana’ adı verilen yarasa gübrelerini yeni mağaraya taşıdık ve mağarada bir ekosistem oluşmasını sağlamıştık. Uzmanlar gerekli incelemeleri yaptı, yapay mağaranın taşınmak için uygunluğuna karar verdi. Nem ve ısıyı ayarlayan bir sistem kurduk. Taşınma sürecini başlattık. Bu süreci kayıpsız bir biçimde gerçekleştirdik. Ama ses ve ışık sistemini kullanmamıza gerek kalmadı. Şimdi gözlem yapıyoruz” dedi.
Yapay mağaranın özellikleri
Yetkililerden alınan bilgiye göre yarasaların taşınacağı yapay mağara, eski mağaranın 50 metre yükseğinde ve 60 metre uzağında. Baraj su tutunca yapay mağara su seviyesinin 45 metre yukarıda kalacak.
Yarasaların barındığı eski doğal mağaranın derinliği 500 metre. Yüksekliği ise 1 metre ile 3 metre arasında değişiyor. Daha sonradan yapılan yapay mağaranın uzunluğu da 500 metre. Yüksekliği ise 2 metre ile 6 metre arasında değişiyor.
Adının açıklanmasını istemeyen DSİ yetkilisi, suskunluklarının nedeninin, bu konudaki açıklamayı DSİ Genel Müdürü Haydar Kocaker'in kendisinin yapmak istemesinden kaynaklandığını sözlerine ekledi.
Ne olmuştu
Balıkesir’in Havran İlçesi’nde, 1995 yılında yapımına başlanan ve 72 milyon TL harcanarak geçen yıl ekim ayında bitirilen baraj, sular altında kalacak mağaralardaki yarasa kolonileri yüzünden faaliyete geçemedi. Yetkililer, yarasaların, kendileri için 3 milyon TL harcanarak inşa edilen suni mağaralara geçmek yerine, sular altında kalacak yuvalarında kalmakta direttiğini savundu. Köylüler ise 3 bin 600 hektar alanı sulayacak Havran Barajı’nın bir an önce faaliyete geçmesini istedi, aksi takdirde yarasaları zehirleyeceklerini söyledi. Bunun üzerine, Çevre ve Orman Bakanlığı ile iki üniversiteden gelen teknik ekip, incelemelerde bulunarak 20 bine yakın yarasanın gürültü yapılıp ışık tutularak çıkarılmasına karar verdi.