Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın öncülüğünde, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve üniversitelerin işbirliğiyle Türkiye'de, tüm binaların, Avrupa'daki uygulamalara paralel ''yapı güvenlik standardına'' göre tasarımı için çalışma yapılacak. TSE Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, 17 Ağustos depreminin yıldönümü dolayısıyla A.A muhabirine yaptığı değerlendirmede, böyle acıların bir daha yaşanmaması için ''güvenli yapıların inşasının gerektiğinin'' altını çizdi.
''Depreme dayanıklı binalar için standartlara uygun yapı malzemeleri kullanılmalı'' diyen Büyükhelvacıgil, TSE tarafından hazırlanan yapı malzemelerine yönelik 2 binin üzerinde Türk standardı bulunduğunu ve bunların yaklaşık tamamının Avrupa standartlarıyla uyumlu olduğunu söyledi. TSE markası bulunan ürünlerin Enstitünün garantisi altında olduğunu, herhangi bir sıkıntı için Enstitüye başvurulabileceğini anlatan Büyükhelvacıgil, TSE belgesinin ''can ve mal güvenliği'' anlamına geldiğini, tüketicilerin de bu noktada duyarlı olması gerektiğini söyledi.
Binalar, aynı güvenlik standardına sahip olacak
''Tüketiciler, raftan ürün alırken TSE belgesine dikkat edebilir, ancak inşa edilmiş bir yapıda hangi ürünün kullanıldığını nasıl anlayabilirler. Kaliteli ürün kullanımında zorunluluk getirecek daha köklü bir yaklaşım var mı?'' sorusu üzerine Büyükhelvacıgil, Avrupa Yapısal Tasarım Standardları'nın (Eurocode) milli eklerini hazırlama yönünde çalışma yürüttüklerini söyledi.
Çalışmaya, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın öncülük edeceğini, üniversitelerin desteğiyle altyapıyı oluşturacaklarını kaydeden Büyükhelvacıgil, henüz hazırlık aşamasında olduklarını, protokollerin imzalanmadığını belirtti. Büyükhelvacıgil, Türkiye'nin her bölgesinde, bölge koşullarına özel ancak temelde ''aynı güvenlik standardına'' sahip bina yapımını sağlayacak çalışma hakkında özetle şu bilgileri verdi:
''Biz, Avrupa Birliği tarafından yapı tasarımıyla ilgili belirlenmiş Eurocode'ların ulusal eklerini hazırlayacağız. Yani Avrupa Birliği güvenli yapı için çerçeveyi, formülü belirliyor, bunu uygulayabilmek için milli parametreleri siz belirliyorsunuz. Eurocode, bütün Avrupa ülkelerinin, aynı esasları dikkate alarak, aynı güvenlik standardında yapı tasarımı yapmasını öngörüyor. Eurocodeların çizdiği tasarımları kullanabilmemiz için de ülkenin bazı temel özelliklerini yani o ülkenin rüzgar yükü hangi ilde nedir, hangi ilin deprem güvenlik katsayısı ne alınacak, hangi ilin kar yükü katsayısı ne olacak gibi temel tasarım kriterleri belirleyeceksiniz. Çalışmayla, böyle tablolar, rakamsal veriler içeren milli ekler hazırlayacağız. Parametreleri belirlemezsek, o zaman herkes istediği güvenlik seviyesinde, istediği gibi bina tasarlıyor, onun önüne geçip tek standart bir bina tasarımına, o noktaya geçmeye çalışıyoruz.''
Uygulamaya ilişkin soru üzerine Büyükhelvacıgil, hesaplamada belli deprem varsayımı üzerinden deprem yükünün esas alınacağını belirterek, ''Eurocodelar'da bu deprem yükünün ne olacağı yazmıyor. Bunu her ülkenin kendisine bırakıyor. Türkiye'de de standart bir yük olmayacak. Erzurum'da bina yapacaksan bunun beton hesabında, deprem yükünü şu kadar, Aydın'da yapacaksan bu kadar alacaksın gibi iller bazında tablolar belirlenecek'' şeklinde konuştu. Başka bir ifadeyle, Hakkari'de ve Adapazarı'nda yapılacak yapıların öncelikleri farklı olacak ancak bu yapıların ''güvenlik'' gücü, standardı aynı olacak.
Büyükhelvacıgil ayrıca, binanın kullanım amacına göre de parametrelerin değişeceğini ifade ederek, müze, okul, sinema, toplantı salonu gibi binaların aynı mimaride olsa bile, farklı parametrelerle tasarlanacağını söyledi.
"Türkiye'de inşaat mühendisliği değişecek"
Çalışmanın, 3-4 yıl sürecek uzun soluklu bir süreç olacağını belirten Büyükhelvacıgil, ''Süreç tamamlandığında, siz bir arazi aldığınız zaman bunu, bir proje bürosuna verdiğinizde, proje bürosu kodların tasarım esaslarına bakarak binanızı projelendirecek, bunu yapmak zorunda olacak'' dedi. ''Eurecode'lar için milli ekler uygulamaya girdiğinde Türkiye için ne değişmiş olacak'' sorusuna da Büyükhelvacıgil, güvenli yapı tasarımının standart haline geleceğini ve ''Türkiye'de yapı tasarım sistemi, inşaat mühendisliğinin değişeceğini'' kaydetti.
Eurocode, ''Avrupa Birliğine bağlı ülkeler tarafından yapıların oluşumunda inşaat mühendisliği hizmetlerinin daha doğru ortak bir anlayış ve haksız rekabetin önlenmesi için tek standart kullanımı'' amacıyla kurmaya başladığı ''yapısal standart esasları'' olarak tanımlanıyor. 10 ana başlık altında, 57 alt başlıktan oluşuyor.
AA