Yabancı şirketlerin gayrimenkul alımında formalitelerin azaltılması ve sürecin kolaylaştırılmasına yönelik çalışma başlatıldı.
Yabancı şirketlerin taşınmaz edinimini "valilik iznine" bağlayan düzenleme ile küresel krizin etkileri birleşince, yabancı yatırımcıların gayrimenkul talebinde düşüş gözlendi. Maliye Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Yabancı Yatırımcılar Derneği (YASED) ve Türkiye İhracatçılar Meclisinden (TİM) temsilcilerin yer aldığı bir toplantı yapıldı. Toplantıda, taraflar uygulamaya ilişkin sıkıntıları ortaya koydu.
Edinilen bilgiye göre, sıkıntılardan bazıları şöyle:
- İzne tabi yerlerin belirsizliği,
- Dolaylı iştirak ve halka açık şirketlerin taşınmaz edinimi hususunun net olmaması,
- Yetki belgesi (şirketin taşınmaz edinebileceğine ilişkin tasarrufu ve yetkiyi gösterir belge),
- Hamiline yazılı hisse senetlerinin ve halka açık şirketlerde hisse devrinin izlenememesi,
- Faaliyet konusu değerlendirmesinin herhangi bir kritere bağlanmamış olması,
- Bankaların kredilendirme işlemlerine ilişkin taşınmaz edinimi,
- Sürelerin uzunluğunun işlemleri aksatması,
- Komisyonun toplanma sayısının yetersizliği,
- Özelleştirme sürecinde taşınmaz ediniminin nasıl olacağının belli olmaması."
Tarafların ortaya koyduğu bu sorunları değerlendirilecek ve çözüm önerileri üzerinde çalışılacak. Gerek duyulması halinde taraflarla tekrar bir araya gelinecek.
2 ayda 51 şirket gayrienkul edindi
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü verilerine göre, düzenlemenin yürürlüğe girdiği 2008 Kasımından 2009 yılbaşına kadar yabancı yatırımcıların Türkiye'de kurdukları veya iştirak ettikleri şirket sayısı, 347 olarak belirlendi. Söz konusu şirketlerden 51'i, toplam 1668 gayrimenkule sahip oldu. 1668 gayrimenkulün içinde, yeni alınanların yanı sıra ortaklıkla birlikte yabancı şirketlerin mülkiyetine geçen gayrimenkuller de bulunuyor.
Yeni düzenleme çerçevesinde, verilerin yeni bir anlayışla tutuluyor olması nedeniyle önceki dönemle karşılaştırma henüz sağlıklı yapılamıyor. Ancak yetkililer, yabancı şirketlerden gelen talebin düşük kaldığını belirtiyor.
Yaancı şirketler nasıl gayrimenkul alıyor?
4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamında yabancı yatırımcıların kurdukları veya iştirak ettiklerin şirketler, daha önce, Türkiye vatandaşlarının sahip olduğu koşullarda gayrimenkul edinebiliyordu. Anayasa Mahkemesinin buna yönelik iptal kararı dikkate alınarak yapılan yasal düzenleme çerçevesinde, söz konusu şirketlerin Türkiye'deki gayrimenkul edinimleri "valilik iznine" bağlandı.
12 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren yönetmeliğe göre, Türkiye'de taşınmaz mülkiyeti ve/veya sınırlı ayni hak edinmek isteyen şirketler, taşınmazın bulunduğu yerdeki Valilik İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğüne başvuruyor.
Şirket başvuru sırasında, dilekçeyle birlikte "taşınmaz tasarrufuna izinli olduğunu ve temsilcisini gösterir yetki belgesi", "şirketin ana sözleşmesinde belirtilen faaliyet konusunu, ortaklarının isimlerini veya unvanlarını, tabiiyetlerini ve ortaklık oranlarını içeren şirket merkezinin kayıtlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğünden son bir ay içinde alınan mevcut durumu gösteren belge", "yabancı gerçek kişi ortakların kimlik belgelerinin noter tasdikli suretleri, ortağın yabancı tüzel kişi olması halinde ise, şirketin ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş Faaliyet Belgesi", "varsa son 3 yıla kadar şirket bilançosu" gibi bir takım belgeler sunması gerekiyor.
Valilik, başvurunun ardından, mülkiyet edinimi talebinin şirketin ana sözleşmesinde belirtilen faaliyet konusu çerçevesinde olup olmadığını Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünden 7 gün, taşınmazın askeri yasak bölge, askeri güvenlik bölgesi veya stratejik bölgede kalıp kalmadığını, bu bölgelerde kalması halinde taşınmaz mülkiyeti ediniminin uygun olup olmadığını Genelkurmay Başkanlığı veya yetkilendireceği komutanlıklardan 30 gün, taşınmazın özel güvenlik bölgesinde kalıp kalmadığını ise Emniyet Genel Müdürlüğünden 20 gün içinde bildirmesini talep ediyor.
Vali veya vali yardımcısı başkanlığında, ilgili kurumların temsilcilerden oluşan komisyon, taşınmaz edinimi konusunda oy birliğiyle karara varıyor.