Van Kalesi'ndeki kazılarda Ermenilerin ve Müslüman halkın ortak kullandığı yapılar ortaya çıktı. 19 Eylül'deki ayin için oteller doldu, polis ve öğretmenevleri turistlere açıldı. Bu turizm hareketine katkıda bulunmak isteyen 1500 aile de hiçbir karşılık beklemeden evlerinin kapılarını turistlere açtı.
Van'da bugünlerde gözle görülür bir değişim var. Göl kenarına beş yıldızlı oteller kuruluyor, şehrin birçok yerinde arkeolojik kazılar yapılıyor, restorasyonlar tüm hızıyla devam ediyor. Artık meydandan kalkan bir halk otobüsüne bindiğiniz zaman elinde haritayla yol soran yüzlerce turiste rastlayabilirsiniz. Peki, bu şehirde neler değişti?
Van'da 2007 yılından bu yana Kültür Bakanlığı'nın desteğiyle arkeolojik kazılar yapılıyor. Şehrin önemli kültürel miraslarından, Urartu, Bizans, Osmanlı döneminden izler taşıyan Van Kalesi ayağa kaldırılıyor. Yıkılan yerler gerçeğine uygun olarak benzer taşlarla inşa ediliyor. Kale üstündeki Süleyman Han Camii'nde de yoğun bir çalışma var. Sadece minaresi ayakta kalan cami yeniden yapılıyor. İşçiler sıcağa aldırmadan caminin 27 Eylül'de ibadete açılması için yoğun çaba sarf ediyor. Kalenin yakınlarında ziyaretçilerin ilgisini çeken bir diğer tarihî mekân ise Mimar Sinan'ın yaptığı Hüsrev Paşa Camii. Duvarlarında şimdi iki yüz metrekare çini, altın kaplama mihrap olmasa da (1915 Rus işgalinde sökülüp Leningrad Müzesi'ne götürülmüş) her cuma ezan sesi değiyor minaresine.
Dört ay önce medyada, cami dışında külliyeyi bütünleyen medrese, sıbyan mektebi, han, hamam ve misafirhanenin yok olduğu gündeme geldi. 'Bir tarih daha yok oldu' deniyordu üç-beş cümleyle. Geçen haftaki ziyaretimizde beklenmeyen bir gelişme oldu. Kırk beş gündür aralıksız devam eden kazılarda 1900'lü yıllara ait Ermeni ve Müslüman halkın ortak kullandığı bir han bulundu. Topraktan sadece tarih çıktı desek yanlış olur. Çalışmanın sorumlusu Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şahabettin Öztürk'ün deyimiyle, topraktan hoşgörü çıktı. Öztürk, şehre turizm hareketliliğini artıracak bu kazılar için şöyle konuşuyor: "Eski şehir 13 mahalleden oluşuyordu. Kaya Çelebi Camii'ne 20 metre mesafede, bir kilisenin ya da ortak kullanılan çifte hanların ortaya çıkması buradaki hoşgörünün önemli bir göstergesi. Yapının büyük bir çoğunluğu ortaya çıkmış durumda. Proje bitince Van'a turist yağacak."
Akdamar gece gündüz aydınlık
Van'ı anlatırken Akdamar adasına özel bir yer ayırmak gerek. Çünkü, 19 Eylül'de Akdamar Kilisesi'nde yüzyıl sonra ayin yapılacak. 'Jeneratörlerle aydınlatılan kilisenin ışığı yeterli olur mu?' sorusu zihinleri bulandırıyordu düne kadar. Çözüm bulundu: Güneş enerjisi. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan "Akdamar Adası Solar PV" güneş enerjisi aydınlatma projesi ile ada aydınlatılmaya başlandı. Geçtiğimiz hafta hayata geçen ve 25 yıl boyunca adanın aydınlatma ihtiyacını karşılayacak projeyle her yıl 50 bin TL tasarruf sağlanacak. Güneş ışınları ve arazi kullanımı noktasında Türkiye'nin en verimli illerinden olan Van, yerli ve yabancı yatırımcıları da şehre bekliyor.
Van Valiliği adadaki ayin için bir genelge yayımladı. Öğretmenevi, polisevi, öğrenci yurtları, hizmet içi eğitim merkezlerinden turistler için misafirhanelerini boşaltmalarını istedi. Adaya plastik sandalyeler, seyyar tuvaletler, ses ve bağlantı sistemleri taşındı. Kiliseye sığmayanların, ayini dışarıdan izlemesi için bahçeye barkovizyon kuruldu. Tekneler kiralandı, fazladan sefer konuldu. 80 Euro olan otel fiyatları 250 Euro'dan alıcı buldu. Talep çok. Ne de olsa şehre iki gün içinde en az 5 bin turistin gelmesi bekleniyor.
Evde misafir etme kampanyası
Van Valisi Münir Karaloğlu, 19 Eylül'ü bir sınav olarak görüyor. Karaloğlu'na göre bu sınav başarılı geçerse, önümüzdeki yıl Van'da turist patlaması yaşanacak. 'Şehri Van Gazetesi' yönetimi bu ayine özel bir kampanya başlattı. 1500 aile, ayin için şehre gelenlere evlerinin kapısını açtı. Otellerde ya da valiliğin ayarladığı konaklama merkezlerinde yer bulamayanlar bu evlerde kalabilecek. Hem de para ödemeden. Halk bu şekilde hem hoşgörüsünü gösterecek, hem de misafirperverliğini. Ayin günü İstanbul'dan getirtilen 2 metre boyundaki haç kiliseye asılacak, bütün konaklama merkezleri valilik tarafından denetlenecek. Van değişen yüzü ile yeni sezonu beklemeye başlayacak.