Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin hinterlandında olduğu illerde de kültürel doğal varlıkları ve endüstri miraslarını koruma mücadelesi devam ediyor. Mimarlar Odası Ankara Şubesi Zonguldak Temsilciliği, içinde tescilli endüstri mirası Tarihi Kok (Antrasit) Fabrikası Bacası ve koruma alanının bulunduğu, kültür vadisi olması gereken alanda, Çevre Şehircilik Bakanlığı Zonguldak Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından Küçük Sanayi Sitesi (MAKZON) kurmak amacıyla ili 1/100.000 ve 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plan değişikliği yapıldığını bildirdi. Mimarlar Odası Ankara Şubesi Çevre Şehircilik Bakanlığı Zonguldak Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü’ne başvurarak plana itiraz etti.
Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “ Zonguldak’ta plan değişikliğine konu olan, kültür vadisi olması gereken bir alandır. Bu alanda Maden Makinaları Küçük Sanayi Sitesi (MAKZON) kurulmak istenmektedir. Planlama alanı içinde kültür varlığı, endüstri mirası olarak tescilli Kok (Antrasit) Fabrikası Bacası ve koruma alanı olduğu yıllardır bilinmektedir. Bu fabrika Cumhuriyet’in dev yatırımlar yaptığı fabrikalardandır. Kültür vadisi özelliği taşıyan bu alan, içinde ve yürüme mesafesindeki çevresinde; nesilden nesile aktarılması zorunlu endüstri mirası yapıların olduğu, jeopark yapılması gündeme gelen ve Batı Karadeniz ve Marmara Bölgesinde sadece Dikenli Keler’in (iri bir kertenkele cinsi) yaşadığı bir yerdir. Küçük Sanayi Sitesi çevreye, yeşil dokuya, endüstri miraslarına, korunması gerekli Dikenli Kelere ve Kültür Vadisi’ne zarar verecektir. Küçük Sanayi Sitesi yapılmasının önünü açmak için plan değişikliği yapılması şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, Anayasanın 63. maddesine ve 2863 sayılı Kültür Varlıklarını Koruma Kanununa ve kamu yararına aykırıdır. Projenin yer seçimi yanlıştır. Cumhuriyet değerlerini, endüstri Mirasını ve Zonguldak’ın geleceğini belirleyecek Türkiye’nin her yerinde doğal kültürel varlıklarımızı ve endüstri mirasımızı korumak için mücadeleyi devam edeceğiz.”
Candan, söz konusu alana ilişkin şu bilgileri verdi: “Planlama alanı yaklaşık 146.000 metrekare yüzölçümlü olan proje sahası içerisinde; TTK eski Müessese Müdürlüğü, Sendika binası, Eski Direk alanı, Materyal Müdürlüğü, TTK İnzibat Amirliği ile yeşil alanlar bulunmakla birlikte, halen BEÜ bünyesindeki Teknopark ve Yapı Daire Başkanlığı da bulunmaktadır.
Bahse konu alanda, Zonguldak Valiliği Üzülmez Kültür Vadisi düzenlemesi öngörülüp başlatılmış ve bir kısmı için projeler bile hazırlatılmıştı. Kültür Vadisi alanında; şiir müzesi, şairler sokağı, kömür kafe, restoranlar, butik oteller gibi mekanların yapımının yanı sıra mevcut bozulmamış yeşil alanı da koruyarak, Zonguldak turizminin kalkındırılması hedeflenmişti. Vadinin devamında ender jeolojik oluşumlar için jeopark yapılması da gündeme gelmişti. Turizm potansiyeli üzerinden bu çalışmalar başlatılmış ve büyük bir kısmı TTK’ya tahsisli olan yerler, Valiliğin talebi üzerine, TTK tarafından Kültür Vadisini yapılması amacıyla Milli Emlak Müdürlüğüne devredilmişti. Bu proje kapsamında alandaki Antrasit (Kok)fabrikası bacası ve koruma alanına olan komşu olan Rombaki Lavuarı ve Üzülmez Atölyesi yapılarının restorasyonu uygulama projeleri de hazırlatılmıştı. Gelinen aşamada; ise Kültür Vadisi olması gereken alanda Maden Makinaları Küçük Sanayi Sitesi (MAKZON) kurulmak istenmektedir ve buna yönelik plan değişikliği yapılmıştır.”
Candan, Karadeniz Bölgesinde sadece, Küçük Sanayi Sitesi kurulmak istenen kok fabrikası çevresinde yaşayan Dikenli Kaler’in (Stellagama stellio, Linnaeus 1758) habitatının korunmasının da önem taşıdığını bildirerek, şöyle devam etti: “Kentin konut ve kültürel gelişmesine, geleceğine yönelik tek bakir kalmış bu alanda yeni bir küçük sanayi sitesine ihtiyacı olmadığı. Kentin geriye gidişi önleyebilecek, ilerlemesini sağlayacak gerçek ihtiyaçlar ise, Organize Sanayi Siteleri, büyük sanayi tesisleri, fabrikalardır. Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin, Çevre Düzeni Planları yapımı ve değişikliklerindeki amaç ve şartlar eksiksiz yerine getirilmiş ve Plan değişiklikleri için gerekli tespitler ve analitik etütler yerinde yapılmamıştır. ÇDP değişikliğinin yasalara ve hukuka aykırıdır.”