Artık terör ve şiddet istemiyoruz. Çünkü her patlama yeni işsiz yaratıyor. İşyerlerinin kapanmasına neden oluyor. Bankalar kredi, tüccar ipotekli mal bile vermiyor."
Bu sözlerin sahibi Diyarbakır Sanayi ve Ticaret Odası Mehmet Akay, Final Dersanesi bombalamasının hemen ardından "Artık terör istemiyoruz" talebini yüksek sesle dile getirenlerden. Teröre karşı tepki veren işadamları haksız sayılmazlar. Çünkü sadece Diyarbakır değil, Van da son iki yıldır ekonomide ciddi gelişmeler yaşıyor.
Diyarbakır'ta Organize Sanayi Bölgesi'nde 21 fabrika kısa süre önce açılırken, yer kalmadığı için 17 fabrikanın başvurusundan sadece üçüne yanıt verilebilmiş. Özellikle mermer sektöründeki gelişmeler yatırımları bu alana yönlendirmiş. Türkiye mermer üretiminin yüzde 20'si bu bölgeden. Akay, "Ciddi başarı öykülerimiz var. Yılda 15 milyon dolar ihracat yapan 8 fabrikamız var. 30 fabrikanın ihracatı ise 100 milyon dolar. İran, ABD, Çin'e mal satıyorlar" diyor.
Gözde yatırım alanı sağlık
Akay, yeni küçük sanayi sitesi ve hayvancılık organize sanayi bölgesinin yatırımının sürdüğünü anlatıyor. Yeni cazibe merkezi haline gelen Kayapınar Bölgesi'ndeki modern konutlar sayesinde inşaat sektöründeki gelişmenin mobilya ve inşaat malzemeleri yatırımlarını canlandırdığını anlatıyor.
Son dönemlerde gözde olan bir başka yatırım alanı ise sağlık. Mehmet Akay, yeni sağlık sistemi ve yeşil kartlar sayesinde sağlık yatırımlarının arttığını, Sultan, Veni Vidi, Alman Hastanesi, Genesis ve Hekim hastanelerinin açıldığını, bu hastanelere çevre ülkelerden de bine yakın hastanın gelmeye başladığını söylüyor.
Akay, Diyarbakır'ın kurtuluşunu ise yan sanayi oluşturan fabrikalarla mümkün görüyor. Büyük fabrikaların henüz gelmediğini anlatan Akay, AK Parti'nin yaklaşımının işte bunun için önemli olduğunu ve GAP'la birlikte bölgenin hızla gelişeceğini belirtiyor. Terörde grafik tırmanmazsa bu yatırımların süreceğini dile getiren Akay, şunları söylüyor:
"18 yaş altı nüfusun toplam nüfusa oranı ise yüzde 53. Diyarbakır'da en önemli konu istihdam, iş olanaklarının artması. Her yıl 40 bin kişiye istihdam sağlanması gerekiyor. AKP önce yeşil kart, kömür gibi adımlarla sosyal dokuya müdahale etti. Şimdi biraz da sanayi ve ticarete müdahale etmeli. Bugüne kadar uygulanan teşvik sistemleri yanlıştı. Batıdaki illerle bizi aynı kefeye koydular. Kuzey Irak bölge için çok önemli. İki yıldır fiili ambargo var. Buna bir çözüm gelmeli. Hiçbir teşvikten yararlanmadığımız halde bu gelişmeler potansiyelin büyüklüğünü gösteriyor."
Din çimento olmaz
Akay, huzur ve güven ortamının sağlanmasının her tarafa sorumluluk getirdiğini de belirterek, siyasi çözüm konusunda ise şu önerilerde bulunuyor: "Kürt sorunu tabii ki var ama sadece kimlik yetmez. Yoksulluk, fuhuş, işsizlik arttı, bu engellenmeli. Yani ekonomi birinci sıraya çıktı. Bir an önce sektörler belirlenmeli ve kalkınma başlatılmalı. Diğer sorunlar demokrasinin derinleşmesiyle çözülür. Bazı talepleri gündeme getirirken ekonomiye zarar vermemek gerekir. Bomba patlarsa bu kendine döner. Barışçı şekilde talepler açıklanmalı. Kimlik mücadelesinde şiddet kullanılır diyenlerin sayısı giderek azalıyor. Ne olursa olsun şiddetten vazgeçmeliyiz. Şiddet milliyetçiliği de körüklüyor. Çatışma ortamı yoksulluğu arttırıyor. Buradaki sorun aynı zamanda Türk sorunudur. Bölgedeki sorunu dinle çözmek de yanlıştır. Din çimento olmaz. "
Hilton geldi, Sheraton yer arıyor Turkmall Diyarbakır'daki ışığı gördü
Turizm Diyarbakır'ın en şanslı olduğu sektörlerden biri. Son üç yıldır yaşanan huzur ortamı yabancı turist sayısını ortalama 11 binlere çıkartmış. Bu potansiyeli gören otel zincirleri de hızlı şekilde bu kente yatırım için kolları sıvamış. Sheraton yatırım için yer bulmak amacıyla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir'le görüşüyor. Hilton Grubu ise yatırıma start verdi. Türk yatırım grubu Amplio ile anlaşma imzalayan Hilton'un ilk durağı Diyarbakır olacak. Kayapınar Bölgesi'nde arsasını alan grup mart-nisan aylarında temel atacak. 4 yıldızlı olacak Garden Inn otelinin 2009'da bitmesi planlanıyor.
Diyarbakırlılar'ın moralini düzelten bir başka yatırım ise Turkmall tarafından yapılıyor. Morgan Stanley ve Hollandalıların ortak olduğu Multi Turkmall, 120 milyon dolara en büyük alışveriş merkezini yapmaya hazırlanıyor. 60 bin metrekare alanda kurulacak alışveriş merkezi Güneydoğu Bölgesi'nin de en büyük alışveriş merkezi olacak.
Diyarbakır'da ışık gördük
Turkmall'un alışveriş merkezi de Diyarbakır'ın yeni yüzünü temsil eden Kayapınar'da... Turkmall CEO'su Levent Eyüboğlu, Türkiye'yi sadece İstanbul, İzmir ve Ankara olarak görmediklerini ve Anadolu'nun her kentini araştırdıklarını söylüyor. 5 ilde çalışmalarının sürdüğünü de ekliyor. Eyüboğlu, Diyarbakır'ı seçme nedenlerini de şöyle anlatıyor:
"Diyarbakırlılar da eğlenmek, sinemaya gitmek istiyor. Bu kentlerde de alım gücü var. Biz alım gücünü gördük. Perakendecilerimizle görüştük. Diyarbakır'ı olumsuz ismi yüzünden es geçecek halimiz yoktu. Tabii ki Diyarbakır'da bir yatırımı finanse etmek zor. Ama öncü olalım, dedik. 1.5 milyona yakın nüfus var. Bölgede huzur ve güven ortamı da ancak bu yatırımlarla gelir. Burada vasıflı 2 bin-2 bin 500 kişi çalıştıracağız. Biz Diyarbakır'daki ışığı gördük."
Eyüboğlu, bölgedeki soruna büyük mercekle bakılırsa tabii ki büyük sorun olduğunu ancak kendilerinin uzun soluklu baktığını söylüyor. Bombalamadan sonra yabancı ortaklarının "neler oluyor" diye sorduğunu kaydeden Eyüboğlu, "Gelişmeleri anlattık. 'Bomba her yerde patlıyor' dedik. Şimdi de bilgi vermeye devam ediyoruz" diye konuşuyor.
Bu arada Diyarbakır'daki yatırımda hane gelirini gözönüne aldıklarını ve bu kentte büyük bir potansiyel olduğunu gördüklerini belirten Eyüboğlu, mimaride yerel unsurlar kullanacaklarını belirtiyor ve "Diyarbakır'ın bazalt taşına bile yer vereceğiz" diyor.
Van'da 300 milyon dolarlık Global rüzgarı esiyor
Doğu Anadolu'nun gelişme potansiyeli en yüksek illerinden biri olan Van bugünlerde Global Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kutman'ı konuşuyor. Çünkü Kutman, Van'a 500 kişinin istihdam edileceği 300 milyon dolarlık gayrimenkul yatırımı hazırlığında.
Kutman'ın bu girişimi aralık ayında özel uçağıyla Van'a yaptığı ziyaretle ortaya çıktı. Van'da 7 saat kalan Kutman, yerel basında yer alan haberlere göre, AK Parti Van Milletvekili Kayhan Türkmenoğlu ile birlikte Van'a geldi. Kutman ve ekibi Van Belediye Başkan Vekili Bayram Öztürk ve Van Vali Vekili Ömer Özcan'ı ziyaret etti. Bu ziyaretlerdeki görüşmeler sayesinde kafasındaki soru işaretlerinin dağıldığını söyleyen Kutman, Türkiye'de borsa, enerji, doğalgaz, elektrik üretimi, gayri menkul ve liman yatırımlarıyla ilgilendiklerini belirtti. Kutman, son zamanlarda Anadolu'ya açılmaya karar verdiklerine dikkat çekti. Bunun için de 15 il belirlediklerini, bunların başına da Van'ı yerleştirdiklerini anlatan Kutman, gayrimenkul sektöründeki yatırımı üç ay içinde başlatabileceğini açıkladı. Kutman, "İlk etapta 300 kişi çalışır. İleriye dönük alışveriş merkezi ve hastanesini de toparladığınız zaman nereden bakarsanız 500 kişi olur. Şimdilik yapacağımız yatırımların toplamı da tahminime göre yaklaşık 250-300 milyon ABD dolarını bulur" dedi.
Yerel basında çıkan bu haberleri Global Yatırım'a sordum. Yatırımın gündemde olduğunu ancak kesinleşmediğini belirttiler. Global ne zaman açıklar bilmem ama Vanlıları şimdiden heyecan sarmış bile.
Mehmet Akay'a göre neler yapılmalı?
GAP
* GAP'ın sulama hedefleri Dicle Havzası projeleri ivedilikle tamamlanmalı.
* Mera ıslah çalışmaları hızlandırılmalı.
* Orman köylerimizde ormanlık alanlıkların ekonomiye kazandıracak projeler üretilmeli.
* İlimizde tarımsal mekanizasyon oranı arttırılmalı.
* Dicle Havzasının kirliliği giderilmeli.
* Gübre kullanımda çiftçilerimiz ivedilikle eğitilmeli.
MERMER SEKTÖRÜ
* Mermer sektörüne ait rezerv çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ivedilikle yapılmalı.
* Mermer sektöründeki atıkların değerlendirilmesi için projeler üretilmeli.
* Bu atıkların değerlendirecek işletmelerin kurulması teşvik edilerek desteklenecek sektörler içine alınmalı.
* Mermercilerin mülkiyet ve güvenlik sorunları giderilmeli.
* Limanlara ve Batı'ya nakliye dezavantajını gidermek için akaryakıt ÖTV'si kaldırılmalı.
* Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmek için mesleki eğitim verilmeli.
TURİZM
* Bölgedeki işsizlik sorununun çözümünde turizm sektörü önemli bir çözüm noktası.
* Tarihi ve kültürel değerlerin bakım ve yenileme işlemleri için gerekli kaynak ayrılmalı ve tamamlanmalı.
* Turizm sektörüne nitelikli eleman yetiştirilmesi amacıyla STK'ların projeleri desteklenmeli.
* Diyarbakır'ın imaj problemini gidermek için tüm kurum ve kuruluşlar çalışmalı.
* İl Kültür envanteri güncellenmeli, ilçelerde de envanter çalışması bir an önce yapılmalı.
* Surlara ait restorasyon projelerinde ödenek eksikliği giderilmeli.