Türkiye’nin Nabucco projesi için zorlu koşulları öne sürdüğü, uzlaşmaz tutumunun Şahdeniz projesini geciktiği savunuldu. New York Times gazetesince yayımlanan bir makalede, “Çok göz ardı edilen Türkiye’nin Avrasya enerji geçişindeki rolü, çok önemli. Türkiye’nin uzlaşmaz tutumu, Hazar’daki Şahdeniz gaz projesinin geliştirilmesini geciktirdi ve boyutunu azalttı” yorumu yapıldı. Makalede, “Gazprom, Ankara’da en üst düzeyde nüfuzunu artırıyor” iddiasında da bulunuldu.
Heritage Vakfı’ndan
New York Times gazetesi, ABD’nin başlıca düşünce kuruluşlarından Heritage Vakfı’nın Rusya ve Avrasya kıdemli uzmanı Ariel Cohen imzası ile ‘Avrasya boru hattlarına veda mı’ başlıklı bir makale yayımladı.
Küresel daralma gibi olumsuz ekonomik faktörlerin etkilerine dikkat çeken Cohen, Rusya’nın Azerbaycan ve Türkmenistan’ın enerji ihracatını ele geçirmeye çalıştığını, Çin’in de Kazakistan’ta enerji şirketlerini satın aldığını, Türkmenistan’daki gaz alanlarını işlettiğini yazdı. Rusya’nın da Orta Asya ve Hazar enerjisi için daha kârlı bir müşteri hale geldiği vurgulanan makalede resesyona rağmen Rusya’nın, pazar payını korumak için Karadeniz üzerinden Türkiye ve Bulgaristan’a yönelik olarak Mavi Akım ve Güney Akım projelerinde ilerlediğine dikkat çekilirken, “Gazprom, Ankara’da en üst düzeydeki nüfuzunu artırıyor” iddiasına da yer verildi. Makalede şu görüşlere dile getirildi: “Çok göz ardı edilen Türkiye’nin Avrasya enerji geçişindeki rolü çok önemli.
Türkiye’nin uzlaşmaz tutumu, Hazar’daki off-shore Şahdenizi gaz projesinin geliştirilmesini geciktirdi ve boyutunu azalttı. Ankara, Türkiye ile Avrupa arasında döşenmesi önerilen ve Rusya’nın kontrolündeki gaza bir alternatif sağlamayı amaçlayan Nabucco gaz boru hattının yapımına zorlu koşulları getirdi ve projeyi, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine, re-eksport için büyük miktarda Azeri gazı alımına ve hattın Rus ve İran gazı için kullanılmasına bağladı.”
Ariel Cohen, tüm bu faktörlere karşın ABD ve Avrupa’nın, Avrasya boru hatlarının stratejik önemini göz önünde tutması gerektiğini vurgularken boru hatlarının Orta Asya ve Kafkaslardaki yeni bağımsız devletlerin ekonomik gelişmesi için kritik önem taşıdığına dikkat çekti.
‘Türkiye merkez olmalı’
Makalede, “ABD ve Avrupa, Türkiye’yi Nabucco’nun yapımını kolaylaştırarak Hazar gazı ve daha sonra Irak gazı için bir merkez olmaya teşvik etmeli” de denildi. Batı’nın artık Türkmenistan’ı ihmal etmemesi, Obama Yönetiminin bu ülkeye iki yıldır boş bulunan ABD Büyükelçiliğine hızla atama yapması gerektiğini vurgulayan Cohen, Hazar ülkeleri ‘Çin-Rusya refah bölgesi’nde kilitlenmeden önce ABD ve Avrupa’nın harekete geçmesinin öneminin altını çizdi.
Şahdeniz nedir?
Türkiye’ye Gürcistan üzerinden ucuz doğalgaz verilmesini sağlayacak olan Şahdeniz projesi için Türkiye ile Azerbaycan arasında 12 Mart 2001’de anlaşma imzalandı. 15 yıllık anlaşma ile Türkiye Hazar gazını da almaya başlayacak. Hattın Türkiye kesimi 225 kilometre olacak.