2008 Haziran ayında krizin gölgesinde faaliyete geçme kararı alan DD Mortgage aradan üç ay geçmeden dünyayı kasıp kavuran ‘mortagage kriziyle’ karşılaştı. Tüm dünyayı etkileyen krizin uzun süre kendi isimleriyle anılmasına esprili bir dille değinen DD Mortgage Genel Müdürü Murat Aysan, “Türkiye’de isminde mortgage kelimesi olan tek şirketiz ve kuruluşumuzun hemen ardından mortgage krizi patladı. Bu yüzden biz kriz değil dalga demeyi tercih ediyoruz...” dedi.
2008 Haziran ayında kurulan ve hemen ardından gelen global dalga ile 7-8 ayını geçiren DD Mortgage nisan ayından sonra başlayan canlanma ile artık talebe yetişemez hale geldi. ‘O kadar çok talep geldi ki artık reklam vermeme kararı aldık’ diyen Aysan, özellikle son üç ayda konuta olan talepte sürekli artış yaşandığını hatta gayrimenkul sektörü için ölü ay olan temmuzda da talebin artarak sürdüğünü söyledi.
Ankara ve İzmir’e şube
Artan talebe yetişemedikleri için şubeleşmeye ağırlık vermeyi planlayan DD Mortgage yıl sonuna kadar ilk olarak İstanbul’da Anadolu ve Avrupa yakasına iki tane şube açıp ardından İzmir ve Ankara’da şubeleşmeye gitmek için harekete geçti. DD Mortgage olarak faaliyet gösterdikleri ilk yılın 8-9 ayını yoğun kriz döneminde geçirmelerine rağmen kuruluş hedeflerini neredeyse yakaladıklarını da belirten Aysan, “Çoğu son 3-4 ayda olmak üzere 73-74 milyon TL kredi kullandırdık. Son aylarda aylık kredi kullanımımız 100’lere ulaştı ” diye konuştu.
Talep 250 bin TL’ye çıktı
Krizin yoğun yaşandığı 2009’un ilk üç ayında gayrimenkule talebin büyük oranda ortadan kalktığını özellikle yatırım amaçlı ev almak isteyenlerin piyasadan çekildiğini söyleyen Murat Aysan, “O günlerde fiyatı 150 bin TL’ye kadar olan evlere bir miktar talep vardı. Ancak son aylarda talepteki artışla birlikte 200 bin ile 250 bin TL’lik evlere de talep arttı. Kullanılan kredi oranı 80-90 bin TL’den, 140-150 bin TL’ye ulaştı. Mayıs-haziran ayından bu yana gerek talep edilen kredi tutarları yükseliyor gerekse ev fiyatları” diye konuştu. Mayıs ayından bu yana konut kredisinde vadelerin de uzama eğilimine girdiğini söyleyen Aysan, “Üç ay önceye kadar konut kredisinde ortalama vadeler 5 yılla sınırlıydı. Şimdi insanlar o günlere göre daha güvenli bakabildiği için vadeler 7 yıl da yoğunlaşmaya başladı” dedi.
Konut fiyatları yükselmez
Gayrimenkul sektörüne ilişkin beklentilerini de açıklayan Aysan şöyle konuştu: “Konut fiyatlarında yükseliş olmaz. Çünkü konut arzı çok fazla. Türkiye’de büyüme artı enflasyon konut fiyatlarını belirliyor. Bu nedenle önümüzdeki üç yıl konut fiyatında büyük bir hareket yaşanacağını düşünmüyorum. Çünkü bu süreçte ne enflasyon, ne büyüme, ne de arz talepte önemli bir değişiklik olmaz. İstanbul’a bakarsak en az 2-3 yıl eldeki konut stokunun erimesi zor görünüyor.”
Faizde yüzde 1 eşik
Konut kredi faizlerinde yüzde 1’in önemli bir eşik olduğunu ancak bunun küçük tutarlı kredi kullanan yatırımcılar açısından önemli bir fark yaratmadığını söyleyen Aysan şu uyarıda bulundu: “Burada gözden kaçan bir konu var. Eğer siz 300-500 bin TL’lik kredi kullanıyorsanız yüzde 1,26 ile yüzde 1,09 faiz arasında aylık ödemelerde önemli bir fark oluşabilir. Ama bu tutar Türkiye’deki ortalama konut kredisi tutarı olan 65 bin TL ise ve 10 yıl vadeli kredi ise aylık ödemede cüzi bir fark ortaya çıkıyor. Bu yüzden yüzde 1 tamamen psikolojik bir sınır diyebiliriz.”
Talep haziranda patladı
Mart ayından itibaren konuta talepte artış yaşandığını da belirten Aysan, haziran ayında talebin tepe noktaya çıktığını söyledi. Her yıl temmuz ve ağustos aylarında gayrimenkul talebinin ölü noktaya geldiğini de belirten Aysan ancak bu yıl temmuz ayında işlerin haziran yoğunluğunda devam ettiğine dikkat çekti. Aysan’a göre yıl sonunda konut kredi faizleri biraz daha gerileyerek yılı yüzde 1.09 ile yüzde 1.19 arasında tamamlayacak. Halen DD Mortgage 1 yıl vadeli krediye yüzde 1.14, 15 yıl vadeli krediye ise yüzde 1.39 faiz uyguluyor.
Şehir içinde fiyat düşmedi
Arz fazlası olan şehir dışındaki bölgelerde satışların ve fiyatların toparlanmasının zor olacağını da vurgulayan Aysan buna karşın şehir içinde fiyatların hiç düşmediğini öne sürdü. Aysan “Çok fazla konut bulunan ve aynı tip projelerin yer aldığı Ümraniye, Kurtköy, Bahçeşehir, Hadımköy gibi bölgelerde fiyatların yükselmemesini beklememek lazım. Buna karşın şehir merkezinde fiyatlar aşağı inmiyor. Kriz döneminde bile fırsatı kaçırmayalım diyenlerin talepleri nedeniyle fiyatlar yüksek seviyelerini korudu” değerlendirmesinde bulundu.
Krizde borcunu ödeyemeyen kredi transferiyle nefes aldı
Krizin zirve yaptığı yılın ilk üç ayında konut kredisi verme konusunda zorlandıklarını buna karşın TL’ye sıkışan ve nakit yaratmaya çalışanlar için çıkartılan ‘Kredi Transferi’ ve ‘Eve Nakit Kredi’ye büyük talep geldiğini açıklayan DD Mortgage Genel Müdürü Murat Aysan, “Kriz döneminde kredi transferine talep çok arttı. Örneğin aylık ödemesi 2 bin TL olan ve bunu ödemekte zorlanan bir kişi bankadan kullandığı krediyi bizden aldığı kredi ile kapatıp vade uzatımı veya bir dönem ödeme yapmama veya düşük tutarda ödeme yapma seçeneklerini kullanıp bu sıkışık dönemi atlattı. Veya yüksek faizden kullandığı konut kredisinin faizini daha düşük faizle bizden kullandığı kredi ile kapattı. Bunun dışında ‘Eve Nakit’ kredimiz var ki bu da kişinin evini teminat gösterip bizden borç alması. Bu alınan kredi ile ticari olmayan borçlarını kapatabilir veya yeni bir ev alabilir. Bu ürüne de büyük talep oluştu.
Bunun dışında bir de 75 bin TL ile sınırlı olan dekorasyon kredimiz var.
Evini satana büyük kolaylık
Normalda toplam kredilerimiz içinde yüzde 10 payı olması beklenen bu iki ürünün payı kriz döneminde yüzde 50-60’lara fırladı. Özellikle ocak-mart döneminde bu iki krediye çok yoğun talep oluştu. Şimdi ise bu oran yüzde 25-30’lara geriledi. Ancak yüzde 10’lara düşmesi hazım. Yine de gayrimenkul piyasasında normalleşme başladı diyebiliriz”
Aysan’ın verdiği bilgiye göre DD Mortgage’ın halen 22-23 tane kredi ürünü bulunuyor. Bunlar içinde yine en çok tercih edilenlerden birisi takas kredisi. Buna göre kişi kendi evini satamadan yeni bir ev alabiliyor. Örneğin oturduğu evin değeri 100 bin TL yeni aldığı ev ise 200 bin TL olan bir kişiye takas kredi veriyoruz. Buna göre evine karşılık verilen 100 bin TL’lik krediye günlük faiz işletiyoruz. 100 bin TL’lik krediyi ise istediği vadeye bağlıyoruz. Kişi evini bir günde de satabilir, 1 ayda da. Maksimum 2 yıl içinde eski evini satıp bu krediyi kapatması gerekiyor. Bizde ne zaman satarsa aldığı günden itibaren günlük faiz işletip erken ödeme cezası vermeden işlemini gerçekleştiriyoruz. Bu evini değiştirmek isteyenler için büyük avantaj sağlıyor.