Türkiye’nin kentleri maalesef meydan fukarası. Bizde, Batı kentlerinde olduğu gibi kentin merkezi meydanların değil daha çok çarşılar ve külliyelerin çevresinde oluşmuş.
Meydan anlayışının oluştuğu 18. yüzyıldan sonra kurulan meydanlar ise son yarım asır içinde rant yağmacılığına kurban gitmiş, küçülerek yok olmaya yüz tutmuş. Eski kasaba ve kent meydanları beton canavarlar tarafından yutulmuş. Ama her şeye rağmen çok güzel meydanlarımız da var. Türkiye eski meydanlarını yeniden kazanmaya başladı. Bu hafta, Taksim, Beyazıt, Konak ya da Tandoğan gibi büyük meydanları değil, kendi halinde, sakin, kentin güzelliğine zarafet katan küçük meydanları ortaya çıkardık.
En iyi 10
1. Tire Eski Çarşı Meydanı (İzmir)
2. Samatya Meydanı (İstanbul)
3. Yakutiye Meydanı (Erzurum)
4. Birgi Meydanı (Ödemiş)
5. Kemeraltı Ali Paşa Meydanı (İzmir)
6. Trilye Meydanı (Mudanya)
7. Cumalıkızık Meydanı (Bursa)
8. Tünel Meydanı (İstanbul)
9. Beykoz Meydanı (İstanbul)
10. Adatepe Köyü Meydanı (Çanakkale)
Eski Çarşı Meydanı
Pazar kurulduğunda gidin
Tire, İzmir’in keçecilik, nalıncılık, urgancılık, dokumacılık gibi el sanatlarıyla ünlü ilçesi. Salı günleri kurulan Tire Pazarı ise neredeyse tüm ilçeye yayılan alanıyla yöre insanının yanı sıra turistlerin de büyük ilgisini çekiyor. Tire Pazarı’nın kurulduğu "Eski Tire Çarşısı"nda çoğu eski dönemlerden kalma bedestenler ve bunların çevresinde bulunan irili ufaklı meydanlar bulunuyor. Bu meydanların en ünlüsü Tahtakale Meydanı. Tarihi iki caminin ortasında bulunan meydanda tarihi bir çeşme de var. Özellikle salı günü ziyaret etmenizi, o gün çok hareketli olan meydanın çevresindeki geleneksel el sanatları dükkanlarını da gezmenizi öneririz.
Samatya Meydanı
Her yıl balık festivali
Çok eski bir meydan ama 1880’lerde açılan tren istasyonuyla hareketlenip şekillenmiş. Fatih Belediyesi her yıl balık sezonunun açılışında burada İstanbul Balık Festivali yapıyor. Meydana demiryolunun altındaki altgeçitten ve kuzeydeki merdivenlerden ulaşılıyor. Develi başta olmak üzere meydanın çevresinde çok sayıda lokanta var. Samatya Balık Evi ve Kuleli gibi son yıllarda açılan balık restoranlarıyla çarşı çok çeşitlendi. Eskiden İstanbul’u İstanbul yapan kendi halinde bir meydandı burası. 1970’lerden itibaren ıssızlaştı. Beş yıl kadar önce çekilen "İkinci Bahar" dizisi hem semtin hem de çarşının kaderini değiştirdi. Meydana gittiğinizde mutlaka çevredeki Sulu Manastır Kilisesi’ne, İmrahor İlyas Bey Camii’ne, Aya Konstantini Eleni ve Aya Nikola Rum Kilisesi’ne de uğrayın.
Yakutiye Meydanı
Erzurum’un Hyde Park’ı
Erzurum Cumhuriyet Caddesi’nin tam ortasındaki dörtyol kavşağında. Tarihi Lalapaşa Camii, Belediye işhanı, Eski DGM ile Yakutiye Belediyesi arasında kalıyor. 10 bin kişi sığabiliyor. İsmini Selçuklu’nun en güzel eserlerinden biri olan Yakutiye Medresesi’nden alıyor. Erzurum Belediyesi tarafından geçtiğimiz yıllarda düzenlenen ve medresenin hemen önünde yer alan meydanda dillere destan, kıtlama şekerli Erzurum çayını yudumlayacağınız bir eski zaman kahvesi var. Bir nevi, Londra’daki Hyde Park işlevi de görüyor. Basın açıklamaları, kurtuluş törenleri, şenlikler burada yapılıyor. Gelmişken medreseyi de görmeden ayrılmayın deriz.
Birgi Meydanı
Geçen yıl yenilendi
İzmir’e 150, Ödemiş’e 7 kilometre uzaklıkta Bozdağ’ın eteklerinde kurulmuş olan Birgi, Aydınoğulları Beyliği’ne başkentlik yapmış bir kasaba. Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerinin halen ayakta bulunduğu kasabada Aydınoğlu Mehmet Bey adına yapılmış yaklaşık 750 yıllık cami geçen yıl restore edildi, Ümmü Sultan Türbesi’nin de bulunduğu meydan restorasyon sırasında yenilendi. Meydan, hafta içi yabancı, hafta sonları ise yerli turistlerin gözdesi. Belediye tarafından düzenlenmiş bir sergi salonunun da bulunduğu meydanda, köylüler yörede yetişen kır otlarını satıyor. Meydanı yukarıdan gören köy kahvesinde oturup, bir kahve yudumlamadan dönmeyin.
Ali Paşa Meydanı
Osmanlı mirası
İzmir’in tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda bulunan Ali Paşa Meydanı, Osmanlı kültürünün en önemli miraslarından biri olarak kabul ediliyor. Kemeraltı Camii’nin arkasında 19. yüzyılın sonlarında Çeşmeli Ali Raşid Paşa tarafından yaptırılan şadırvan ve çevresi 2001 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edildi. Gün boyu hareketliliğini koruyan meydan hem Kemeraltı’ndaki esnafın hem de gezmek için gelenlerin uğrak yerlerinden biri.
Trilye Meydanı
Zeytin ve iyot kokulu
Mudanya’ya 10 kilometre uzaklıktaki Trilye (Zeytinbağı), zeytinlikler içinde, daracık yolları ve eski evleriyle güzel bir yer. Tek kent meydanı, eski Trilye otelinin olduğu yerde bulunuyor. Çevresinde beldenin minibüs ve otobüs durakları, kahve ve balıkçılar yer alıyor. Burada zeytin ve denizden gelen iyot kokusunun her an duyulduğu, sakin bir hayat var ve bu hayat sokaklara taşıyor. Çocuklar taş fırından çıkan simitleri satıyor, eşekler küfelerle zeytin ve odun taşıyor, balıklar gümüş gibi parlıyor, kırmızı kiremit çatılar sonsuz bir maviye uzanıyor. Dar sokaklarında dolaşmayı, Orta Kahve’nin kaldırımdaki masalarında oturmayı, fırına uğrayıp, ekşi mayalı leziz ekmeklerden almayı ihmal etmeyin.
Cumalıkızık Meydanı
700 yıldır ayakta
Bursa’nın 10 kilometre doğusunda, Uludağ eteklerinde, tarihi Osmanlı’nın kuruluş yıllarına uzanan bir köy Cumalıkızık. Sık sık tarihsel filmlere mekan olan Cumalıkızık meydanında köy geçmişine ait eşyaların sergilendiği bir müze bulunuyor. Haziran ayında "Ahududu Şenliği" burada yapılıyor. Konukları da bu meydan karşılıyor. Ortasında dev çınar ağacı var. İki yanında ise tarihi köy evleri sıralanıyor. Evlerin önlerine tezgah açan mahalleli kadınlar ise kendi yaptıkları gıdalarla el işlemelerini satıyor. Gitmişken, ünlü köy kahvaltısını yapmayı atlamayın.
Tünel Meydanı
İlk metronun mekánı
Modernleşme serüvenimizin başlangıç noktalarından biri. 1857’de kurulan ve ilk modern belediye olarak kabul edilen Belediye 6. Dairesi bu meydanın hemen altındaydı. Şimdi Beyoğlu Belediye binası olan yapının arkasından meydana doğru çıkan yolun adı bu yüzden "İlk Belediye Caddesi." Samatya’yı nasıl ki tren istasyonu şekillendirdiyse Tünel’i de Türkiye’nin ilk metrosunun istasyonu hareketlendirdi. 1863’te Londra’da hizmete giren yeraltı toplu taşıma sistemlerinden sonra inşa edilen dünyanın en eski ikinci yeraltı toplu taşıma sistemi olan Tünel 1874’te tamamlanıp hizmete girdi. İstanbul’un seçkin kafelerinin bulunduğu meydan, Beyoğlu’nun önemli bir merkezi.
Beykoz Meydanı
Çarşı işlevi görüyor
İstanbul’un Anadolu yakasında, Boğaz’ın kuzey ucunda. Tam ortasında Semavi Eyice’nin "Dünyanın sayılı mimari eserlerinden biri" dediği, halk arasında Onçeşmeler olarak bilinen, Mimar Sinan’ın İshak Ağa Çeşmesi var. Onçeşmeler’in tunçtan yapılmış on lülesinden 500 yıldan beri gece-gündüz kesintisiz su akıyor. Yanı başında Serbostani Mustafa Ağa Vakfı’na kayıtlı Merkez Camii yükseliyor. Meydana hakim binalar genellikle iki katlı ahşap sıra evler. Altlarındaki dükkanlar meydana çarşı niteliği de kazandırıyor. Küçük lokantalar, bakkallar, kasap ve manavlar, aktarlar, hediyelik eşya dükkanları meydana güzellik katıyor.
Adatepe Köyü Meydanı
Asırlık çınarlar gölgesinde
Çanakkale’nin Ayvacık İlçesi’ne bağlı, Kuzey Ege’nin en güzel köylerinden Adatepe’de. Asırlık çınarların gölgesinde. Kaz Dağları’nın batı yamaçlarındaki köy, Edremit Körfezi’ne tepeden bakıyor. Meydanın etrafında taş evler, eski hanlar, kesme kaydırak taşıyla dönenmiş yollar, erguvan, hanımeli, hünnap, begonvil ve mor salkımlarla süslü bahçeler var. Pazara inen köylüler, zeytin toplamaya giden kadınlar, köyün ziyaretçileri burada soluklanmadan geçemiyorlar. Meydanda bulunan ve köyün en şirin adamı Hasan Kaymakçı’ya ait olan Dut Dibi Kahvesi’ne uğramadan dönmeyin. Kalacaksanız Adatepe Pansiyonları’nı deneyin. Bir de Küçükkuyu’ya inip Adatepe Zeytinyağı Müzesi’ni görün.