Herkesin kafasındaki soru şu: Dubai krizi, Türkiye'yi nasıl etkiler? Yanlış anlaşılmasın... Makro ekonomiden değil, özellikle inşaat sektörü üzerindeki etkisinden bahsediyorum. Malumunuz üzere, Türk müteahhitleri bölgede ciddi işler alıyor ve ciddi de istihdam yaratıyorlar. Hal böyle olunca da Dubai krizi patladığından beri kimi kesimler, bu krizin Türk inşaat sektörünü ciddi anlamda etkileyeceğini belirtirken, kimi çevreler büyük bir etkisinin olmayacağını savunuyor.
Bu konunun detayına geçmeden önce tespiti doğru yapmakta fayda var. Bugün Türk müteahhitleri dünyanın her yerinde yaklaşık 30-40 milyar dolarlık taahhüt işi yapıyorlar. Bu toplamın içinde Dubai'nin payı ise yüzde 2 ile 5 arasında değişiyor. Yani, müteahhitlerimizin Dubai'deki yatırımlarının toplamı 3-5 milyar dolar arasında değişiyor. Anlaşılacağı üzere büyük bir rakam değil.
Şimdi gelelim, bu krizin Türk inşaat sektörünü ne yönde etkileyeceğine. İşin aslını isterseniz, bu kriz patlamadan çok önce Dubai'deki inşaat firmalarının ödemeler konusunda sıkıntıları başlamıştı.
Emlaka dayalı ekonomi
Geçenlerde Yüksel Holding Genel Koordinatörü Tuna Aksel ile bu konu üzerine sohbet ediyoruz. Yüksel Holding'in başta Dubai olmak üzere bölgede ciddi taahhüt işleri bulunuyor. Tuna Aksel, krizin başladığı günden itibaren ödemelerde gecikmeler yaşandığını söylüyor. Tuna Aksel'den, özellikle Dubai'de bina yatırımı olan firmaların daha da zor durumda olduklarını öğreniyorum.
Aksel sohbetimizde, alacakların gecikmesinin sadece Dubai'de yaşandığını da belirtiyor ve "Bu kriz sadece Dubai'ye has bir durum. O da emlak pazarına dayalı bir ekonomisi olmasından kaynaklanıyor" diyor.
Tuna Aksel'e geleceğe yönelik endişeleri olup olmadığını da soruyorum. "Çok endişemiz yok. Biraz daha temkinli olacağız" diye başlıyor anlatmaya ve krizin kısa sürede bitmeyeceğine dikkat çekiyor. Ardından da şunları söylüyor: "2010 yılının da benzer geçeceğini tahmin ediyoruz. Gerçi Dubai yalnız bir ülke değil. Birleşik Arap Emirlikleri'nin amiral gemisi Abu Dabi'nin petrole dayalı getiri kaynağı var ve krizin başından beri de Dubai'yi destekliyor. Sınırsız destek değil tabii. Kontrollü bir desteği var. Bu desteğin devam edeceğini bekliyorum."
Düzelme 2012'de olacak
Dubai'de önemli yatırımları olan şirketlerden biri de Nurol İnşaat. Şirketin Genel Müdürü Deniz Oymak'la da benzer bir sohbet yapıyoruz. Oymak, Dubai'de yaşanan bu durumun yeni olmadığını ve bir sene öncesinden itibaren ödemelerde gecikmelerin başladığını vurguluyor. Deniz Oymak, Nurol İnşaat olarak Dubai'deki işlerinden dolayı ciddi alacakları olduğunu da belirtiyor. Ama rakam vermekten önemle kaçınıyor.
Krizin, Dubai'de çalışan Türk inşaat şirketlerini ciddi sıkıntıya soktuğuna da işaret eden Oymak, "Bizim şirket olarak Dubai'de iki tanesi bitmiş, üç tane işimiz vardı. Bunlardan birisi durdu. Diğerleri de yavaşlamış durumda. Bunun nedeni de ödemelerin yapılamaması. Gereken tedbirler alınır. Belli bir dönemde bu ödemeler gerçekleştirilir. İşler rayına oturduğunda da zararımızı karşılayabiliriz" diyor.
Dubai'nin krizden çıkışı için tahmin edilen tarih ise 2012. Nitekim Deniz Oymak, bu tarihi onaylıyor. Birikmiş ödemelerin belli zamana yayılarak ödenebileceğini kaydeden Oymak, bunun için de ciddi tedbirler alınması gerektiğine işaret ediyor.
Türk müteahhitlerinin durumu
Sohbetimiz sırasında Deniz Oymak'a, Dubai'deki krizin Türkiye'deki inşaat pazarını etkileyip etkilemeyeceğini de soruyorum... "Tabii ki etkileyecektir" diyerek başlıyor söze ve özellikle noktasal etkileri olacağını söylüyor. Ardından da sözlerini şöyle sürdürüyor: "Türkiye gibi büyük ekonomisi olan ve dünyanın her yeriyle belirli ilişkileri bulunan bir ülkede, Dubai'nin sadece inşaat sektöründen gelen etkisi o kadar büyük olmayacaktır. Türkiye'deki inşaat malzemelerinin çoğu Türk müteahhitler kanalıyla satılıyor olsa da Dubai o kadar inşaat malzemesi satılan bir ülke değil. Daha ziyade eski Sovyetler Birliği, Kuzey Afrika ülkeleri gibi yerlere Türkiye'den malzeme götürüyoruz."
Dubai'de iş yapan şirketlerin krizle ilgili düşünceleri böyle. Şimdi, yazının başında sorduğumuz soruya, yani Dubai'deki krizin Türk inşaat sektörünü nasıl etkileyeceğine gelirsek... Büyük bir etkisi beklenmiyor. Nedeni ise basit. İnşaat şirketleri sadece tek bir ülkede iş yapmıyorlar. Yani, bir ülkeye bağımlı çalışmıyorlar. Dubai'nin yanında Katar'da, Kuzey Afrika ülkelerinde, Orta Asya'da da ciddi yatırımları bulunuyor. Bu durum da şirketlerin elini rahatlatıyor.