Türkiye'de son yıllarda apartman hayatının yaygınlaşmasına rağmen siteleşme oranının düşük kaldığı ortaya çıktı. Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ) 21 ilde yaptırdığı araştırmaya katılanların yüzde 53,2'si apartman dairesinde, yüzde 40'ı müstakil evde oturuyor. Sitede oturanların oranı sadece yüzde 3. Yeni konut almaları durumunda apartman ve müstakil konutu tercih edeceklerin oranı yüzde 87'ye ulaşıyor. Site içinde yaşamak isteyenlerin oranı ise yüzde 10'un altında kaldı.
Bilinirlik, güvenilirlik ve marka imajı araştırmasını yenileyen TOKİ'nin araştırmasından ilginç sonuçlar çıktı. Araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 64,9'u kendi evinde, yüzde 30,2'si kirada oturuyor. Katılımcıların yüzde 28,6'sı aynı evde 16-20 yıl, yüzde 19,1'i 21 yıldan uzun süredir, yüzde 12,4'ü 11-15 yıldır oturduğunu beyan ederken, Türkiye genelinde aynı evde oturma süresi ortalama 12 yıl olarak hesaplandı. Beyaz yakalı çalışanlarda kirada oturma oranı yüzde 42,1'e çıkarken, işçilerde yüzde 36,5 düzeyinde. Kiracılık oranı, İstanbul'da yüzde 40, Diyarbakır ve Burdur'da yüzde 39,1. Kiracıların yüzde 52'si, ayda 200-500 TL'nin arasında kira ödüyor. Katılımcıların halen yüzde 53,2'si apartman dairesinde, yüzde 40'ı müstakil evde otururken, bir gün konut almak durumunda kalmaları halinde yine apartman dairesi veya müstakil konutu tercih ediyor. Konut alma imkanı sağlanırsa, katılımcıların yüzde 43,6'sı apartman dairesi, yüzde 43,4'ü müstakil ev almak istiyor. Halen yüzde 3 olan site içinde oturanların oranı, yeni konut alınması imkanı sağlanması halinde yüzde 8,9'a çıkıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 63'ü, gelecek 5 yıl içinde konutundan taşınmayı düşünmüyor. Ancak, kirada oturanların yüzde 39,1'i, 5 yıl içinde konutundan taşınmayı düşünüyor.
Araştırmadaki bulgulara göre, katılımcıların yüzde 86,3'ü geçen 3 yıl içinde hiç konut alma veya yaptırma girişiminde bulunmadı. Girişim yapanların ilk tercihi ise TOKİ oldu. Geçen 3 yılda ev sahibi olmaya niyetlenen 112 katılımcının yüzde 68,8'i TOKİ'ye başvurdu. Ev sahibi olmak isteyen 112 kişinin yarısından fazlası, konut satın alamadı. Katılımcıların yüzde 26,9'u gelecek 3 yıl içinde konut almayı düşünüyor ve bunların yüzde 71,6'sının öncelikli tercihi yine TOKİ. Diğer şirketleri tercih edenlerin oranı yüzde 20 olarak belirlenirken, kooperatifleri ve belediye şirketlerini tercih oranı çok düşük kaldı. Ankete katılanlar, TOKİ'yi devlet kuruluşu ve güvenilir olmasından dolayı tercih ediyor. Katılımcıların yüzde 65'i 3 oda ve 1 salon, yüzde 26,8'i de 4 oda ve bir salondan oluşan konut istiyor. Katılımcıların yüzde 83'ü, kendisi oturmak için konut talep ediyor. Araştırmaya katılanların yüzde 71,7'si "konut konusunda ilk akla gelen kuruluş'' olarak TOKİ'yi ifade ederken, yüzde 47'si TOKİ'nin kaç yıllık bir kuruluş olduğunu bilmiyor. Yüzde 11,5'inin 5 yıllık, yüzde 8'inin 4 yıl, yüzde 9,2'sinin 3 yıllık olduğunu ifade etmesi dikkati çekti. Yani, katılımcıların yaklaşık yüzde 36'sı, TOKİ'nin 5-6 yıldan daha az bir süredir faaliyet gösterdiğini sanıyor.
Tanıdıkların tavsiyesine uyuluyor
Katılımcıların medya izleme alışkanlıklarının da belirlendiği araştırmada, konut alımı konusunda tanıdıkların etkili olduğu ortaya çıktı. Konut satın alırken, katılımcıların yüzde 59'u tanıdıklarından, yüzde 33,6'sı emlakçıdan, yüzde 28'i televizyondan, yüzde 21,4'ü internetten, yüzde 14'ü ise gazetelerden bilgi alıyor. Araştırma kapsamında, Ankara, Sivas, Konya, Kayseri, Trabzon, Bolu, Samsun, İstanbul, Bursa, Sakarya, Balıkesir, İzmir, Kütahya, Van, Bingöl, Erzurum, Şanlıurfa, Gaziantep, Diyarbakır, Burdur, Adana'da, kent-metropolde oturan bin 343, nüfusu 20 binin altında olan yerlerde oturan bin 28, nüfusu 20 binin üzerinde olan yerlerde ikamet eden 314 kişiye sorular soruldu. Katılımcıların, yüzde 65'i 25-44 yaş aralığında, yüzde 73'ünün geliri bin 500 TL'nin altında, yüzde 75,9'u hiç tasarruf etmediğini beyan ederken, yüzde 13,7'si aylık 750 TL'ye kadar tasarruf ettiğini açıkladı.