ABD’nin Irak’ın inşası için açtığı 18.6 milyar dolarlık ihalelerde Rusya, Fransa ve Almanya yer almazken, Türkiye listeye girdi. Karar, ihale dışı kalan ülkelerin büyük tepkisine neden oldu.
ABD’nin Irak’ın yeniden inşası için ayırdığı 18.6 milyar dolarındaki dev ihalelerde doğrudan yarışabilecek ülkeler listesi resmen açıklanırken, Türkiye de bu listede yer aldı. ABD Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz, yeni açılacak ihalelere katılabilecek ülkelerin, “ulusal güvenlik gerekçesiyle” ABD, Irak, koalisyon ortakları ve Irak’a asker desteği sağlayan ülkelerden oluştuğunu açıklarken, Türkiye’nin de bu listede bulunduğu görüldü. Listenin sınırlandırılmasıyla ihale dışı kalan Fransa, Almanya ve Rusya’dan büyük tepki gelirken, Avrupa Komisyonu rekabete uygunluk araştırması başlattı.
Wolfowitz imzasıyla yayınlanan açıklamada, 26 inşaat ve hizmet ihalesinin, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon ve Koalisyon yönetimi tarafından, rekabet usulüyle dağıtılacağını bildirdi.
Wolfowitz, “ABD’nin yaşamsal güvenlik çıkarlarını korumak için ana ihalelere ilişkin rekabete girecek firmaların ABD, Irak, koalisyon ortakları ve asker katkısında bulunan ülkelerden oluşması gerekiyor” ifadelerini kullandı. ABD Savunma Bakan Yardımcısı, rekabetin, ana yüklenici olarak adı geçen ülkelerle sınırlanmasının, Irak’ta gelecekte uluslararası işbirliğinin gelişmesine yardım edeceğini de savundu.
Paul Wolfowitz’in açıkladığı ve 63 ülkenin yer aldığı listede, Türkiye, ABD, Irak ve İngiltere’nin yanı sıra Afganistan, Arnavutluk, Avustralya, Azerbaycan, Bulgaristan, Danimarka, Mısır, Gürcistan, Macaristan, İtalya, Japonya, Ürdün, Kazakistan, Kuveyt, Fas, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Filipinler, Polonya, Katar, Romanya, Suudi Arabistan, Güney Kore, İspanya, Tayland, Tonga, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Özbekistan gibi ülkeler bulunuyor.
MACERALI KATILIM
Türkiye’nin ihale listesine katılımı da biraz maceralı oldu. Edindiğimiz bilgilere göre, Irak’takı ABD’li yönetici Paul Bremer’in hazırlattığı ilk listede Türkiye yer almıyordu. Ancak Türk yetkililerin devreye girmesi ve başta Paul Wolfowitz olmak üzere üst düzeyde yöneticilerin desteğiyle Türkiye ihalelere katılabilecek ülkeler listesine dahil edildi.
ABD’nin, Irak’a yardım ve yeniden yapılanma fonlarından ayıracağı 18.7 milyar dolar tutarındaki ihaleler, elektrik sektörünün yeniden inşası, düzenlenmesi, kamu hizmetleri, su, kanalizasyon, askeri mahkemeler, sınırlar, ev, okul, hastane inşaatı, havalimanı, yol ve limanların inşasını içeren ulaşım hizmetleri, iletişim, petrol altyapısı, yeni Irak ordusuna ekipman sağlanmasından oluşuyor.
BEYAZ SARAY’DAN ELEŞTİRİLERE YANIT
Beyaz Saray, Fransa, Almanya ve Rusya gibi Irak savaşına karşı çıkan devletlerin, ABD tarafından fonlanacak olan 18.6 milyar dolarlık Irak’ın yeniden inşa edilmesi
ihalelerinin dışında tutulmasının tamamen uygun olduğunu açıkladı. Beyaz Saray sözcüsü, “ABD’de vergi ödeyenlerin paralarıyla fonlanacak olan önemli yeniden inşa ihalelerin Irak halkına (ve) özgür, demokratik ve başarılı bir Irak’ın oluşmasına yardım etmek gibi zor bir görevde ABD ile çalışan devletlere gitmesinin uygun ve makul olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
Rusya Dışişleri Bakanı Igor Ivanov, ABD’nin Almanya, Fransa ve Rusya’yı Irak’ın yeniden inşası ihalelerinin dışında bırakma kararını eleştirerek, Irak’a yardım etmek isteyen bütün devletlere izin verilmesi gerektiğini söyledi. Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fisher’le yaptığı görüşmenin ardından düzenlediği basın toplantısında Ivanov, “Irak’ın yeniden inşa edilmesi konusuna gelince, bu genel bir istek ve buna katılmaya hazırlanan (bütün) devletlere bunu yapması için bütün olanaklar sağlanmalıdır” diye konuştu. Avrupa Komisyonu ise, ABD’nin bu kararının dünya ticaret kurallarına uygun olup olmadığını araştırdığını açıkladı.
Almanya, Irak savaşına yönelttiği eleştiriler nedeniyle ABD ile zarar gören ilişkilerini, son aylarda Irak polisinin eğitilmesine yardım, yeniden yapılan inşaatlara ve ülkedeki insani yadım projelerine destek sağlamak gibi teklifler sunarak onarmaya çalışıyor.
ANNAN ABD’YE TEPKİ GÖSTERDİ
ABD’nin Irak ihalelere savaş karşıtı ülkeleri dahil etmemesine BM Genel Sekreteri Kofi Annan da tepki gösterdi. Annan, gazetecilere verdiği demeçte, ABD’nin kararının “ayrımcı bir tutum olduğunu ve bu ülkede istikrarın sağlanmasına yardım etmeyeceğini” söyledi.
Annan, “Irak’ta istikrarın sağlanması herkesin çıkarına. Bu nedenle çabalarımızı birleştirmeli, ayrımcı nitelikteki adımlardan kaçınmalıyız” dedi.