Prof. Dr. Haluk Gerçek'e göre, İstanbul trafiği önlem alınmazsa gelecek 15 yıl içinde kilitlenme noktasına gelebilir. Çözüm, birbirinden bağımsız hareket eden 17 kurumun birlikte çalışması
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu'nun (UNFPA) değerlendirmesinde 2015 yılında dünyanın en kalabalık 17 şehrinden biri olacağı belirtilen İstanbul'un trafik sorunu, önümüzdeki 15 yıl için alarm veriyor.
İTÜ öğretim görevlisi Prof. Dr. Haluk Gerçek, İstanbul'un 2010 yılında 15 milyon nüfusa ve günlük motorlu araçla yolculuk sayısının da 17 milyona ulaşacağının tahmin edildiğini belirtti. Gerçek'e göre, bu yükü taşımak için böyle bir kentte köprü ve karayolları yerine mutlaka raylı sistemi yaygınlaştırmak gerekiyor.
'İstanbul ulaşım politikaları'nın 17 ayrı kamu kuruluşunca yönetilmesinin koordinasyonsuzluk yarattığını vurgulayan Gerçek, kentin acil sorunlarının çözümü için tüm yetkileri tek çatıda birleştirmek gerektiğini söyledi.
'Coğrafya korunmalı'
Ulaşım konusunda bilim adamı, bürokrat ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla düzenlenen İstanbul 1. Kentiçi Ulaşım Şûrası'nın raporunu hazırlayan komisyonun başkanı İTÜ öğretim görevlisi Prof. Dr. Haluk Gerçek, kentin tarihi ve coğrafi yapısını koruyarak çözüm üretilmesini hedeflediklerini söyledi. Gerçek, bunun için İstanbul'un 2010 yılı hedefli ulaşım sorunları ve çözüm projelerinde çevreyolları, katlı kavşak ve köprülerden kaçınılması ve su havzalarıyla yeşil alanların korunması gerektiğini belirtti.
Proje karmaşası
Şûra raporunda, ulaşımda yetkileri çelişen 17 kamu kuruluşunun İstanbul Ulaştırma Genel Müdürlüğü çatısı altında birleştirilmesi önerildi. Prof. Gerçek, İstanbul'daki ulaşımın yönetilmesindeki koordinasyonsuzluğun en güzel örneğinin üç ayrı projenin gündemindeki Boğaz geçişi olduğunu belirtiyor: "Ulaştırma Bakanlığı otoyollu-raylı tüp geçit projesini gündeme getiriyor, bunun için girişimleri var. Buna karşılık Bayındırlık Bakanlığı Boğazköprüsü ve çevre yollarını gündeme getiriyor. Bir de belediyenin onayladığı tüp geçit projesi var, bu da demiryolu geçişini öneriyor."
Gerçek'in verdiği rakamlara göre, bugün 10 milyon olan günlük motorlu araçla yolculuk sayısının 2010'da 17 milyona ulaşması bekleniyor. Bugün İstanbul'da 1 milyon 600 bin olan kayıtlı otomobil sayısı 2010'da 3 milyona çıkacak. Bu yükü kaldırmak için İstanbul'da raylı sistem kurmanın önemi üzerinde duran Prof. Gerçek, şehirdeki mevcut hatlara eklenecek 230 km. ile 300 kilometrelik bir raylı sistem ağının kurulması ve bunun da denizyolları ve toplu taşıma araçlarıyla birleştirilmesi gerektiğini düşünüyor: "Tüm toplu taşıma sistemlerinin birbiriyle fiziksel, zamansal ve ücretsel entegrasyonuyla insanları aynı biletle işine, okuluna ve evine kolaylıkla yolculuk edebilecek duruma gelecek. Böylece İstanbul da Paris, Londra, Tokyo ve New York gibi çağdaş bir kent haline gelir."
Otomobilsiz ulaşım
Sundukları plandaki bu ulaşım politikaları gerçekleşirse, toplu taşımanın cazibesinin artacağı ve insanların birçok yere otomobil kullanmadan gidebilecek hale geleceğini ifade eden Gerçek, "Otomobil sahipliği artsa da, günlük ihtiyaçları için insanların otomobil kullanımı eskisi kadar gerekli olmayacak" dedi.
'Üçüncü köprü de tıkanır'
Yapılacak üçüncü köprünün 5 yıl sonra yine tıkanacağını hesapladıkları bilgisini veren Prof. Gerçek, İstanbul'da sorunun Boğaz geçişinden çok nüfus ve istihdam dağılımındaki eşitsizlik olduğunu vurguladı. Anadolu yakasında oturanların yüzde 8'inin Avrupa yakasında çalıştığını belirten Gerçek, Boğaz geçişlerini azaltmak için Anadolu yakasında istihdamı artırmak gerektiğini söyledi:
'Yalnız Boğaz değil'
Kamuoyu yanıltılıyor. Köprü ve çevreyolları yapılırsa, İstanbul'un ulaşım sorunu çözülecekmiş gibi. İstanbul'un sorunu, Boğaz'ın iki yakası arasında otomobilleri geçirmek değil. Boğaz yolculuklarının İstanbul'daki yolculuk içinde yüzde 11 payı var. Geri kalan yüzde 89'luk yolculuk, kentin iki yakasının kendi yolları üzerinde yapılıyor. Onlar da tıkanmış durumda. İstanbul'da sadece Boğazlar tıkanmıyor ki. Kentin bütün ana arterleri tıkalı. Köprüden geçirdiniz, trafik gelecek İstanbul'un ana arterleri üzerine eklenecek"
Raylı sistem yaygınlaşmalı
Rakamlarla 2010 İstanbul Ulaşım Planı:
* Yüzde 5 olan raylı sistemle ulaşım yüzde 25'e, denizyolları kullanımı da yüzde 10'a çıkmalı.
* 230 kilometresi yeni olmak üzere 300 km. raylı sistem kurulmalı.
* Otobüslere ve günlük ulaşımın yüzde 20'sini sağlayan minibüslere yeni hatlar getirilmeli.
* Şehir merkezlerine otomobil girişi ya fiziken engellenmeli ya da caydırıcı tedbirler alınmalı. * İngiltere'de şehir merkezine giden otomobillerden her yön için 2 dolar alınması gibi, kent merkezlerine otomobille giriş ücretlendirilmeli.
* Bugün her iki Boğaz köprüsü günde 500 bin kişi taşıyor. Tüp geçit tek başına günde 600 bin kişi taşıyacak.
* Üçüncü köprü yapılırsa günlük ortalama yolculuk uzunluğu 18 km.'den 19 km. çıkacak. Daha uzun mesafeye ulaşılıp daha fazla otomobil kullanılacak.
* Boğaz'ın iki yakasında nüfusla istihdam dağılımı dengelenmezse, insanlar bir yakada oturup öbür yakada çalışmaya devam edecek ve yine trafik sorun olacak.