Japon elektronik ve mühendislik şirketi Toshiba'dan, Türkiye ile Güney Koreli şirketler arasında geçen yıl anlaşma sağlamamasının ardından, Ankara ile Karadeniz'de bir nükleer santral inşası için imzaya yakın olduğu açıklaması geldi. Toshiba Başkanı Norio Sasaki, anlaşmanın büyük oranda Japon hükümetinin şirkete sağlayacağı uzun vadeli risk garantisinin çıkmasına bağlı olduğunu söyledi. Tokyo hükümeti, nükleer teknoloji sektöründe faaliyet gösteren Japon şirketlerinin, arkasında devlet desteği olan G.Kore ve Rus rakipleriyle rekabet edebilmesi için finansal desteğini güçlendirmeye çalışıyor. Toshiba, Karadeniz'deki projenin gerçekleşmesi durumunda 2015 yılına kadar ulaşmayı planladığı yıllık 12.2 milyar dolarlık iş hacmini bu tarihten önce yakalayacak. Sasaki bu hedef için, "Şimdi 2014 yılını konuşmaya başladık hatta bu tarih biraz daha önceye çekilebilir" dedi.
Sasaki sözlerine şöyle devam etti:
"Türk yetkililer açık biçimde Toshiba tarafından inşa edilen Gelişmiş Kaynar Su Reaktörü (ABWR) tipini istediklerini belirtti. Eğer [garanti] koşulları sağlanırsa elektrik idareleri devreye girecek ve öyle düşünüyorum işler istendiği gibi yürüyecek"
Hedef Türkiye gibi pazarlara açılmak
2006 yılında ABD'li nükleer santral inşa eden Westinghouse şirketin satın alan Toshiba, aynı zamanda kendi bünyesinde de bu yatırımları yapıyordu. Santrallerinin çoğunu Japonya'da inşa eden Toshiba, artık bu daha fazla ihracatı hedeflerken, nükleer enerji konusunda hiç yok denecek kadar az ya da biraz tecrübesi olan Türkiye gibi pazarlara da açılmak istiyor.
Türkiye'nin projeyle ilgili beklentisini değerlendiren Sasaki, "Santralleri kuracak, işletecek ve ilk maliyeti karşılamak için ürettiği elektriği satacak birilerini arıyorlar... Bu tip 15 ile 20 yıl sürecek olan projelerde, deprem ve yönetim değişikliği gibi özel şirketlerin kendi başlarına altından kalkamayacakları riskler bulunuyor" dedi.
Türkiye, petrol ve doğalgaz ithalatına olan bağımlılığını azaltmak için yıllardır bir nükleer santral inşa etme çabası yürütüyor. 2008 yılındaki yapılan ihalede, şirketlerin çoğunun gerekli güveni sağlayacak şartların oluşmadığı gerekçesiyle geri adım atmış ve sadece Rus Atomstroyexport şirketi teklif vermişti. O tarihten sonra yapılan görüşmelerin ardından Türkiye, ilk nükleer santralinin inşası için Moskova ile el sıkıştı. Türkiye'nin, Karadeniz'de inşa edilmesi planlanan ikinci santral için G.Koreli Kepco şirketiyle yaptığı görüşmeler Kasım'da anlaşmazlıkla sona erince, Japonya ile kapsamlı müzakerelere başladı.
Türkiye Enerji Bakanlığı, Japonya ile teknik detayların görüşülmesinin Mart'ın sonuna kadar sürdürüleceği ve bu tarihe kadar yeni bir firmayla görüşülmeyeceğini açıkladı. Diğer taraftan bakanlıktan bir temsilci, Güney Kore ile anlaşma sağlanamamasının en büyük nedenlerinden biri olarak gösterilen, devletin alım garantisi seçeneğinin, Japonya'ya teklif edilmesinin önünde engel bulunmadığını da söyledi.
* Bu yazı Financial Times'ta, "Toshiba upbeat on Turkey nuclear deal" başlığıyla yayımlanan haberden derlenmiştir.