Romanların yoğun olarak yaşadığı Sulukule'yi yenilemek amacıyla TOKİ tarafından başlatılan proje, sit uygulamasına takıldı. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, arkeolojik çalışmanın sonuçları alınana kadar bölgede yapılaşmaya gidilemeyeceğini açıkladı.
Sanat tarihçisi Derya Nükhet Özer'in İstanbul'un Fatih İlçesi'ne bağlı Sulukule'deki arkeolojik zenginliğe dikkat çekip sit alanı ilan edilmesini savunan yazısına Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'ndan sürpriz bir yanıt geldi. Arkeologların sondaj kazılarına başladığı, geo-radar manyetik tarama* yapılacağı belirtilen yanıtta, sonuçlar değerlendirilene kadar yapılaşmaya gidilmeyeceği vurgulandı.
Osmanlı eserleri çıktı
Yanıtın ümit verici olduğunu kaydeden Özer, yıkımın ardından 90 bin metrekarelik boş bir alana dönüşen bölgede tarihi su yolları, manastırlar, iddiaya göre İmparator 2'nci Iustinos'un içinde gösterişli bahçeleri olan, heykellerle donatılmış Deutoron Sarayı'nın bulunduğunu söyledi. Yeni başlayan arkeolojik kazıların daha yüzey aşamasında bile erken dönem Osmanlı mutfak eşyaları bulundu. Yeditepe Üniversitesi GSF Öğretim Üyesi Derya Nüket Özer iki makalesini Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Yenileme Alanları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'ne gönderdi.
Kültür Bakanlığı'na bağlı Yenileme Kurulu bir arkeolojik envanter çalışması, literatür taraması yapmadan projeyi onayladı.
Müze daha şimdiden, kazı ruhsatı alınmamış olmasına karşın, alanda moloz hafriyatına girişen şirketi birkaç kez uyarmak zorunda kaldı bile. İronik olsa da Kentsel Yenileme Projesi, bu alanı bir arkeolojik site dönüştürdü.
Tarama beklenecek
Koruma Kurulu, Özer'in başvurusunu 29 Mart'ta yanıtladı. Bilgi için Fatih Belediye Başkanlığı, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne de gönderilen yazıda kazı alanındaki molozların Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü denetiminde kaldırılması istendi. Alanın hassasiyeti hatırlatılarak, TOKİ projesindeki otopark ve sığınak sınırları içinde arkeolojik kalıntıların tespiti için geo-radar manyetik tarama yapılarak sonuçlarının uygulama öncesinde acele iletilmesi, çalışmalarda ilgili idarelerin eşgüdümlü çalışmaları talep edildi. Sonuçları kurulca değerlendirilene kadar alanda yapılaşmaya yönelik müdahalede bulunulmaması istendi.
* Arkeolojik çalışmalarda da kullanılan geo-radar (yer radarı-GPR), yeraltı yapılarını radyo dalgaları kullanarak belirleyen bir alet.
60 kilometre uzağa gittiler
Sulukule, 2006'da kentsel yenileme alanı ilan edildi. 2007'de çoğu Roman 3 bin mahalle sakini evinden çıkarıldı. Evleri arsa spekülatörlerince ucuza kapatılan Romanlar, Fatih Belediyesi ve TOKİ projesi ile Taşoluk TOKİ evlerine yerleştirildi. Sulukule'ye 60 kilometre mesafedeki Taşoluk'ta beton binalarda ortak yaşam alanından yoksun yaşayan Romanların büyük bölümü bu evleri de haraç mezat satıp akrabalarının yanına gitti.