Moda sizi ihtiyacınız olmayan şeyleri satın almaya ikna eden şeydir. Moda sadece giyside yoktur. Düşüncelerin, inançların, ekonomik modellerin, yatırım sahalarının, siyasi liderlerin de modası var. Erkeklerin hangi kadınları tercih veya kadınların kendilerini nasıl görmek istediği bile modaya bağlıdır. Bir zamanlar kilolu kadınlar makbul idi, şimdi ise çıta gibi olanlar. Aslında, bu modayı erkekler veya kadınlar çıkarmadı. Kadınları giydirenler çıkardı. Modacılar sıska kadınları giydirmek istiyorlar. Bir deri bir kemik modeller kullanarak kadınlara gözde olmak için sıska olmak gerektiğini pompalıyorlar. Başkalarına benzemek kendin olmaktan kolay olduğu için kadınların çoğu da brokerlerin deyimiyle, bu saçmalığı satın alıyor.
Son moda yenilenebilir enerji
En son modalardan biri yenilenebilir enerjidir. Bu modayı şöyle özetleyebilirim: İnsanların havaya püskürttükleri karbon yüzünden iklim tehlikeli bir biçimde değişme eğilimi içine girdi. Karbon salımı bu hızla devam ederse uygarlık sona erebilir hatta insanlar yok olabilir. Bunu önlemek için kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtlardan vazgeçip akarsu, rüzgâr, güneş ışığı, termal, deniz gücü gibi yenilenebilir kaynaklara yönelmek gerekir. Nitekim böyle yapılıyor.
Yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımlar dünyanın birçok ülkesinde rekor düzeye yükseldi. Bizde de var. Ama bizde, her sahada olduğu gibi, geç ve güç olmakta.
Dünyada 2005’te on beş teravolt elektrik tüketildi. Bir teravolt bir milyon milyon volttur. Bunun yüzde 87’si fosil yakıtlardan elde edildi. Bu çok büyük bir miktardır ve yerine yenilenebilir enerji konması çok zordur. Var olan teknolojilerle imkânsızdır bile denebilir. Kömür, petrol ve doğalgazdan sürekli elektrik üretimi elde edilebilir ama diğerlerinin ürettiği enerji kesintilidir. Rüzgâr estiğinde, güneş gece olmadığında elde edilebilir.
Petrol pahalaşıyor
Yenilenebilir kaynaklardan elde elektrik klasik kaynaklardan sağlanandan birkaç misli pahalıdır. Petrol pahalılaşıyor ama kömür hâlâ bol ve ucuzdur. Birçok bilim adamına göre küresel ısınma o kadar hızla ilerliyor ki yenilenebilir enerji kaynaklarına geçmeyi beklemeye vakit yoktur. Çevrecilerin hoşuna gitmeyecek ama tek çıkar yok nükleer enerjiye yönelmektir. Nükleer enerjinin de dezavantajları var. Ama karbonsuz elektrik üretimi söz konusu ise havayı kirleten petrol ve gazın yerine tek aday nispeten kısa zamanda devreye girebilen nükleer enerjidir.
Bu da bizi tekrar modaya getiriyor. Çözüm olmadığının açık olmasına rağmen yenilenebilir enerjinin çılgın bir modası var. Derde deva olan nükleer enerji ise cüzamlı muamelesi görüyor. Bu çelişkide bir ders var ama ne olduğunu çıkaramıyorum.