Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) Projesi kapsamında gerçekleştirilen “Türkiye Arkeolojik Tahribat Raporu, Marmara Bölgesi Bizans Dönemi” çalışmasına göre İstanbul ve çevresinde Bizans dönemine ait 443 eserin 336’sının ağır tahribata uğradığı belirlendi. 36 yeni kalıntı bölgesinin de gün ışığına çıkarıldığı çalışmaya göre tahribatın yüzde 50’si yapılaşma ve yol çalışmaları nedeniyle meydana gelirken, tarihi eserlerin büyük bir kısmının devlet eliyle zarar gördüğü kaydedildi.
TAY Projesi’nce 2001’den bu yana sürdülen Türkiye Arkeolojik Tahribat Raporu çalışmasının Marmara Bölgesi’ne ilişkin son verileri dün Cağaloğlu’ndaki Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Lokali’nde düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Suna ve İnan Kıraç Vakfı, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nce desteklenen proje hakkında bilgi veren TAY Projesi Koordinatörü Oğuz Tanındı, İstanbul il sınırları içinde tahribata uğradığı tespit edilen 200’e yakın Bizans dönemi eseri bulunduğunu belirterek, özetle şunları söyledi:
“Özellikle İstanbul’da tarihi saray kalıntıları üzerine oturmuş çok sayıda bina tespit ettik. Bazı kiliselerde depo ve atölyeler var. İstanbul’un merkezindeki tarihi surların yanında tarım alanları var. Marmara’daki diğer illerde ise kaçak kazılar nedeniyle binlerce yıllık yapılar yok ediliyor. 1973-1975 yılları arasında İstanbul Arkeoloji Müzesi’nce araştırılan tarihi Pendik Manastırı kalıntıları, Ulaştırma Bakanlığı’nca 1996’da yol yapılırken tamamen yok edildi. Türkiye genelinde baraj yapılacağı gerekçesiyle 120 höyük artık yok. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti projesine bu manzaralarla hazırlanıyor.”
16 yılda bir bakan
Hazırladıkları raporları Cumhurbaşkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Devlet Su İşleri, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yanı sıra UNESCO ve Avrupa Birliği’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda kurum ve kuruluşa gönderdiklerine de değinen Tanındı, “TAY Projesi’ni 16 yıldır sürdürüyoruz. 16 yılda tek eski Kültür ve Turizm Bakanı İstemihan Talay teşekkür mektubu gönderdi. Türkiye’de ne yazık ki tarihi eserlere sahip çıkan kurum Kültür ve Turizm Bakanlığı değil, Jandarma Genel Komutanlığı’dır. Jandarma, tarihi eser kaçakçılığıyla mücadele etmek için özel timler kurdu. Bölgelerdeki eserlere ilişkin geniş bir envanter çalışmasına da sahipler” eleştirisinde bulundu. Tanındı, Yenikapı’daki tarihi liman alanı için 10 yıl önce kazı izni verilmesi halinde tüm limanın envanterinin çıkarılabileceğini de anımsattı.