Türkiye’de son yıllarda madencilik üzerine oluşturulmaya çalışılan olumsuz algıya karşı İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) çalışmalarına hız verdi. Yurt içi ve yurt dışında madencilik faaliyetlerinin nasıl yapıldığını, maden çalışmalarının çevre ile iç içe, çevreye zarar vermeden devam edebildiğini kamuoyuyla paylaşmak isteyen İMİB Yönetimi, İtalya’da madencilik faaliyetlerinin yapıldığı bölgelere bir ziyaret gerçekleştirdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Sektör Kurulu Başkanı ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Rüstem Çetinkaya ve Yönetim Kurulu Üyeleri, beyaz mermerleriyle meşhur İtalya'nın güneyinde bulunan Carrara bölgesini, Domodossola ve Bergamo’da yer alan maden sahalarında incelemelerde bulundu.
Tarım ve madencilik bir arada hareket etmeli
İtalya’da yapılan ziyaretlerin net bir şekilde tarım, madencilik, çevre ve turizmin birbiriyle ‘siyah-beyaz’ gibi bir ayrım yapılmadan yürütülebileceğinin en büyük kanıtı olduğunu söyleyen Rüstem Çetinkaya, “Tüm bu faaliyetler birbiriyle iç içe devam ediyor. Zaten madencilik ve tarımın, çatışan değil iç içe olan, birbiriyle sürekli yan yana hareket etmesi gereken iki sektör olduğunu söylüyoruz. Maden ya da çevre diye seçim yapmadan, ikisinin de bir arada yapılabileceğini biliyoruz. Ancak ülkemizde maalesef ki madencilik üzerine yapılan tüm algılar, birini seçmek üzerine kurgulanıyor. Birini seçmek zorunda değiliz. İkisini birden, belli kriterlere uyarak bir arada yapabiliriz.” diye konuştu.
‘Önce insan, sonra çevre, sonra maden’ diyoruz
Bir ülkenin kaynağı varsa bunun çıkarılması gerektiğini, ülkenin gelişimi için bunun şart olduğunu kaydeden Rüstem Çetinkaya, “Çin gayrisafi milli hasılasının yüzde 20'sini madenlerden elde ediyor. Rusya’da bu oran yüzde 14. Bir ülkenin bir kaynağı varsa o kaynağı çıkarmak zorundasınız. Ülkemiz doğalgaz, petrol olarak zayıf bir noktada. Bu yüzden ülkenin yeraltı kaynaklarını en verimli şekilde kullanmalıyız. Bu yüzden İMİB olarak madenlere karşı olan çeşitli kuruluş ve vakıflar ile temasa geçtik. Kendileriyle bir araya gelmek istediğimizi resmi yazılarla bildirdik. Ancak geri dönüş alamadık. Bir kez daha çağrımızı tekrarlıyoruz. ‘Madencilik ve çevre bir arada olabilir’ diyoruz. Toplumun ve kuruluşların endişelerini bilimsel çerçevede tartışmaya, konuşmaya hazırız. Biz de aynı endişeleri taşıyor, buna göre hareket ediyoruz. Unutulmasın ki çevre duyarlılığı en fazla olan bizleriz. Maden sektörü olarak ‘önce insan, sonra çevre, sonra maden’ diyoruz. İtalya'daki örnekler gibi dünyada bu işin nasıl yapıldığını herkese göstermek istiyoruz. Tüm bunları gördükten sonra madenlere karşı olan ilgili tüm vakıf ve kuruluşlarla birlikte madenciliğin kurallarını beraberce düzenlemek isteriz.” ifadelerini kullandı.
‘Daha iyi madencilik için’ hibe kredi bile veriliyor
47 ülkeden 1.168 firmanın yer aldığı, Türkiye’den 146 firmanın bulunduğu, milli katılımı İMİB tarafından organize edilen İtalya’nın Verona şehrinde düzenlenen Marmomac 2022 Fuarı’nın ardından açıklamalar yapan Rüstem Çetinkaya, Domodossola’ya yaptıkları ziyaret hakkında şunları söyledi: “Doğa ile iç içe madencilik faaliyetlerinin yapıldığı bir bölge burası. Şehrin tam ortasında madencilik yapılıyor. Şehirle iç içe olan maden sahalarının hemen yakınından İsviçre Alpleri’nden gelen akarsular geçiyor. Madenin içinde kontrollü bir şekilde patlatma işlemi yapılabiliyor. Madenin yine yanı başında 300 yıllık bir şapel yer alıyor. Hatta bu şapelin verilen izinle taşınacağını öğrendik. Eğer Türkiye'de böyle bir durum olsaydı regülasyonlar gereği, tarihi eser 300 metrelik koruma bandına alınacaktı. Maden sahası da 300-400 metrelik bir alanı kapsadığı için o alanda madencilik yapılamayacaktı. Madenlere izin verilmesi noktasında yer alan tüm bakanlıklar ve ilgili kurumlar bu sahada maden çalışması yapılmasına ‘red’ verecekti. Ancak, bugün İsviçre sınırına sadece 20 dakika mesafede, cennet bir alan içerisinde, şehrin dibinde maden çalışmaları yapılabiliyor. Günde 3-4 kez patlatma işlemi dahi gerçekleştiriliyor. Hatta gittiğimiz başka bir maden sahasında kullanılan kule vinçler, evlerin çatısının üzerinden geçiyordu. Yine Verona yakınlarında Lombardiya bölgesindeki doğa harikası gölün hemen sıfır noktasında bulunan maden ocağının 2035'e kadar ruhsatı olduğunu öğrendik. Maden ruhsatının süresinin dolmasının ardından faaliyetin sona ereceğini düşündük. Ancak Avrupa Birliği'nin Horizon 2020 projesinden hibe kredi alan şirket, faaliyetlerine devam edebilecek. Bu kredinin verilmesinin nedeni ise daha iyi madencilik yapabilmesi.”
Avrupa’da saygın bir meslek Türkiye’de çevre katili olarak görülüyor
İtalya’da yapılan çalışmalarda zeytin ya da mermer kıyaslaması yapılmadığına değinen Rüstem Çetinkaya, “Avrupa Birliği ve dolayısıyla İtalya’da çevre bilinci çok yüksek. Böyle bir ülkede dahi zeytin ya da mermeri birbiriyle kıyaslamadan ekonomiye katkı sağlanıyor. Maden sahalarında yapılan çalışmaları görüyoruz. Söz konusu bölgeler tüm bu faaliyetlerinin dışında yüzbinlerce turist ağırlıyor. Göllerin, nehirlerin olduğu yerlerde madencilik faaliyetleri devam ediyor. Tonlarca mermer bloklarını taşıyan kamyonlar, şehrin içinden geçebiliyor. Ancak Türkiye’de kamuoyu, toplumdaki örgütler, bazı çevreler tarafından yanlış yönlendiriliyor. Karar vericiler de bu baskının altında eziliyor. Tüm raporlar ve akademik çalışmalara rağmen karar vermekten çekiniyor. Yasal olarak izinler alınmış olmasına rağmen Türkiye’de çalışmaları çevresel baskılar sonucunda durdurulan maden ocakları var. Hatta görev alanlarında olmamasına rağmen belediyeler dahi dava açıyor. Ancak bu faaliyetler Avrupa Birliği ülkelerinde herkesin dahil olduğu bir planlama dahilinde yürütülüyor. Merkezi karar alma mekanizması ve yerel yönetimler alınması gereken önlemleri sıralıyor, sonrasında denetliyor. Burada madenci olmak saygın bir meslek ama bizde çevre katilliği olarak görülüyor.” dedi.
Tarım, turizm, maden hepsi aynı bölgede
Dünyada madencilik faaliyetlerinin şehir merkezlerine, tarım alanlarına ve tarihi yerlere yakın alanlarda yürütülebildiğini göstermek istediklerini dile getiren Rüstem Çetinkaya, “Carrara bölgesi de beyaz mermeriyle meşhur. Carrara aynı zamanda bir turizm şehri. Turizm ve maden faaliyetlerinin bir arada yürütülebildiği bu bölge dünyanın birçok ülkesine yüksek katma değerli ve yüksek fiyatlara ürün satıyor. İtalyan taşı denildiğinde akla ilk burası geliyor. Ve sahilden bakıldığında 20 kilometre boyunca dağlarda, her yerde mermer ocakları görülebiliyor. Carrara’ya gelmeden önce Livorno bölgesinde de muhteşem bir doğa harikasının içerisinde zeytin ağaçlarının ve üzüm bağlarının çok yoğun olduğu bir bölgede de doğal taş işletmeciliği ve maden faaliyetleri bir arada devam ediyor.” diye konuştu.