Fotoğraf: Ahmet Özler
Karabük'ü tarihi konaklarıyla ünlü Safranbolu ilçesinde, 20 yıl önce bir üniversite öğrencisinin önerisiyle öğretim üyelerinin keşfederek imar koruma planı uygulaması başlattığı ‘Yörük Köyü’nün UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ndeki koruma alanları arasına girmesi için çalışma başlatıldı.
Safranbolu'ya 11 kilometre uzaklıktaki Yörük Köyü, en eskisi 450 yıllık olduğu bildirilen tarihi konakları ile dikkat çekerken, Arnavut taşlı sokakları, çamaşırhanesi, camisi ve çeşmeleriyle Osmanlı döneminin tüm özelliklerini yansıtıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca 1997'de tarihi yapılarının zenginliği nedeniyle koruma altına alınan köyün, geleneksel halk kültürü ve yaşam tarzı da mimarisiyle özdeşleşiyor. Estetik unsurlardan vazgeçilmeden inşa edilen konaklar, toplumsal yaşama ait mimari özelliklerinin yanı sıra birbirlerinin manzarasını engellememesi nedeniyle de ayrı bir öneme sahip.
Bütün olarak korunan tarihi mimarisiyle, dünyadaki önemli kırsal alanlardan biri olarak gösterilen Yörük Köyü’nün varlığını sürdürebilmesi için hazırlanan İmar Koruma Planı'nın, Karabük Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nca onaylanmasının ardından, UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ndeki koruma alanları arasına girmesi hedefleniyor.
Karabük Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyesi ve Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Restorasyon Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Aysun Özköse, UNESCO'nun dünya miras alanları arasına girmek için çalışmalarının sürdüğünü söyledi.
UNESCO'ya başvurmak için gerekli prosedürleri tamamlamaya çalıştıklarını ve sadece kentlerin değil kırsal alanların da dünya mirası listesinde yer aldığını anlatan Özköse, şöyle konuştu:
“Yörük Köyü kırsal yerleşimi temsil eden, yerel mimari örneklerini içinde bulunduran, kendi döneminin taşınmaz ve kültürel değerleri ile geleneklerini sürdürün bir mekan olması bakımından UNESCO'nun listesinde yer almalı. UNESCO yetkililerin buraya gelip incelemesi gerekiyor. İmar planıyla kurumsal yapı tamamlamış oldu. Bize bu çalışma köyün geleceği için umut veriyor. Artık UNESCO'nun kriterleri eskisi gibi değil. Geleceğe yönelik yönetim planına, bununla ilgili özelliklere, bakanlık düzeyinde bütçe ayrılıp ayrılmadığına ve halk arasında bilinçlenmeye kadar çeşitli kriterler göz önüne alınıyor. Yörük Köyü Kültür Mirasını Koruma Vakfı ile birlikte UNESCO'nun koruma alanları arasına girmek için çalışmalarımız sürüyor. Dünya mirası alanlarında biri olmak, korumacılık, proje desteği ve tanıtım anlamında bize büyük yarar sağlayacaktır”.
Öğrencinin davetiyle başlayan keşif
Doç. Dr. Aysun Özköse, Yörük Köyü’ndeki çalışmaların bu aşamaya gelmesinin 20 yıl öncesine dayandığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Safranbolu Meslek Yüksekokulu'nda öğretim üyesiyken bir öğrencimiz vasıtasıyla köyü tanıdık. Öğrencimiz ‘bizim köye de gelin çalışma yapalım’ diye öneride bulundu. Böylece ziyaret ettiğimiz köyde çalışmalar başladık. Birkaç yapı ve sokak dokusunda onarımı yapıldı. Bir bütün olarak korunmuş Yörük köyü gibi çok az yer var. Kültür ve Turizm Bakanlığı burayı ihya edebilir. Yüzümüzün akı olan köyü çeşitli etkinlikler kapsamında ziyaret eden konuklar, Safranbolu'dan bile daha güzel buluyorlar. Köye adım attığınızda sanki zamanda yolculuk yapıyor ve bir anda Osmanlı dönemine gidiyorsunuz”.
Köydeki konutların çoğunun tescilli olduğunu, diğerlerini de onarımlarla dokuya uygun hale getirilebileceğine işaret eden Özköse, şöyle dedi:
“En büyük hayalimiz UNESCO'nun Venedik ve Floransa gibi kentlerdeki restorasyon okullarının bir benzerinin Yörük köyünde oluşturulmasıdır. Neden Yörük köyünde özellikle ahşap ve kerpiç mimarisi üzerine, yerinde eğitim verilen uluslararası bir okul olmasın? Dünyadaki uzmanlar nasıl Floransa'ya gidip restorasyon eğitimi alıyorsa burada da ahşap mimari konusunda yetiştirilebilir. Bu tarz projeler yapıp sunmalıyız. Artık ahşap ve kerpiç mimarisinin örnekleri dünyada kalmadı. Bunlarla ilgili kurslar düzenlenebilir. O zaman Safranbolu ve Türkiye'ye önemli katkı sağlanabilir”.