Bölgenin sit kapsamına alındığı 1979 yılında 960 olan tarihî evlerin sayısı, her sene azalarak 100'e kadar düştü. Konik kubbeli toprak yapılar için kilometrelerce uzaklıktan gelen yerli ve yabancı turistler, gördükleri manzara karşısında hayal kırıklığına uğruyor. Çünkü ilçede turizme açık sadece 1 ev var. Geriye kalanlar yöre halkı tarafından ahır, samanlık ve depo olarak kullanılıyor.
Bunun sebebi araştırıldığında ise acı bir gerçek ortaya çıkıyor. Tarihî yapılar bugünkü ihtiyacı karşılamadığı için kimse bu evlerde oturmak istemiyor. Halk, bunları yıkıp yerine betonarme bina dikmeye çalışıyor. Devlet de bölgeyi 'sit alanı' ilan etmekle yetiniyor. 4,5 kilometrelik sahada kimse çivi bile çakamıyor; ama bakım yapılmadığı için Harran evleri bir bir toprak oluyor. Külah tipindeki evler için 'modası geçti' diyen yöre halkı ise kendisini şöyle savunuyor: "5 bin yıl önceki insanlar gibi yaşamak zorunda mıyız?"
İlçedeki birçok vatandaş sit alanına betonarme bina yaptığı için mahkemelik. Bu yüzden vatandaşlarla tarih meraklısı turistlerin ortak bir dileği var: "Sit alanında tapusu bulunanlara devlet yeni ev yapmaları için arsa versin. Evi olanlara da TOKİ vasıtası ile ev yapılsın ve bu tarihi güzelliklerin tamamı turizme kazandırılsın."
Harran eski kaymakamlarından İbrahim Halil Akşit'in gayreti ile kurularak turizme kazandırılan bu konik evlerden birini işleten Reşat Özyavuz, elinde 3 arsanın tapusunun bulunduğunu; ancak buraya hiçbir şekilde bina inşa edemediğini söylüyor. Özyavuz, "Biz de istiyoruz buranın tarihi yapısı korunsun. Ancak 5 bin yıl öncekilerin yaşadığı gibi yaşamak zorunda mıyız? Tapulu arsalarımıza modern binalar dikmek bizim de hakkımız; ama buna izin verilmiyor." diye konuşuyor.
Harran'daki tarihi yapıları görmek için Mersin'den gelen öğretmen Ali Akın, konik kubbeli evlerin samanlık veya ahır olarak kullanıldığını gördüğünde çok üzüldüğünü söylüyor. Eşi ve çocuğu ile bölgeye gelen Meryem Tüker de, "Tarihi mirasın yok olmasına göz yumulmamalı." diyor.
Harran Belediye Başkanı İbrahim Özyavuz ise evlerin boşaltılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı'na proje sunduklarını ve ev sakinlerinin ikamet edebilmeleri için Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) bünyesinde 500 konutun yapılmasını istediklerini aktarıyor. Şanlıurfa İl Kültür ve Turizm Müdürü Selami Yıldız, bölgenin tarihî dokusunun korunması için sonradan yapılan 189 evin yıkımına karar verildiğini kaydediyor. Boşatılan sit alanının tamamının koruma altına alınarak butik otel amaçlı kullanılacağını ifade eden Yıldız, TOKİ tarım kent projesi kapsamında bölgeye 200 evin yapılacağının müjdesini veriyor. Selami Yıldız, sit alanının içerisindeki özel mülkiyetli evlerin bakanlık imkânları ile kamulaştırılmasının planlandığını, ödenek gelir gelmez bu projenin de hayata geçirileceğini aktarıyor.
Yazın serin, kışın sıcak
Konik kubbeli Harran evleri, taşların üst üste bindirilmesi tekniği ile inşa ediliyor. İnşaattan sonra balçık harçla kubbe ve duvarlar sıvanıyor. İklimine uyumlu evler, yazın serin, kışın sıcak oluyor. Bu evlerde tavukların çok yumurtladığı; at, inek gibi bazı hayvanların daha uysal olduğu, kuru soğanların çabuk filizlendiği biliniyor. Kültür Bakanlığı, restore etmek ve kültürel fonksiyon vermek üzere evlerden 4 adedini satın aldı. Diğer evlerin tapusu halkta.