Sümela Manastırı'nda 40 yıldır süren ve 2 milyon YTL harcanan restorasyonun sonucu: Tarihi yapı çimentoyla sıvandı, yerel taş yerine Ankara'dan, Bayburt'tan taşınan taşla yapıldı. Görenler 'Facia' diyor!
Trabzon'un turistik simgesi Sümela Manastırı'nın, daha önce de 'kötü' olduğu yönünde yorumlar yapılan restorasyonu, sona yaklaşıldığı şu günlerde yeniden gündemde. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy, restorasyonun 'çok kötü' yapıldığını savunarak, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'dan olaya el koymasını istedi. Manastıra en son cumartesi günü gittiğini söyleyen Ulusoy, Radikal'e şu değerlendirmelerde bulundu:
"Restorasyonun aslına uygun yapılmadığını gördüm. Tam bir facia. Sayın Bakanımız Günay'a çağrıda bulunuyorum; bilim kurulu kurulsun ve tahkikat yapılsın. Belki ben yanlış düşünüyorum. Manastır öyle bir hale gelmiş ki dışarıdan seyretmek daha iyi.
İçine girince insanın içi burkuluyor. Restorasyon değil inşaat yapmışlar."
'Bu doğayla uyuşmuyor'
Maçka Belediye Başkanı Ertuğrul Genç de restorasyonun kötü yapıldığını savunanlardan: "Belki ben yanlış görüyorum ama aynısını yansıtmamakla birlikte var olan dokunun en iyi şekilde yansıtılması gerektiğini düşünüyorum. Ama restorasyonda kullanılan malzeme bu doğada bulunmayan taşlar. Ankara'dan, Bayburt'tan kamyonlarla, makinede yontulmuş taş getirilmiş. Pencere önleri normal çimento harcıyla sıvanmış. Manastırın dokusuna zarar verilmiş. Manastıra gittiğimiz zaman çalışmalarda sanat tarihçisi göremedik. Sadece ustalar vardı."
Sümela Manastırı'nın restorasyonuna ilişkin eleştirilere Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürü Mehmet Öncel Koç, daha öne "Tarihi eserlerin restorasyonlarının aynısını yapmak, prensip olarak yasaktır. Yapılan iş sonunda, eski ile yeniyi mukayese etmek gerekiyor. Bu doğrultuda problem olduğunu düşünmüyorum" yanıtını vermişti. Koç, manastırın korunmasına büyük önem verildiğini ifade ederek, şunları söylemişti:
"Bugüne kadar görevlilerimizin takibiyle korunmaya çalışılan manastır, bundan sonra kameralar aracılığıyla korunacak. Oluşturulacak ana kumanda merkezinden denetim sağlanacak. Bu denetim şeklinin daha yararlı olacağını düşünüyorum."
1600 yıllık yapı
Sümela Manastırı, Trabzon'un Maçka ilçesinin Altındere sınırları içinde yer alan Meryemana (Panagia) deresinin batı yamaçlarında Mela (Yunanca 'siyah') tepesi üzerinde. Tam adı 'Panagia Sumela' veya 'Theotokos Sumela'. Rivayete göre Bizans İmparatoru I. Theodosius zamanında (375-395) Atina'dan gelen Barnabas ve Sophronios adlı iki rahip kurdu. Sümela'nın şimdiki durumuyla varlığını 13. yüzyıldan itibaren sürdürdüğü biliniyor. 19. yüzyılda genişletilerek en parlak dönemini yaşadı. 1916-1918 yıllarındaki Rus işgali sırasında manastıra el konuldu. Sümela, 1923 yılından sonra tamamen boşaltıldı.