Sulukule Mahallesi, Kentsel Yenileme Projesi kapsamında büyük ölçüde yıkıldı ve insanları zorla yerlerinden edildiler. Buna rağmen uygulama henüz başlamadığı için Sulukulelilerin mahallelerine geri dönüşü, Sulukule’nin İstanbul’a yeniden kazandırılması mümkün görünüyor. Mahallenin korunarak yenilenmesi, Sulukule kültürünün sürdürülmesi için Sulukule Platformu, Sulukule Roman Kültürünü Geliştirme ve Dayanışma Derneği ve Sınır Tanımayan Otonom Plancıların (STOP) çalışmaları T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ) yetkililerinin de ilgisini çekmiş bulunuyor.
8 Temmuz 2009’da, Ankara’da TOKİ Başkanı ve ilgili daire başkanları ile yapılan görüşmede; yerli yabancı kamuoyunda ciddi eleştirilere konu olan mevcut yenileme projesi yerine farklı bir proje yaklaşımının gönüllü uzmanlar ve danışmanlar tarafından sivil ve kamu aktörlerinin katılımıyla geliştirilmesi ve bu yaklaşımın avan proje olarak TOKİ’ye sunulması konusunda bir niyet birliğine varıldı.
Bu amaçla, çok sayıda ve çeşitli disiplinlerden uzmanlar, katılıma açık bir süreçte gün geçtikçe genişleyen Sulukule Atölyesi bünyesinde bir araya geldiler. Projenin ön hazırlıklarını tamamladıktan sonra, önce 28 Temmuz’da Mimar Sinan Üniversitesi’nde , 100’ün üzerinde plancı, mimar, sosyolog, siyaset bilimci, hukukçu ile, sonra da 30 Temmuz’da Yıldız Teknik Üniversitesi’nde, 60’ın üzerinde kamu ve sivil toplum temsilcisine ilaveten Sulukule sakinlerinin katılımıyla birer günlük atölye çalışmaları yapıldı ve proje yaklaşımı tartışma ve değerlendirmeye açıldı.
İstanbul için büyük önem taşıyan ve kentsel dönüşüm/yenileme süreçlerinde emsal teşkil edebilecek bu projedeki planlama sürecini çok-aktörlü ve katılımcı bir yaklaşımla gerçekleştirmek üzere yola çıkan Sulukule Atölyesi, şeffaf ve demokratik bir yöntemle Sulukule için alternatif bir proje geliştirme gayretinde ve bu yönde gelecek bütün desteklere açık.
Alternatif Sulukule Projesi nasıl bir süreç izliyor, nasıl bir proje geliştirme yaklaşımı sergiliyor?
8 Temmuz 2009 günü Ankara’da TOKİ Başkanı ile yapılan görüşmede STOP projesi olarak bilinen alternatif plan çalışmasının 1 ay içinde güncellenerek avan proje ve plan yaklaşımı olarak sunulmasına karar verilmiştir. Bunun üzerine Sulukule Platformu ve Dayanışmacı Atölye bir araya gelerek böyle bir projeyi hazırlamak konusunda karara varmış ve katılımcı, demokratik bir süreç içerisinde Eylül 2008’de hazırlanmış STOP projesinden yola çıkarak çalışmalarını başlatmıştır. Sulukule Atölyesi adı verilen grupta, yaklaşık 60 akademisyen, çeşitli disiplinlerden konusunun uzmanı meslek insanı (şehir plancısı, mimar, sosyolog, antropolog, hukukçu, yerel ekonomik kalkınma uzmanı, psikolog vs.) sanatçı ve Sulukule’yi dert edinmiş vatandaşlar yer almaktadır. Kamuya açık 2 toplantı yapılmıştır. Birinde konu hakkında görüşü olabilecek kişiler, ikincisinde kamu ve sivil kurumlarla süreç paylaşılmış ve büyük destek alınmıştır. Çalışmalar Sulukule sakinleri ile sürekli istişare halinde sürdürülmektedir.
Alternatif Sulukule Projesi'nin amacı ne?
Sosyal sorumluluk anlayışı içerisinde Sulukule Yenileme Projesine yönelik eleştiriler göz önüne alınarak, ancak gelinen noktadaki hukuki zorunluluklar da göz ardı edilmeksizin, yeni bir plan yaklaşımı geliştiriliyor ve öncelikle olabildiğince çok Sulukuleliyi mahalleye döndürmek amaçlanıyor. Proje bununla yetinmiyor ve mahalleye dönecek Sulukulelileri daha insani koşullarda yaşatacak, iş olanakları yaratacak, kültürlerini ve toplumsallıklarını sürdürecek sosyo-ekonomik ve kültürel programlar da geliştiriyor ve bu programları geri dönüşün ve mahallede kalmanın bir koşulu haline getiriyor.
Planlama Hedefleri
1. Proje kapsamında nüfus ve konut yoğunluğu açısından üst plan ve koruma ilkelerine uyumlu çözümler üretmek. Tarihi Dokuyu, Yol, Ada, Sokak Rejimi, Parsel Karakteri ve Konut Tipolojisi ile korumak ve geliştirmek. Proje kapsamında üretilecek konut dışındaki kullanımların Sulukulelilerin sosyo-ekonomik şartlarına ve bölgenin arkeolojik değerlerine uygun işlevler olarak belirlenmesini sağlamak.
2. Barınma hakkı çerçevesinde mahalledeki yoksulların barınma ihtiyaçlarını karşılamak ve yerinde yaşama hakkı çerçevesinde yoksulluğa neden olan sorunlara Sulukuleliler ve ilgili kamu ve sivil kurumlarla birlikte çözüm önerileri geliştirmek. Mahallenin gerçeklerine uygun toplumsal ve ekonomik destek programlarıyla sürdürülebilir istihdam ve yaşam olanakları sağlamak.
3. Sulukule Roman halkının da yenileme alanı içinde iskânına ve Roman kültürünün mahallede yaşatılmasına/sürdürülmesine olanak sağlamak. Yenileme süreci sonunda Roman topluluğun mahalleyi terk etmesini sınırlayıcı önlemler geliştirmek.
Alternatif Sulukule Projesi'nde Fatih Belediyesi'nin projesinde olmayan ne var?
* Kentsel iyileştirmede örnek teşkil edecek çağdaş, insancıl bir yaklaşım;
* 100’ün üzerinde akademisyen ve kamu, özel sektör ve sivil toplum temsilcilerinin ve Sulukulelilerin katıldığı, çok-aktörlü, demokratik, şeffaf bir planlama süreci;
* Ulusal ve uluslararası standartlar ve kamuoyunun hassasiyetlerine saygı;
* Sulukule’nin 1000 yıllık Roman tarihine ve kültürüne saygı;
* Zorla yerinden edilmiş Sulukule sakinlerinin mahalleye geri dönme imkânı;
* Sosyo-ekonomik mağduriyetler yaşayan Sulukuleliler için insani ve topluluk temelli programlar, çözüm önerileri;
* Yerel istihdam olanakları yanı sıra kültürel sürdürülebilirlik ve toplumsal gelişme için sosyal donatı alanları;
* Bölgedeki yeşil alan eksikliği giderilmek üzere toplamda 20.500 m2 yeşil alan.