Tarihi Sultanahmet,Cankurtaran ve Küçük Ayasofya bölgeleri, bir grup İtalyan'ın girişimiyle yenileniyor.
Bu bölgelerin korunup yenilenmesi için'Sultanahmet Tarihi Kentsel Parkı Projesi' hazırlayan İtalya'daki Palatina-İstanbul Derneği, uzman üyeleriyle 12 yıldan bu yana çalışıyor. Türk ve İtalyan mimar, arkeolog, sanat tarihi uzmanı ve inşaat mühendislerinden oluşan grup, bu yıl bölgenin 'tarihi kentsel park' ilan edilmesini amaçlıyor.
Aslına dönecekler
Projenin kapsadığı yerler İstanbul'un öncelikli koruma alanları arasında. Dernek, bu önemli tarihi dokunun aslına uygun bir şekilde sağlamlaştırılarak onarılması için önce Sultanahmet, Cankurtaran ve Küçük Ayasofya bölgeleri içindeki bazı yerleri belirledi.
At Meydanı'nın doğusu, Sultanahmet Arastası, demiryolu köprüsünden Pembe Köşk yanındaki surlara, sahil yolundan Küçük Ayasofya Camisi ve Sokullu Mehmet Paşa Camii'nden At Meydanı'na kadar olan bölge proje sınırlarını oluşturuyor. Projenin amacı bölgenin tarihi kentsel park olarak ilan edilmesi, sistemli araştırma, sondajlar, rölöve ve restorasyon işlemlerinin yapılması.
Hepsi dünyaya miras
Sultananmet Camii ile Marmara Denizi, Ayasofya ile Küçük Ayasofya arasında kalan bölgede Pembe Köşk ve Boukoleon Sarayı'nın Loca bölümünün restorasyonunu tamamlayan ekibin onarıp koruma altına alınacağı bazı önemli yapılar ise şunlar:
İskender Paşa Mektebi, Hipodrom, Sokullu Mehmet Paşa Camisi, Kapı Ağası Mahmut Ağa Camisi, Çardaklı Hamam, Nakılbent Mescidi, Arasta, Zeuxippos Hamamı kalıntıları, Boukoleon Sarayı, Büyük Bizans Sarayı, Mozaik Müzesi, İshak Paşa Camisi ve Hamamı. Proje, bu eserlerin yanı sıra toprak altında ve üstünde araştırılması gereken duvarlar, tüneller ve tonozları da kapsıyor.
Her şey tezle başladı
Projenin ortaya çıkışı, Palatina-İstanbul Derneği'nin kurucusu, sanat tarihi uzmanı ve çalışma grubunun başkanı olan Eugenia Bolognesi'nin öğrencilik yıllarına dayanıyor. Roma Üniversitesi'nde eğitim görürken çalışma alanında İstanbul'un da olduğu 'İslam ve Bizans sanatı' konusunda tez hazırlamaya başlayan Bolognesi, Accademia di San Luca'dan burs aldı.
Bölge tarih dolu İstanbul'u incelemeye başlayan Bolognesi, 1983'te İstanbul Üniversitesi'nde
Türk dili okurken bölgenin Bizans ve Osmanlı döneminden saraylarla dolu olduğunu fark etti. Sonraki gelişmeleri ise Bolognesi şöyle anlatıyor:
"Çalışmalarımı genişletebilmek amacıyla ilk olarak İtalyan Kültür Bakanlığı'ndan aldığım bir bursla Oxford Üniversitesi'nden profesör Cyrill Mango ile doktora çalışmalarına başladım. İlk topografik ölçümlerini hazırlattım, kesitleri çizdirdim ve Kapı Ağası Mahmut Ağa Külliyesi'nde çalıştım.
Bu çalışmaların daha kalıcı olması amacıyla 1996 yılında İtalya'da Palatina-İstanbul Association adıyla bir dernek kurdum. Palatina adı hem İstanbul hem de Roma'daki sarayları anımsatıyor.
Derneğimizin amacı, bu bölge içindeki tarihi mirası turistlere tanıtmak, mimarların, arkeologların, sanat tarihçilerinin, restoratörlerin ve şehircilerin ilgisini çekmek, katılım sağlayarak uluslararası işbirliği içinde çalışmak.
Ayrıca biz, hazırladığımız bu projeyi bir Türk- İtalyan idaresinde uluslararası bir proje olarak düşünmekteyiz. Bu amaçla Yıldız Teknik Üniversitesi Yenileme ve Koruma Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Reha Günay da çalışmalara katılıyor. Bu yıl çalışmaları Boukoleon Sarayı üzerinde yoğunlaştırdık. Çalışmalarımız sürüyor."
--------------------------------------------------------------------------------
Destek verenler
Ulusal Araştırma Merkezi (Center For National Research) Roma ve Faenza büroları, İstanbul Teknik ve Yıldız Teknik üniversiteleri, Roma Üniversitesi, Oxford Üniversitesi, Bologna Üniversitesi, Fransız Anadolu Araştırma Merkezi, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkezi gibi çok sayıda kuruluş proje için işbirliği yapıyor. Gerekli mali desteği de Türkiye ve dünyadan çeşitli kurum ve kuruluşlar sağlıyor. Bunlar arasında, İtalya Dışişleri Bakanlığı, Dünya Anıtlar Fonu, AB, Rassell Vakfı, İtalyan petrol şirketi ENI ve Kale Grubu bulunuyor.
--------------------------------------------------------------------------------
Projeden bir örnek
Eugenia Bolognesi, projeyle ilgili örnek çalışmalarına ilk başladığı yer olan Kapı Ağası Mahmut Ağa Camisi ve Mektebi'ni gösteriyor: "Arkeolojik park içinde, yerüstünde olduğu kadar yeraltında temelleri Bizans, üstü Osmanlı olan sağlam veya yıkık birçok yapı var. Bu yapılardan en ilginç olan Kapı Ağası Mahmut Ağa Camisi ve Mektebi bu özellikleri taşıyan önemli bir örnek.
Caminin bodrum katı Bizans yapısı, temizlen-meyi bekliyor. Mektep ise yıkık durumda ve onarım gerekiyor. Geçen yıllarda bu yapılar üzerinde çalıştık, bu yıl da koruma projesi hazırlanıyor. Caminin bodrum katı, arkeolojik parkın sergi salonu olarak kullanılacak. Burayı ziyaret edenler, bölge mimarisi ve tarihi hakkında bilgi edinecek. Mektep ise restore edildikten sonra bir kültür ve sanat merkezi olarak hizmete girecek."