Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin eski Doğu Garajı ve Halk Pazarı alanında uygulamak istediği 55 bin m2’lik iş merkezi projesinin iptal edilerek bu alanın arkeolojik park ve müze olarak kullanılması istendi. Kültür Sanat Sen ve Peyzaj Mimarları Odası’nın da aralarında yer aldığı sekiz Sivil Toplum Kuruluşu (STK) tarafından yapılan yazılı açıklamada, iş merkezi projesi alanının 8 dönümünde Antalya Nekropolü’ne ait 600 kadar mezar çıktığı için Koruma Kurulu tarafından “sit alanı” ilan edildiği halde 13 bin m2’lik bölümde Büyükşehir’in projeyi uygulamakta ısrar etmesi ve Koruma Kurulu’nun da buna izin vermesi 2863 sayılı Koruma Kanunu’nun suiistimali olarak nitelendi.
“Mezarlar parçalandı”STK’ların açıklamasında, Son Nokta dergisinin Antalya Müzesi’nin 1999 yılı kazı raporunu hatırlatarak yaptığı “Doğu Garajı Sit Alanı Olsun” uyarısını dikkate almayan Büyükşehir Belediyesi’nin, 2008 yılında, kepçeli iş makineleri ile başlattığı temel kazısında 1’i oda tipi, 8’i lahit tipi onlarca antik mezarın tahrip edildiği ve bu tahribatın da örtbas edilerek “iş kazası” sayıldığı iddiası hatırlatıldı. Eski Başkan Menderes Türel’in seçim broşüründe Antalya Nekropolü’nün üzerinin iş merkezi projesinin halk pazarı bölümü ile kapatılacağının açıklandığını hatırlatan STK’lar, Büyükşehir Belediyesi’nin Antalya Nekropolü ve çevresindeki çalışmalarını “endişe verici” olarak niteledi.
“Arkeolojik park olmalı”Açıklamada, Antalya’nın kuruluşunu Attalos’tan 100 yıl kadar önceye tarihleyen Antalya Nekropolü’nde uygulanmak istenen Büyükşehir İş Merkezi Projesi’nin İPTAL edilerek bu alanın “arkeolojik park” olarak düzenlenmesini isteyen STK’lar, Koruma Kanunu’ndaki “Bir alanın koruma bölge kurulunca sit olarak ilanı, bu alanda her ölçekteki plân uygulamasını durdurur. Sit alanının etkileşim çevresine ilişkin varsa 1/25.000 ölçekli plân kararları ve notları alanın sit statüsü dikkate alınarak yeniden gözden geçirilerek ilgili idarelerce onaylanır” hükmü doğrultusunda koruma amaçlı imar planı hazırlanmasını talep etti.
“İş merkezi yerine müze”
Açıklamada, Antalya Nekropolü’nün “etkileme çevresi”ndeki 13 bin m2’lik alanın Antalya Kent Müzesi projesine dâhil edilerek kentin 2 bin 300 yıllık kültürel birikimini sergilemek amacıyla kullanılmasını ya da bu alanın Arkeoloji Müzesi ek binası için yer aradığı bilinen Kültür ve Turizm Bakanlığı’na MÜZE yeri olarak tahsis edilmesi de önerildi. Alanın Kültür Bakanlığı’na tahsisi karşılığında ise, Perge ve Termessos tiyatroları ile Kırkgöz Han’ın kültürel amaçlı kullanım için Büyükşehir’e tahsisinin istenebileceği belirtildi.
Antalya Nekropolü’ndeki antik mezarların tahrip edildiği ve bu tahribatın da “iş kazası” sayılarak örtbas edildiğini yazan 12.04.2009 tarihli Radikal gazetesindeki iddiaların Cumhuriyet Savcılığı ve Antalya Valiliği tarafından soruşturulması da istenen basın açıklamasına imza koyan STK’lar şunlar:
EĞİTİM SEN (Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası), ANTÇEV (Antalya Çağdaş Eğitim ve Kültür Vakfı), TÜM BEL SEN (Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası), REHBERANT (Profesyonel Turist Rehberleri Derneği), KÜLTÜR SANAT SEN (Kültür ve Sanat Emekçileri Sendikası), TMMOB Peyzaj Mimarları Odası ve YAYED (Yerel Yönetimler Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği) ve ÇGD (Çağdaş Gazeteciler Derneği)
Basın açıklamasının tam metni şöyle:
Antalya Büyükşehir Belediyesi, eski Doğu Garajı ve Halk Pazarı alanını, toplam 55 bin m2 iş merkezi yapılmak üzere, 2007 yılında, Kadıahmetoğlulları A.Ş.’ye ihale etmişti. Bu alanın Antalya Nekropolü’nün sınırları içinde olduğu, Antalya Müzesi’nin 1980 -1999 yılları arasındaki kurtarma kazılarında ortaya çıkardığı 82 mezarın bilimsel bulguları ile kesinlik kazanmasına karşın Büyükşehir Belediyesi İş Merkezi için plan değişikliği ve proje yarışması yapılırken bu bulgular “yok” sayılmıştı. Müze’nin kazı sonuçlarını hatırlatarak Büyükşehir’in bu ihmaline dikkat çeken Son Nokta dergisi, “Doğu Garajı Sit Alanı Olsun” önerisini aylarca tekrarlamasına karşın, Antalya Koruma Kurulu bu uyarıyı görmezden gelmiş, Kurul’un bu “töleransı” ile Büyükşehir Belediyesi, İş Merkezi projesini uygulamakta ısrar etmişti.
Nekropol kepçe ile kazıldı
Radikal gazetesinde (12.04.2009’da) yayınlanan “Antalya Nekropolü’ne kepçe!” başlıklı yazıda, Antalya Koruma Bölge Kurulu’nca, 1992’de arkeolojik alan olarak tanımlanan Attaleia antik kentinin Doğu Nekropolü sınırları içinde kalan eski Doğu Garajı ve Halk Pazarı’nda, Büyükşehir Belediyesi’ne ait iş merkezi projesi için kepçeli iş makineleri ile 4 metre kadar temel kazısı yapıldığı ve biri oda tipi, sekizi lahit tipi onlarca antik mezarın tahrip edildiği ve bu tahribatın “iş kazası” sayılarak örtbas edildiği iddiası yer almıştır. Yazıyla birlikte kullanılan fotoğraflardan mezarların ciddi şekilde zarar gördüğü anlaşılmaktadır.
Bu olaydan sonra, 02.05.2008 tarihinde, Antalya Nekropolü’nü yerinde inceleyen Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ise, Büyükşehir’in İş Merkezi projesinin 8 bin m2’lik bölümünü “potansiyel sit” alanı ilan etmiştir. Ancak, aynı kararda Antalya Nekropolü’nün “etkileme çevresi”nde kalan iş merkezi projesinin eski Doğu Garajı bölümünde inşaatın devamına izin verilmiştir. Koruma Kanunu’nun 17. maddesi ise, sit alanı ilan edilen Antalya Nekropolü’nün “etkileme çevresi”ndeki iş merkezi projesinin iptal ederek Antalya Nekropolü ve çevresi için sit statüsüne uygun koruma planı yapılmasını emretmektedir.
Nekropol üstüne iş merkezi
Koruma Kanunu’nun bu emrine rağmen, Büyükşehir, Kanun’daki sit alanı ilanının geçiş dönemiyle ilgili bir boşluğu suiistimal etmiş ve Antalya Nekropolü’nün “etkileme çevresi”nde iş merkezi inşaatına devam etmek istemiştir. Buna ek olarak, Büyükşehir’in önceki Başkanı seçim broşürlerinde, Müze kazısı bittikten sonra Koruma Kurulu tarafından askıya alınan projenin halk pazarı bölümünün de Antalya Nekropolü üzerine inşaa edileceği açıklanmıştır. Bu açıklamadan öğreniyoruz ki, sit alanı olmasına karşın üzerine iş merkezi (halk pazarı bölümü) inşa edilecek 8 dönümlük Nekropol’tün sadece çok küçük bir bölümü iş merkezinin bodrumunda sergilenecektir.
Bu bilgilerden Büyükşehir’in arkeolojik alanda iş merkezi yapmak için kepçeli iş makinesi ile temel kazısı hatasından gerekli dersi çıkarmadığını ve Antalya’nın 2 bin 300 yıllık tarihinin izlerini ticarete kurban etmekte ısrarcı olduğunu anlıyoruz.
Talep ve önerilerimiz
Biz aşağıda imzası olan kurumlar, Müze’nin kazı bulgularına ve gazetecilerin ısrarlı uyarısına karşın Antalya Nekropolü’nü “yok” sayarak bu alanda iş merkezi yapmak için plan değişikliği ve projelendirme yapan, Antalya Nekropolü’nü kepçeli iş makineleri ile kazdıran ve Koruma Kurulu’nun “potansiyel sit” alanı ilanına rağmen Nekropol üzerinde iş merkezi yaptırmakta ısrar eden Büyükşehir Belediyesi’nin Antalya tarihine karşı bu özensizliğini endişe verici buluyoruz. Bugün kadar yaşanan olumsuzluklara karşın, 29 Mart’tan sonra göreve başlayan yeni yönetimin, Antalya Nekropolü’ne karşı Büyükşehir Belediyesi’nin özensiz tavrına son vererek bu alanı Antalya’nın kültürel tarihini zenginleştiren bir değer ve ilk Antalyalıların bugüne ve geleceğe bir mirası olarak ele alması için halen bir fırsatı vardır. Bu çerçevede,
(1) Antalya’nın kurucusu sayılan Attalos’tan 100 yıl kadar önce burada yaşamış “ilk Antalyalılar”ın izlerini barındıran Antalya Nekropolü’nde uygulanmak istenen Büyükşehir İş Merkezi Projesi’nin İPTAL edilerek bu alanın ARKEOLOJİK PARK olarak düzenlenmesini istiyoruz ve
(2) Koruma Kanunu’ndaki “Bir alanın koruma bölge kurulunca sit olarak ilanı, bu alanda her ölçekteki plân uygulamasını durdurur. Sit alanının etkileşim çevresine ilişkin varsa 1/25.000 ölçekli plân kararları ve notları alanın sit statüsü dikkate alınarak yeniden gözden geçirilerek ilgili idarelerce onaylanır.” (madde:17) hükmünün Antalya Nekropolü ve “etkileme çevresi” için vakit yitirilmeden uygulanmasını ve Antalya Nekropolü ve çevresi için en kısa sürede KORUMA PLANI hazırlanmasını talep ediyoruz.
(3) Hazırlanacak Koruma Planında ise, Antalya Nekropolü’nün “etkileme çevresi”ndeki 13 bin m2’lik alanın (a) Antalya Kent Müzesi projesine dâhil edilerek kentin 2 bin 300 yıllık kültürel ve toplumsal birikimini sergilemek amacıyla kullanılmasını ya da (b) bu alanın Arkeoloji Müzesi ek binası için yer aradığı bilinen Kültür ve Turizm Bakanlığı’na MÜZE yeri olarak tahsis edilmesini öneriyoruz. Bu alanın Kültür Bakanlığı’na tahsisi karşılığında da Perge ve Termessos Tiyatroları ve Kırkgöz Han’ın, - kültürel amaçla kullanmak üzere - Büyükşehir’e tahsisi talep edilebilir.
“İlk Antalyalılar”ın izlerini barındıran Antalya Nekropolü’nün, kentin tarihindeki önemine uygun olarak değerlendirilmesi ve gerekli adımların ivedilikle atılması için yukarıda sıralanan bu talep ve önerilerimizi bir dilekçe ile yazılı olarak Büyükşehir Belediyesi’ne bildireceğiz ve bu taleplerimizin ısrarlı takipçisi olacağız. Bu amaçla, öncelikle gece-gündüz sürmekte olan temel kazısının durdurulmasını ve talep ve önerilerimiz doğrultunda Antalya Nekropolü ile ilgili Büyükşehir Belediyesi’nin ne yapacağının vakit yitirilmeden kamuoyuna açıklanmasını talep ediyoruz. Ayrıca, Antalya Nekropolü’nde kepçeli iş makineleri ile temel kazısı yapılarak antik mezarların tahrip edildiği ve bu tahribatın da “iş kazası” sayıldığı iddialarının Antalya Cumhuriyet Savcılığı ve Antalya Valiliği tarafından soruşturularak 2863 sayılı Koruma Kanunu’nun gereği yapılmalıdır. Kamuoyuna saygıyla duyururuz.