Yapı Kanunu Tasarısı Taslağı'nda yapı müteahhitlerinin de sorumluluk sigortası yaptırmaları öngörülürken, ileriki yıllarda doktor, avukat ve çeşitli meslek grupları için sigortanın zorunlu olması bekleniyor.
Türk sigorta sektörünün en bakir alanı olan sorumluluk sigortalarında Avrupa Birliği'ne (AB) uyum süreciyle birlikte büyük bir gelişme bekleniyor. Özellikle, gelişmiş ülkelerde avcıların bile yaptırması zorunlu olan "mesleki sorumluluk sigortaları", Türkiye'de önümüzdeki 2-3 yıl içinde ciddi gelişmelere gebe. Nitekim, gerek mevzuat gerekse ürün bacağında da son zamanlarda hareketlilik yaşanıyor.
Bu yıl yasalaşması beklenen Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nda da sorumluluk sigortalarına yer verilirken, Yapı Kanunu Tasarısı Taslağı'nda da yapı denetim kuruluşları, yapı müteahhitleri için de mali sorumluluk sigortasının zorunlu olması öngörülüyor. Hazine Müsteşarlığı da geçtiğimiz günlerde "Mesleki Sorumluluk Sigortaları Genel Şartları"nı yayımladı. Sigorta şirketleri de çeşitli meslek gruplarına yönelik ürünleri piyasa sunmaya devam ediyor.
Sorumluluk sigortaları (liability insurance) kişi ya da kuruluşların, üçüncü şahıslara karşı yasalardan veya sözleşmelerden doğan sorumlulukları nedeniyle, söz konusu olabilecek tazminat taleplerini ve bunlara ilişkin yasal harcamaları teminat altına alıyor. Bu tür sorumluluklar, sözgelimi herhangi bir kişinin günlük yaşamındaki hata, ihmalinden kaynaklanabildiği gibi, bir iş yerinin mesleki faaliyetleri sırasında üçüncü kişilere, bir ürün sahibinin tüketicilere, bir işverenin çalıştığı kişilere karşı ihmal, hata ve haksız fiillerinden doğabiliyor. Sorumluluk sigortalarının, üçüncü şahıslara karşı sorumluluk, işveren sorumluluk, mesleki sorumluluk, ürün sorumluluk gibi çok çeşitli türleri var.
Hazine Müsteşarlığı genel şartları yayımladı
Hazine Müsteşarlığı'nca hazırlanan doktor, avukat, mali müşavir, muhasebeci, mimar gibi serbest meslek çalışanları için mesleki sorumluluk sigortasının genel şartları da Resmi Gazete'de yayımlandı. Sigorta, bu meslek gruplarının mesleki faaliyetleri sırasındaki yetersiz veya hatalı işlemleri sonucunda üçüncü kişilere verebilecekleri zararlar nedeniyle ödemek zorunda kalacakları yasal tazminatlara karşı koruma öngörüyor. Hazine Müsteşarlığı'nın genel şartları çıkarması bu sigortaların zorunlu olduğu anlamına gelmiyor.
Genel şartların, sigorta ile ilgili kuralları belirlediğini belirten Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü yetkilileri, "Ancak, Sağlık Bakanlığı, doktorların mesleki faaliyetleri için sorumluluk sigortası yaptırmasını şart koşabilir. Ya da Maliye Bakanlığı Mali Müşavirler için bu kuralı koyabilir. Bunun ötesinde kamu yararı görülen hallerde Bakanlar Kurulu zorunlu sigorta ihdas edebilir" diyor. Uzmanlar, belli meslek grupları için ilk aşamada zorunlu olmayan sorumluluk sigortalarının, daha sonraki aşamada zorunlu olabileceğini söylüyor.
Türkiye'de bazı meslek grupları için sorumluluk sigortası yaptırmak zorunlu.
Sözgelimi, özel hukuk kişileri ve özel güvenlik şirketlerinin, çalıştırdıkları özel güvenlik görevlilerinin 3. kişilere verecekleri zararların tazmini amacıyla 3. şahıs mali sorumluluk sigortası yaptırmaları gerekiyor. Keza, sigorta brokerlerı için de sigorta zorunlu. Türkiye'de zorunlu sigortalara örnek olarak ayrıca karayolları motorlu araçlar mali sorumluluk sigortası, zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası, tüpgaz zorunlu sorumluluk sigortası yeni olarak Elektronik İmza Kanunu gereğince sertifika sorumluluk sigortası verilebilir.
Gelişmiş ülkelerden sözgelimi İngiltere'de 2004 yılı itibarı ile sorumluluk sigortalarında prim üretiminin, toplam prim üretimi içindeki payı yüzde 30'lara yaklaşırken, Türkiye'de, ise bu oran yüzde 1'in de altında. Sektörde bu branşta yeni ürünler geliştiren şirketler de biraz dertli; ürünlere yönelik yeterli ilginin olmadığından yakınıyorlar. Şirket yetkililerine göre, sorumluluk sigortaları hakkındaki bilgi eksikliği, toplumda hak arama bilincinin yeterince gelişmemesi, ödenen tazminatların düşük düzeyi, pek çok meslek grubu için zorunluluk olmaması gibi faktörler bu ilgisizliğin de başlıca nedenleri. Güneş Sigorta Genel Müdürü Mehmet Aydoğdu'ya göre, Türkiye'de sorumluluk sigortalarının gelişmesi, sigorta bilincini de geliştirecek.
Yapı Kanunu Tasarısı Taslağı'nda yer alıyor
Sorumluluk sigortaları, Yapı Kanunu Tasarısı Taslağı'nda da yer alıyor. Taslak çerçevesinde, yapının proje aşamasından tamamlanmasına ve yapı tamamlandıktan sonraki döneme ilişkin çeşitli sorumluluk sigortaları öngörülüyor. Taslak, mesleki sorumluluk sigortası, mali sorumluluk sigortası, inşaat bütün riskler sigortası, yapı sahibi tarafından yaptırılması öngörülen yapı hasarı sigortası ve tabii afet sigortasına ilişkin düzenlemeler içeriyor.
Doktorlar için de zorunlu olmalı
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Samim Ünan'a göre, sorumluluk sigortalarının hangi meslek grupları için zorunlu olup olmayacağı hükümetin tercihlerine bağlı. Hangi mesleğin icrasında daha fazla zarar ortaya çıkıyorsa, kamu bakımından bunda yarar görülüyorsa o meslek için sorumluluk sigortası yaptırmanın zorunlu olması gerektiğini belirten Ünan, "Doktorlar en başta düşünülebilir. Çünkü, mesleğin kamusal yanı ağır basıyor. Ayrıca, mimarlar içinde zorunlu olabilir" diyor.
Koç Allianz Hukuk Başmüşaviri Ahmet Karayazgan ise, doktorlar, avukatlar, mimarlar için de zorunluluk getirilebileceğini belirterek, "Sözgelimi, avukatlar için Adalet Bakanlığı, barolar bunu zorunlu yapabilir. Yurtdışında, bu sigortayı yaptırmak zorunlu. Sözgelimi, ABD'de avukatlar bu sigorta için yılda 2-3 bin dolar prim ödüyor" diye konuşuyor.