Antalya'da Yıkılacak Cumhuriyet Yapıları



49 yıllığına kiraya verilen ve tahsis biçimi dava konusu olan Dokuma Fabrikası'yla gündemde olan Antalya'da, şimdi de dört önemli kamu yapısının yıkılması gündemde. Antalya Büyükşehir Belediyesi Meclisi'nin 15.07.2005 günlü oturumunda onaylanan plan ile İsmet İnönü Kız Meslek Lisesi, İnönü İlkokulu, Doğumevi ve Antalya Hükümet Konağı yıkılacak.

"Yıkımların gerekçesi 'kent merkezinin çok kalabalık oluşu ve trafiği rahatlatmak' olarak açıklanıyor, ama bir yandan da kent merkezinde yeni işyerleri, iş hanları planlanıyor, temeller kazılıyor" diye konuşan İnş. Yük. Mühendisi Galip Büyükyıldırım, bu ve benzeri anlayışlar sonucu Antalya'nın tarihi, sosyal, kültürel değerlerinin sürekli bir yıkım sürecinde olduğunu belirtiyor.

1930'larda 'şehir hava alsın' düşüncesi ve 'hiçbir tarihi değeri yoktur' gerekçesiyle Antalya kent surlarının büyük bölümünün yıktırıldığını hatırlatan Galip Büyükyıldırım, özellikle son 20 - 30 yıl içerisinde kent ve kamu yöneticilerinin karar ve tasarrufları sonucu kentte simgesel nitelik taşıyan Eski Kütüphane (Şimdiki Merkez Bankası), Tarihi Antalya Hükümet Konağı, Özel İdare (Muhasabe-i Hususiye) Binası, Antalya Eski Belediye Binası (52. Sok. Kışlahan Otel güneyi), Elhamra Sineması, Vatan Kahvesi, Yenikapı Karakolu (Üçü de Yenikapı'da), Yediarıklar, Çaylar, Değirmenler (Antalya kentinin eşsiz su sistemi) gibi bir çok yapının yıktırılıp yok edildiğini söylüyor.

Büyükyıldırım, Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin ön koşul olarak bu binaları yıkmak düşüncesi ile yola çıktığını, buna uygun plan ve projeleri hazırlatıp bir çok kurula da onaylattığını savunarak, "Şimdi konu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun onayına gelmiştir" diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: "Yeni plaza, center, hiper süper marketler yapıldıkça kent merkezi yalnızca turistlere yönelik ticaret, kira, rant, alanlarına dönüşecek; Kaleiçi ve İskele'de olduğu gibi Antalya halkı buralardan da uzaklaştırılmış olacak. Daha şimdiden Cumhuriyet Alanı, Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına kapatıldı ve turist otobüslerinin otoparkına dönüştürüldü".

Yıkılacak Binalar

Doğumevi: 1940'larda kadın ve doğum hastanesi olarak yapılmış olup yarım yüzyıla yakın bir süre boyunca pek çok Antalyalı bu binada doğmuş, doğurmuş ya da tedavi görmüştür. "Doğumevi" İstanbul'un Zeynep Kamil Hastanesi gibi Antalya kent belleğine yerleşmiş; bulunduğu bölgeye, semte adını vermiştir. Bu binanın 1990'larda boşaltılarak özel bir vakfa devredilmiş olması nedeniyle Devlet Hastanesi kadın doğum servisinde büyük bir yer sıkıntısı yaşanmaktadır.

İsmet İnönü Kız Meslek Lisesi: 1930, 40'larda İsmet İnönü Kız Sanat Enstitüsü adıyla açılan bu okul Antalya kızlarının eğitiminde, çağdaş, uygar bir aile yapısının biçimlenmesinde çok önemli işlevler görmüş; kız çocuklarının orta ve yüksek öğrenim yapmalarının yaygınlaşmasında önemli bir basamak oluşturmuştur.

İnönü İlkokulu: Ünlü valilerden Haşim İşcan döneminde yukarıda belirtilen iki bina ile birlikte ve onlarla aynı uslupta inşa edilmiş, o yıllarda "On Sınıflı" olarak tanınmıştır. Kentin en büyük, çağdaş ve gözde ilkokulu olan bu binada Tahir Dağyar, Liva Koç, Ayşe Keresteci, Orhan, Fazıl, Cemal beyler, Armen'ler, ... gibi seçkin ve ünlü öğretmenler Antalya'nın on binlerce çocuğunu yetişmişlerdir.

Antalya Hükümet Konağı: Bu bina yukarıdakiler gibi eski olmayıp, 1970'lerde yıkılan tarihi hükümet konağının yerine yapılmıştır. Bu bakımdan tarihsel değer kıyımının bir simgesidir. Şimdi de yıkılmakla bir başka köklü okulun, bulunduğu tarihi mekandan uzaklaştırılmasına yol açacaktır. Çünkü Hükümet Konağı yıkılınca Valilik hizmetleri, hemen arkadaki Gazi M. Kemal İlkokulu binasında görülecektir.

Gazi M. Kemal İlkokulu: Antalya'nın en eski ilkokuludur; "Gazi Mim Kemal" diye bilinir. Bu binada okuyan pek çok ünlünün arasında Deniz Baykal ve devrim şehidi M. Kubilay da vardır. Bina, koruma altında olup, 1980'lerde yanınca eski biçimiyle yeniden yaptırılmıştır. Bu bina yıkılmayacak, ama okul olarak tarihsel işlevi bitirilmiş olacaktır.