İstanbul’un içme suyunun yüzde 99’unu karşılayan havzalar, kaçak yapılaşma tehdidinden kurtulamıyor. İstanbul’a su sağlayan 10 barajın kaynağı durumundaki havzalar, çevresine inşa edilen 120 bin kaçak yapı nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Su havzalarında kaçak yapılaşmalara müsaade edilmesi nedeniyle 10 ilçe belediyesiyle mahkemelik oldukları bilgisini veren İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) Genel Müdürü Dursun Ali Çodur, “İstanbul’un susuz kalmaması için olmazsa olmaz şart, havzaların ödünsüz olarak korunmasıdır. Eğer havzaları koruyamazsak İstanbul’u bir felaket bekler. Yani 1994’ten önceki dönemden daha büyük bir felakete sürüklenir.” dedi.
Uydu görüntüleri ve helikopter denetimleriyle havzaları korumaya çalıştıklarını ifade eden Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Daire Başkanı Şimşek Deniz ise, havzaların korunması için mücadele ettiklerini, şimdiye kadar havzalardaki 3.500 kaçak yapıyı yıktıklarını açıkladı.
İstanbul, içme suyunu 10 barajla bir regülatörden sağlıyor. Ömerli, Darlık, Elmalı, Terkos, Alibeyköy, Büyükçekmece, Sazlıdere, Istırancalar, Kazandere ve Pabuçdere barajlarıyla Yeşilçay regülatörü, İstanbul’un su ihtiyacının yüzde 99’unu karşılıyor. Su havzaları, barajların su toplama alanları olduğu için, çevresindeki yapılaşmalar tehdit unsuru oluyor. İSKİ Genel Müdürü Çodur, yapılaşmanın havzaları iki yönde tehdit ettiğini dile getiriyor.
İstanbul’un can damarları olan havzaların, baraj ve barajları besleyen dere kenarlarının korunmasını Havza Yönetmeliği’nde 4’lü bir koruma bandı öngörülüyor. Bunlar, 0-300 arası mutlak, 300 metre-1 kilometre arası kısa, 1 kilometre - 3 kilometre arası orta ve 3 kilometre - 5 kilometre arası da uzun mesafe olarak adlandırılıyor. Havza Yönetmeliği’nde mutlak koruma alanı olarak tanımlanan ilk 300 metrenin iskana açılması, inşaat, hayvancılık ve ziraat yapılamayacağı ve turizm alanı oluşturulamayacağı belirtiliyor. Su havzaları, 7 gün 24 saat havza koruma timleri ile denetleniyor ve tespit edilen kaçak yapılar anında yıkılıyor. İSKİ, kaçak yapıların yanı sıra özellikle havza ve ormanlık alanlara kaçak moloz dökenlerin 212 231 75 32 No’lu Alo Moloz Hattı’na bildirilmesini istiyor.
İmar Daire Başkanı Şimşek Deniz, uydu görüntüleri ve haftalık helikopter gezileriyle havzalardaki kaçak yapılaşmayı denetlediklerini söyledi. Deniz, “Türk Ceza Kanunu'nun 184. maddesine göre bunlara suç duyurusunda bulunuyoruz. Bu faaliyetler gözlendikten sonra ilgili kademe belediyelerine haber veriliyor. Jandarma da yapı denetimi konusunda çok sıkı çalışıyor. Bu tür yerlerde ayrıca bir encümen kararı almaya ve zabıt tutmaya gerek yok. Gerekli önlemi alarak yıkım yapıyoruz.” dedi.
2040 yılına kadar su planları hazır
İSKİ, İstanbul’un 2040 yılına kadar olan nüfus artışına bağlı olarak su ihtiyacı planladı. Çodur, İstanbul’da 2040 yılı için yaklaşık 16-17 milyonluk bir nüfus öngördüklerini anlattı. Bu nüfusun 1 milyar 300 milyon metreküp suya ihtiyaç duyacağını belirten Çodur, “Şile tarafında şu anda regülatör olarak çalışan Yeşilçay’da bir baraj yapacağız. 145 milyon metreküplük katkısı olacak. Bu barajı yaptığımız zaman 2040’ı hemen hemen karşılıyor.” şeklinde konuştu. İSKİ Genel Müdürü, 2023’te İstanbul’ un nüfusunun 14 milyona kadar artacağını tahmin ettiklerini söyledi.
Kaçak yapılaşmaya ağır ceza geliyor
İSKİ Genel Müdürü Çodur, su havzalarının daha yoğun korunması için havza yönetmeliğinde değişiklik çalışmaları yaptıklarını açıkladı. Yönetmeliğin 2004’te bir kısmının, 2005’te de diğer bir kısmının iptal edildiğini ifade eden Çodur, “Yeni yönetmelik için Büyükşehir Belediye Meclisimizin çalışmaları var. Yeni bir taslak hazırlayacağız.” dedi. Planlama ve İmar Daire Başkanı Şimşek Deniz de, bu değişikliğin havzalardaki yoğun yapılaşma nedeniyle yapılmasına karar verildiğini söyledi. “Yeni düzenlemede, havzalar radikal arazi kullanım kararlarıyla korunacak.” şeklinde konuştu.