Sıfır Karbon Emisyonlu Bir Dünya İnşa Etmek

Eko-mimar olarak tanınan Bill Dunster, Londra Belediye Başkanı Ken Livingstone’la yaptığı ortaklıktan sonra hayallerini Çin’de de gerçeğe dönüştürmeye çok yakın.

İngiltere’nin Surrey kentinde yaşayan, Londra’da ‘sıfır-karbon’ prensibiyle tasarlanan eko-köy “BedZed”in (Beddington Zero Energy Development) tasarımcısı mimar Bill Dunster’ın adı Britanya’da ‘yeşil mimari’yle özdeşleştiriliyor.

“Çevreye duyarlı tasarımın sadece elit kesime değil banliyölerde yaşayan kitlelere de yönelik olarak düşünülmesi gerektiğini” savunan Dunster, BedZed’in hayata geçirilmesinden dört sene sonra çalışmalarını Çin’e de kaydırıyor. Arup firmasının Şangay’ın dışında Manhattan’ın dörtte üçü büyüklüğünde tasarladığı ‘eko-şehir’ in de fikir babası olan Dunster, Çin’i çevreye duyarlı kentsel tasarımın yeni cephesi olarak görüyor. Ülke plancılarının çevrenin önemini kavramalarıyla Çin, 2010 yılına kadar yenilenebilir teknolojilere yatırımı öngören bir plan açıkladı. 2010 yılına kadar, Çin’deki bütün binaların enerji tüketiminin % 50’ye varan oranda düşürülmesi hedefleniyor.

Pekin’in dış mahallelerinde bu yıl Dunster tarafından tasarlanan ve 140 konuttan oluşan, yüksek yoğunluklu, karbon emisyonu düşük bir yerleşim inşa edilmiş olacak. Ayrıca Dunster, bu yılın başlarında, Hunan eyaletinin başkenti olan Changsha için bir banliyö genişleme projesi hazırlarken; örnek dairelerin, restoran, küçük bir otel ve boş zaman aktivite mekânlarının çim bir çatının altında biraraya geldiği 4500 kişilik örnek bir bina da tasarladı.

Çin’deki binaları ısıtmak ve soğutmak için yüksek miktarlarda karbondioksit emisyonu gerçekleşiyor. Changsha’da ise durum daha kritik. Yaz aylarında sıcaklığın 40’lı derecelere yaklaştığı ve boğucu bir nemin hâkim olduğu bölgede soğutma neredeyse bir ‘insan hakkı’. Dunster, iyi yalıtılmış binaların bir baca yardımıyla içine soktuğu hava akımına ait nemi, tuzlu bir solüsyon enjekte ederek alan ve soğutmak için de güneş enerjisiyle üretilmiş elektriği kullanan patentli havalandırma sisteminin Changsha için bir uyarlamasını yapıyor. Dunster, bu sistemi Çinli bir firma ile pazarlama çalışmalarını sürdürürken, Çin’e güneş ve rüzgarın gücünü, yenilenebilir enerji kullanarak neredeyse sıfır karbondioksit emisyonuyla yaşamanın mümkün olduğunu kanıtlamaya çalışıyor.

Eğer Dunster Changsha’yı planlama hakkını kazanırsa, İngiltere’de yatırımcı ve plancıların kabul etmekte güçlük çektiği Babil stili teras bahçeler ve toplu yaşam tarzıyla, mimarlığın olumsuz imajını değiştirmeye büyük katkı yapmış olacak. Bu durum; ‘sıfır-karbon’ idealiyle yaşayan, ancak bio-enerjiyle çalışan ısıtma ve güç kaynağı bugüne kadar hiç düzgün olarak çalışmayan BedZed’li yerleşimciler açısından da önemli.

Dunster asıl sorunun, “Londra gibi arazi değerlerinin çok yüksek olduğu kentlerde kimsenin inşaat maliyetlerini artıracak ek bir maliyete sıcak bakmaması” olduğunu söylüyor. Çin’de ise komutayla yönetilen bir ekonomi olması nedeniyle sorun ortaya konuyor ve çözüm için ne yapılması gerektiği tartışılıyor.

Dunster Britanya’da çalışma isteğinden vazgeçmiş değil. Çin’deki projeleri için ürettiği yenilenebilir enerji teknolojisini Britanya’ya da pazarlayarak genel kullanıcıya açmayı planlayan Dunster, geçtiğimiz ay BedZed’de açtığı ‘İklim Değişimi Mağazası’nda bu teknolojileri raflardan satın alınabilecek hale getirdi. Tasarladığı rüzgâr tribünleri ve güneş panellerinin fiyatlarının piyasa fiyatlarının yarısına düşeceğini söyleyen Dunster, Britanya firmalarının bu tür ekipmanların fiyatlarını yapay olarak yüksek tuttuğunu ifade ediyor. Dunster, maliyetlerin düşmesiyle, tuğla ve harçla yapılan geleneksel binalarla karşılaştırıldığında düşük-karbon üretimli tasarımları için gereken ilk yatırım maliyetlerinin % 10’dan % 5 oranına gerileyeceğini iddia ediyor. Dunster, böylelikle “ekolojik bir bina inşa etmek çok pahalıdır” önyargısını kırmaya çalıştığını ifade ediyor. Ekolojik evleri almaya hazır 2000 kişilik bir pazar olduğunu söyleyen Dunster, yatırımcıları ikna etme güçlüğünü vurguluyor.

Çin’den ithal edilecek malzeme ve teknolojiler, Britanya için ucuza mal olmayacaksa da, Çin kökenli bir firma olan ZedFabric tarafından yüksek kalitede üretilecek. Dunster, rüzgar tribünlerinin de Britanya’da çalışabilecek duruma gelmak üzere bir araştırma geliştirme faaliyetinden geçtiğini belirtiyor.

“Zed Standartları” olarak bilinen kendine ait düşük-karbon standartlarını da geliştiren Dunster, Londra’da daha çok yenilenebilir enerji kullanımını teşvik etmek amacıyla yeni standartlar oluşturan Belediye Başkanı Ken Livingstone’u, bu standartları da mevcutların arasına sokmaya ikna etmeye çalışıyor. Livingstone yine Arup tarafından master planı yapılacak olan ‘Thames Gateway’ yerleşiminde yer alacak 1000 evlik ekolojik köy için, Dunster’in danışmanlığına başvurmuştu. Amaç, evlerin sıfır-karbon üretecek teknolojiyle üretilirken maliyet olarak da makul düzeylerde tutulması.

Dunster’la 15 yıldır ortak işlere imza atan Arup’un Londra ofisinden ‘sürdürülebilirlik’ bölümü yöneticisi Chris Twinn, pek çok insanın Bill Dunster’in yaklaşımını esneklikten uzak bulduğunu belirtirken, Dunster’ı bu noktaya getirenin ise bu özelliği olduğunu, normlara uyan diğer insanların aksine inandığı konuda sürdürdüğü amansız takipçiliğinin bunda büyük rol oynadığını söylüyor.

BedZed yerleşimiyle ilgili daha ayrıntılı bilgi için tıklayınız:


Derleyen: Sena Özfiliz