Sezer, nükleer santrallara ilişkin yasada santralı kuracak şirketin yapısı, inisiyatifin özel sektöre verilmesi ve söküm giderinin Hazine'ye kalmasına karşı çıktı.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, nükleer santral kurulmasına vize verirken, santralı kuracak şirketin yapısı ve denetimine itiraz etti ve yasanın üç maddesini veto etti. Sezer, çeşitli sivil toplum örgütlerinin karşı çıktığı yasayla ilgili incelemesini dün tamamladı, veto gerekçelerini ayrıntılarıyla TBMM'ye iletti. Sezer, gerekçesinde, kurulacak şirketin statüsü ve denetimiyle ilgili çelişkiye dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Sezer'in, üç noktadaki veto gerekçeleri özetle şöyle:
Santralı kurmak üzere Bakanlar Kurulu kararıyla özel hukuk kurallarına bağlı olarak kurulacak şirketin sermayesinin kamu kaynağı olduğuna ve kurucu istenci yönünden de bir kamu şirketi olacağına kuşku bulunmamaktadır. Bu şirketin, bir iktisadi devlet teşekkülü ya da genel tanımıyla kamu iktisadi teşebbüsü niteliğinde olduğu açıktır. Yasayla şirketin KİT'lerin tabi olduğu yönetim ve denetim mekanizmalarına bağlı olmayacağı belirtiliyor. Oysa Anayasa'nın 165. maddesinde, sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak devlete ait kamu kuruluş ve ortaklıklarının TBMM tarafından denetlenmesi hükmü vardır. Bu nedenle, Meclis adına şirket denetiminin hangi kurumca yapılacağının yasada belirtilmesi gerekmektedir.
'Yetki devrediliyor'
Anayasa'nın 47. maddesinde KİT'lerin özelleştirilmesinin yasayla düzenleneceği öngörülmektedir. Yasadaysa şirkete özel sektör şirketlerinin talebi oranında ortak olacağı belirtilmekte. Yasanın verdiği yetkiye dayanarak, nükleer santral kurup elektrik üretmek ve satmak üzere, Bakanlar Kurulu kararıyla kurulacak ve sermayesinin yarısından fazlası doğrudan ya da dolaylı devlete ilişkin bulunan KİT niteliği taşıyan bu şirkete, sonradan pay devri yoluyla ortak olunmasının, şirketin işletme ve varlıklarının özelleştirilmesi niteliğinde olduğu açıktır. Özelleştirmede inisiyatif özel sektöre bırakılmıştır.
'Söküm giderleri için fon kurulmalı'
Nükleer santralın sökülmesi ve kurulu olduğu alanın çevre kuralları açısından kabul edilebilir duruma dönüştürülmesi için yapılacak harcamalar oluşturulan fon yetersiz kaldığında Hazine'ce karşılanacaktır. Nükleer santralların işletme sürelerinin sonunda sökülmesinin, kurulması kadar, belki de daha fazla maliyet gerektirdiği, dünya uygulamalarından bilinen gerçektir. Yasayla Hazine'ye mali yük getirilmiştir. Oysa, incelenen yasa, kamu kaynakları kullanılmadan, özel sektör şirketlerinin nükleer santral kurup enerji üretmesini özendirici kurallar içermektedir. Söküm masraflarını karşılayacak fonun kurulması sağlanmalıdır.