Ünlü mimarlar Behruz ve Altuğ Çinici'nin oğlu Can Çinici, 'Herkes mimar olamaz' diyor. Çinici'ye göre, mimarlık 'çok özel bir muhabbet'. Ama hayati bir şey de değil. Mimar anne ve babasının itirazlarına rağmen onlarla aynı mesleği seçen Can Çinici, birçok ilgi alanı olmasıyla birlikte kendisini en çok cezbeden yolda yürüyor.
Nasıl karar verdiniz mimar olmaya?
Öyle bir karar aşaması yok; içine doğduğum bir şey. Ailemde bunu gördüm. Etrafta mimari atmosfer olsa da ilgi alanlarım çeşitliydi. Müzikle ve matematikle ilgileniyordum. Bir süre müzik eğitimi aldım ancak hayatıma uyduramadığımı fark ettim. Mimarlık tabiatıma daha uygun, daha çekici ve hayatla iç içe geldi.
Ailenizin rolü ne oldu bunda? Babanıza bir hayranlık mı vardı?
Hayranlık diyemem ama yapılan işlerin kalitesi hoşuma giderdi büroda. Annem de babam da şevklendirmedi beni. Hatta, git başka bir iş yap dediler. Çünkü Türkiye koşullarında her açıdan zor bir iş. Para iyi işi garanti etmez. Paralı işler de çoğunlukla başka tür işler olur. İçinize sineni yapmak zor. Sen uzaklaş bundan dediklerini bilirim.
Size göre nedir mimarlık?
İhsan Bilgin'in bir benzetmesi vardı. Gazeteyi açıp birçok yazı okursunuz ama arada öyle bir tane gelir ki, edebidir; farklı bir şey olduğunu anlarsınız. Mimarlık böyle işte. Çok özel bir muhabbet, söz. Herkes de mimar olamaz. Ortaya koyulan şeyi biri almalı; takdir etmeli. O dili icra eden, anlayan insanlar olmalı. Hayati bir şey de değil mimarlık. Çok özel bir uğraş. Yapı üzerinden özel bir iletişim, medeniyet düzeyi. Ancak, mimarlık olmasa da birileri bina yapabilir. İlla mimar mimar kokması gerekmiyor çevrenin. Evler 'menkul kıymet' olacak
Emlak piyasasındaki canlanmayı ve Mortgage'ı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Canlanmanın genel ekonomik sistemle alakası var; barınmayla en ufak bir ilgisi yok. Türkiye'de konut fazlası var. Kıtlık varmış gibi görünme sebebi belirli yerlerde çok konut varken belirli yerlerde hiç olmaması. Kıtlık atılmış bir laf. Yatırım için alınıyor bu evler; hisse senedi gibi. Sermaye gayrimenkul üzerinden kendini çoğaltabiliyor. Şu anda Mortgage denen bir kredi hikayesi var. Gerçekleştiği anda evlerin değeri senet kadar olacak ve onun dalgalanmasına açık hale gelecek. Evin sahibi olacaksınız ama değerini kestiremeyeceksiniz. Dolayısıyla gayrimenkul aslında tam tersine menkul kıymet oluyor. Evler senet olacak ve spekülasyona açılacak.
İlgi artıyor
Birçok yeni proje yapılması mimarlar için nasıl bir gelişme oldu?
Mimari olarak bakarsak iyi iş yapmaya hevesli mimarlar için inanılmaz bir fırsat. Bakalım nasıl değerlendirecekler. Çok yatırım yapılıyor. İşverenlerin yaklaşımı önceye göre iyileşiyor. Mimarlığı talep ederek yaklaşıyorlar. Mesleğimiz şu anda yükselen bir değer Türkiye'de. Mimarlığa, mimara ilgi çok fazla. Pazarlamanın ve olayın bir parçası haline geldik. Ama yine de Türkiye mimarlığının yüzde 99'u hâlâ İstanbul'da. Para, torpil burada.
İstanbul'da bir yapıyı değiştirme şansınız olsaydı nereyi değiştirirdiniz?
Hiçbir şeyi değiştirmek istemem. Burası böyle dengede. Dönüşüme katkım olabilir ama İstanbul'un silüetinden şikayetim yok. Kritik ediyorum bunları ama biliyorum ki bizi aşan durumlar. Don Kişot olmamak lazım. Mimar değiştirmez ama manipule edip iyi yola sokabilir. Zaafı, devreden çabuk çıkmaktır. Sızlanan mimar tipi vardır. Her şey kötü gider onlar için. Böyle bir adam, karar vericilerle çok bir arada bulunamadığından dönüşüme katkısı da olmaz.
Çinici, 'algoritma' isiyor
Mesleki bir hayaliniz var mı?
Hiç yok. Çok uzağım buna. Hayal hafif kaçıyor çünkü; mimarlık kurmakla ilgili. Yapmak istediğim bir iki teknik şey var. Acaba bu işin bir şifresi yazılabilir mi diyorum. Algoritma programı ihtiyacı duyuyorum, düzenli olmak için. İşin altındaki sırrı keşfetmekle alakalı. Sonucunu bildiğim bir projede aynı etüdleri tekrar yapmak yerine bilgisayar programı olsa meseleyi çözerim. Vaktim ve param olsa bu araştırmaya dalarım. Çok da ilginç.
'Türk mimarlığı demek maksadını aşar'
Türk mimarisi ne durumda sizce? Türk mimarisi diye bir şey kaldı mı?
Bence artık sözü bile edilemez. İkinci bir Mimar Sinan beklenemez. Emperyal devirde, arkasında inanılmaz bir güç vardı O'nun. Bakan yetkileriyle donanmıştı. Şu an tek başına var olan bir mimarla kıyaslanamaz. Türk mimarlığı deyimindeki milliyetçi tona katılmıyorum. Bu topraklarda, bu zaman diliminde yaşayan mimarlar... Mimariyi bir yerlere götürme misyonu da yüklemiyorum kendime. 'Türk mimarlığı' demek maksadını aşıyor, siyasete giriyor. Bizim işimiz değil o tartışmaları yapmak.