Foto: Orhan Topal (AA)
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde şiddetli yağışın ardından heyelan ve selin meydana geldiği Rize'yi mercek altına aldı.
Selin ardından, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar 'ın talimatı ile uzman kişilerden oluşan bir heyet Rize'ye gönderildi. Heyetin, burada yaptığı incelemelerin ardından hazırladığı rapor, durumu adeta gözler önüne serdi.
Rize'nin şehir merkezinde 4'ü büyük 23 derenin olduğu, ancak bu derelerin üstünün yıllar önce betonla kapatıldığına dikkati çekilen raporda, çözümün büyük bir kısmının kentsel dönüşüm projelerinden geçtiği vurgulandı.
Gelişmeler üzerine Rize'ye giderek, afet bölgesinde incelemelerde bulunan Bakan Bayraktar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kamulaştırma yaparak, derelerin üzerlerini açacaklarını bildirdi.
Bayraktar, Rize'nin sorununun kentsel dönüşüm ile çözüleceğini vurgulayarak, ''Suçlu aramıyoruz ama şunu kabul etmek lazım, bir yanlış var. Devlet olarak da vatandaş olarak da hatamız, kusurumuz var. Rize, metrekareye düşen 226 kilogram yağışla son 72 yılın en yüksek yağışını aldı. Allah göstermesin, biraz daha devam etseydi daha fazla zararlarla da karşılaşabilirdik'' dedi.
''Güney Çevre Yolu Yapıldıktan Sonra Şehrin Biraz Daha Güneye Taşınması Gündeme Gelecek''
Şehir merkezinden geçen derelerin üzerinin kapalı olmaması gerektiğini belirten Bayraktar, bunun Türk sosyal, ekonomik ve kültürel yapısından kaynaklanan bir olgu olduğunu, bu nedenle kimseyi suçlayamayacaklarını ifade etti.
Bayraktar, şunları kaydetti:
''Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olarak Rize Belediyesi ile birlikte kentsel dönüşümü başlattık. Güney çevre yolu yapıldıktan sonra şehrin biraz daha güneye taşınması gündeme gelecek, ancak insanlar şimdi oturdukları yerlerden hiçbir yere kıpırdamak istemiyor. Biz bunun çözümünü de nasıl yapılacağını da biliyoruz, ama çok ciddi kaynak lazım. Devletimizin imkanları ölçüsünde bu kaynakları buluyoruz. Devletimiz güçlüdür, hükümetimiz kararlıdır, heyecanlıdır. Çok daha duyarlı bir biçimde gayretle kentsel dönüşüm noktasında bunun kaynağını üretiyoruz.
Basına da halka da kanat önderlerine de çok ciddi görevler düşüyor. İnsanlarımıza bunu anlatmak lazım. Halka rağmen bir şey yapamazsınız, ama devlete rağmen de bir şey yapamazsınız. Karşılıklı anlayışla Rize'de kamulaştırma yapacağız, derelerin üzerini açacağız. Dereler belki yaya yolları durumuna gelecek. Kentsel dönüşüm dünyanın en zor işi. Doğu Karadeniz'de arazi yok. Yerlerin büyük bir bölümü denizden kazanılmış. Yol, denizden geçti. Denizin yanındaki binalar denizle aynı kotta. Bodrumlar denizin altında kalıyor. Bunları kurtarmak için çok ciddi çalışmalar yapmak lazım. Çok daha ciddi şekilde ayağı yere basan projelerle çok ciddi kaynak ayırmak suretiyle inşallah bunların üstesinde geliriz.''
Selin nedeni derelerin üstünün kapalı olması
Edinilen bilgeye göre, Rize'deki sel, kent merkezinden geçen 4'ü büyük 23 derenin, merkezdeki kısımlarında üstünün kapatılarak, kanallara alınmış olması ve kanalların yoğun yağışla tıkanması nedeniyle meydana geldi.
Yaşanan selde şehir merkezi, metrekareye 226 kilogram olmak üzere son 72 yılın en büyük yağışını aldı. Sel nedeniyle 3 mesken yıkıldı, 54 mesken kullanılamaz hale geldi, 60 mesken ise hasar gördü. Binaların bodrum katlarını su basması nedeniyle bin 494 esnaf mağdur oldu.
Rize'nin durumu ve şehrin taşınması
Rize'nin merkezden geçen 23 derenin tamamının üzeri betonla kapalı. Derelerin üzerinin açılması durumunda ise kentin ulaşım sorununun büyüyeceği değerlendiriliyor.
Arazi şartları nedeniyle kentte imarlı arsa üretimi konusunda sıkıntı yaşanıyor. Şehirde yoğun ve çok katlı bir yerleşim yapısı var. Yeni yerleşimler için ise Rize Belediyesi sınırları içinde Hazine veya özel şahıslara ait boş arsa neredeyse yok.
Hem deniz suyu hem de yağmur nedeniyle su baskınlarına açık olan Rize'de mülkiyet dokusu ve yerleşme biçimi nedeniyle kamulaştırma maliyeti çok yüksek. Halkın da kamulaştırma konusunda direnç göstereceği ve yerlerinden ayrılmak istemeyecekleri düşünülüyor.
Kentsel dönüşüm çalışmaları
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Rize'de su baskınlarına yoğun maruz kalan alanlarda kentsel dönüşüm projelerine hazırlanıyor. Taşkınlara neden olan derelerin üzerindeki binalar, kamulaştırılarak yıkılacak ve derelerin üzeri açılacak.
Bakanlık, kentteki iki temel sorun olan afet ve çarpık yapılaşma sorunlarına bütüncül bir bakış açısıyla bakılmasını öneriyor ve bunun için öncelikle imar planı revizyonuna başlanması düşünülüyor.
Sonrasında ise belediyenin teklif ettiği ve Bakanlığın uygun bulacağı projeler, etaplar halinde hayata geçirilecek.
Rize Belediyesi'nin kent merkezinde düşündüğü öncelikli dönüşüm projeleri ise şunlar:
''Hamam Deresi'nin ve derenin bitişiğindeki 4-5 katlı imara aykırı konut alanının düzenlenmesi için geliştirilen Hamam Deresi Kentsel Dönüşüm Projesi, Değirmen Dere'nin kanala alınmasıyla oluşturulan ''yol'' ve ''eski sanayi'' olarak anılan küçük ölçekli atölyelerin bulunduğu alan ile ''Kale'' alanına ulaşım sağlanması amacıyla yapılacak Kale Yolu Projesi, kentteki çarpık yapılaşma ve sel felaketi dikkate alınarak imar planlarının revize edilmesini amaçlayan Güney Çevre Yolu Projesi ve İmar Planı Revizyonu.''