İpoteğe dayalı konut finansmanı sistemi olan mortgage, yalnızca konut sahibi olmak isteyenlerin değil, hükümetin de umudu oldu. TBMM’ye sunulan Mortgage tasarısının, 2006 bütçe maratonunu yeni atlatan Plan ve Bütçe Komisyonu’nda öncelikli olarak ele alınması bekleniyor. Hükümetin, sosyal etkilerinin yanısıra yasadan en büyük beklentisi, istihdam sorununa büyük katkı sağlayacak olması ve inşaat sektörünü güçlendirmesi. Düzenlemeyle, kaçak ve ruhsatsız yapılaşmanın önüne geçilmesi hedeflenirken, inşaat sektöründeki kayıtdışılığın da önleneceği hesaplanıyor. Mortgage ile sermaye piyasasının genişlemesi ve derinleşmesi de sağlanacak.
Ruhsatsız konut cennetiyiz
Hükümetin yasadan beklentileri, tasarının gerekçesinde açıkça ortaya kondu. Gerekçede, Türkiye’de kaçak yapılaşma, niteliksiz konut üretimi, plansız kentleşme, kayıtdışılık ve kiraların yüksekliği gibi sorunlar yaşandığı belirtilerek, ülkedeki konutların yarısından fazlasının ruhsatsız olduğu ifade edildi. Büyük şehirlerdeki kaçak ve plansız yapılaşma yanında, evlerin yüzde 40’ının tadilat ve tamire ihtiyaç duyduğunun kaydedildiği gerekçede, deprem tehlikesinin getirdiği risklerin, zayıf durumdaki konutların güçlendirilmesini gerektirdiği belirtildi. Mortgage’in, konut sektöründeki tüm bu sorunların çözümüne yardımcı olacağı kaydedildi. Gerekçede, ülkedeki banka konut kredilerinin vadelerinin yirmi yıla kadar uzamakla beraber, yıllık bileşik maliyetlerinin yüksek olduğuna işaret edildi.
Ekonomik kalkınmaya katkı
Gerekçede, mortgage sisteminin, finansal piyasaların gelişmesi ve inşaat sektörünün canlanmasını sağlayarak, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunacağı vurgulandı. Ayrıca, “Mortgage ile birlikte, konut talebine olacak artışla inşaat sektöründe ve ilgili sektörlerde canlanma yaşanması bekleniyor. Sistem, sektörde gerçekleşen kayıtdışılığın önüne geçilmesine de yardımcı olacak” ifadesi yer aldı.
Piyasalar derinleşecek
Gerekçeye göre, Mortgage ile birlikte konut finansman sistemi ile birlikte, ipotek finasman kuruluşları, konut finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı fonları tarafından ihraç edilecek sermaye piyasası araçları, yatırımcılar için alternatif yatırım araçları olacak ve piyasanın genişlemesine ve derinlemesine katkıda bulunacak. Sistemle, uzun vadeli ipotekli sermaye piyasası araçları piyasalarda işlem görecek. Böylece, piyasa aktörlerinin uzun vadelerde önlerini görmeleri ve riskleri ölçmeleri sağlanacak. Piyasaların bu şekilde gelişmesi, vadeli işlem piyasalarının canlanmasından, emeklilik fonlarının ihtiyaç duydukları vadeli yatırım araçlarına ulaşabilmesine kadar geniş bir yelpazede olumlu etki gösterecek.