Sadece Uçak Değil Irakla Ticaret de Yere Çakılmak Üzere

Irak pazarında üç yıldır sağlanamayan istikrar bölge ile olan ticaretin düşmesine neden oldu. Irak'ta her türlü tehlikeyi göze alarak ticaret yapmayı çalışan işadamları pazarda aradığını bulamazken özellikle müteahitlik ve akaryakıt firmaları, bir önceki yıla göre cirolarının yarısından fazlasını kaybetti.

Bağdat'ta önceki gün düşerek 34 kişinin ölümüne neden uçak, Irak pazarına yapılan ticarette yaşanan tehlikeleri bir kez daha ortaya koydu. Türk işadamları Irak pazarından pay almak için ölümüne mücadele ederken güvenlik sorunlarının artması ise bu pazardaki gerilemenin nedeni oldu. Dış Ekonomik İlişkileri Kurulu verilerine göre 2005 yılında 7 milyar dolara ulaşan ticaret hacmi 2006'da 4 milyar dolara geriledi. Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, 3 yıldır sağlanamayan istikrarın bir çok Türk firmasının elini kolunu bağladığını ve ümitlerin tükenmeye başladığını açıkladı. Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Ercüment Aksoy ise uluslararası firmaların Irak'a uçmaması nedeni ile işadamlarının hurdaya çıkmak üzere olan uçaklarla kelle koltukta seyahat etmek zorunda kaldığını belirtti ancak "Bu pazardan vazgeçmemeliyiz" dedi.

Irak, ABD'nin işgalinin ardından yerli ve yabancı sermaye için en gözde pazarlardan birine dönüştü.

50 milyar dolarlık altyapı yatırımı ve ihracat potansiyeli yüzlerce şirketi bölgeye çekti. Türk şirketleri için de Irak cazip bir pazar oldu. Müteahhitlik alanında ciddi sayıda projeye imza atan Türk firmaları, gıda ve inşaat malzemeleri ihracatında da önemli bir pay aldı. Kerkük-Yumurtalık boru hattı da önemli bir gelir potansiyeli oluşturdu.

Dış Ekonomik İlişkileri Kurulu (DEİK) verilerine göre 2005'te Türkiye üzerinden Irak’a 1.8 milyar dolar değerinde 2.2 bin ton akaryakıt gönderildi. Türk müteahhitlik firmaları ise 2003'te 240 milyon dolar olan müteahhitlik hizmetleri tutarını 2005'te 1.5 milyar dolara çıkardı.



Barzani'nin uçakları 2 kez uçuyor
Irak'ta gıda, beyaz eşya, inşaat malzemeleri gibi alanlarda yüzde 70'e yakın pay alan şirketler bu ticareti ciddi tehlikelere rağmen yaptı. Irak'ta bir türlü sağlanamayan istikrar, ticaretin "ölüm tehditleri" altında sürmesine neden oldu. 100'e yakın Türk işçi, terör yüzünden canını yitirdi. Kimi şirketler direnişçilerin açık hedefi haline geldi.

Saddam Hüseyin'in asılmasının ardından ise ortaya çıkan bölünme tehlikesi şimdi Türk şirketlerinin de en büyük endişesi. Bugün ticarette en güvenli yol uçak seferleri ama Kuzey Irak'a ilk uçuşu 2005'te yapan Fly Air'ın kapanması sorunları arttırdı. Türkiye'den artık Erbil'e uçuş yok. Süleymaniye'ye ise sadece Kuzey Irak'ın yönetimini elinde bulunduran Kürt Federasyonu'na ait Azmar Airlines uçuyor. Bunun dışında sadece hafta 1 gün Irak Hükümeti'ne ait bir uçak İstanbul- Bağdat arası sefer düzenliyor.

Yer bulmak için ise 1 hafta öncesinden rezervasyon yaptırmak şart.

Karayolunun güvensiz olması uçak seferlerinin ise yetersizliği şirketleri uçak kiralama yoluna yöneltiyor. Ama Irak'a özel uçak kiralamak da oldukça zor. Bir çok firma güvenlik sorunu nedeniyle bölgeye uçmuyor ya da eski uçaklarını yolluyor.

İhracat gerilemeye başladı
2006 ise Türkiye'den yapılan ticaret açısından kötü bir yıl oldu. 2005'te 7 milyar dolar olarak gerçekleşen dış ticaret hacmi 2006'da 4 milyar dolara geriledi.

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, 3 yıldır sağlanamayan istikrarın bir çok Türk firmasının elini kolunu bağladığını açıkladı. Türk firmalarının istikrarlı olması nedeni ile genelde Kuzey Irak'ta faaliyet gösterdiğini ve bu bölgenin ötesine geçmenin zor olduğunu anlatan Eren, "Firmalar artık kısır bir alanda sıkışıyor. Türk firmalar Irak pazarından soğumaya başladı" dedi.

2005'te bölgeye 70 milyon dolarlık un ihracatı yapan Beşler A.Ş. de pazarın daralmasından nasibini alan firmalar arasında. Firmanın 2006'daki ihracatının 40 milyon dolara gerilediğini kaydeden Beşler Makarna Genel Müdürü Mesut Çakmak, son dönemde bir çok ürünün yolda gasp edildiğini söyledi. Çakmak "Kuzey Irak'tan Bağdat'a geçiş neredeyse imkansız. Zaho'da depo kurduk. Buradan Irak'ın içine ulaşmaya çalışıyoruz. Ancak istikrarsızlık pazarı küçülttü" dedi.

Ümidi kesmemek lazım
Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Ercüment Aksoy ise 2005'e göre 2006'da dış ticaret hacminin daraldığını açıkladı. Aksoy, bu gerilemede Türk hükümetinin de hatalar yaptığını belirterek 2005'de 2.5 milyar doları bulan petrol ihracatının lisans problemleri nedeniyle 500 milyon doların da altına düştüğünü bildirdi.

Aksoy, ticaret hacmindeki daralmanın ABD fonlarının tükenmesiyle de ilgili olduğunu sözlerine ekleyerek ABD kongresinden gelen 18 milyar dolarlık fonun tükendiğini söyledi.

Aksoy, bu durumun özellikle müteahhitlik firmalarını derinden etkilediğini vurguladı.

İşadamlarının hurdaya çıkmak üzere olan uçaklarla kelle koltukta seyahat etmek zorunda kaldığını söyleyen Aksoy, yaşanan tüm sorunlara ve bölgede yaşanan istikrasızlığa rağmen Türk firmalarının Irak pazarından vazgeçmemesi gerektiğini de sözlerine ekledi.

Habur'da 15 gündür araçlar bekliyor
Irak pazarına açılan tek sınır kapısı Habur'da da ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Transit taşımacılık yapan araçlar Türkiye’ye girişlerinde uzun süreli beklemeler maruz kalırken uzun kuyruklar oluşuyor. Uluslararası Nakliyeciler Derneği'nin verdiği bilgilere göre Türkiye’ye giriş yapmak isteyen Türk araçları 14 günden önce geçiş yapamıyor, bu süre zarfında ise araç sürücüleri bölgedeki imkansızlıklar nedeniyle büyük sıkıntılar ile karşı karşıya kalıyor. Habur Sınır Kapısında yaşanan koordinasyon eksikliği ve kapının yüksek miktardaki talebi karşılayamayışından kaynaklandığı belirtilen sıkıntının çözümü için de ikinci kapının açılması isteniyor.



Alınan en önemli ihaleler

- Türk firmalarının savaş sonrasında üstlendikleri en önemli projeler;
- 350 milyon dolar değerinde ABD Büyükelçiliği inşaatı
- 259 milyon dolar değerinde Süleymaniye Üniversitesi inşaatı
- 161 milyon dolarlık Diwaniya-Nasiriya-Samawa-Irak ekspres yolu
- 160 milyon dolar değerinde Erbil uluslararası havaalanı inşaatı
- 75 milyon dolar değerinde US Army Corps North Sector askeri kamp inşaası,
- 57.7 milyon dolar değerinde 560 haneli konut inşaatı
- 52 milyon dolar değerinde Erbil 1-60 mt cadde bölümü rehabilitasyonu
- 50 milyon dolar değerinde Erbil Belediyesi’ne bağlı 42 köy su şebekesi inşaatı
- 45 milyon dolar değerinde konut inşaatı
- 42 milyon dolar değerinde 1008 haneli toplu konut inşaatı .