Başbakan Tayyip Erdoğan, Rusya Başbakanı Vlademir Putin, İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi'nin katılımıyla gerçekleşen enerji zirvesinde, Rusya'nın Çalık Holding Bakanlar Kurulu kararıyla yapımını üstlendiği Samsun-Ceyhan petrol boru hattına petrol vermeyi taahhüt ettiği açıklandı. Türkiye'nin Güney Akım ve 2. Mavi Akım Projesi konusunda Rusya ile işbirliği yapacağını da açıklayan Putin, aynı zamanda Nükleer Santral ihalesini Rus-Türk ortaklığının kazandığını ve santral inşaatına başlanacağını duyurdu.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Putin ve Berlusconi'yi Ankara'da ağırladı. Putin, sabah saatlerinde geldiği Ankara'da önce Erdoğan ile baş başa görüştü. Ardından iki lider çalışma yemeğinde biraraya geldi. Heyetler arası görüşmelerin ardından iki lidere öğleden sonra Ankara'ya gelen Berlusconi de dahil oldu. Berlusconi, iki ülke arasında anlaşma imzalanırken Erdoğan ve Putin'e eşlik etti.
Enerjide üç ayaklı işbirliği
Başbakan Tayyip Erdoğan, iki ülke arasındaki anlaşma, protokol, mutabakat zaptı ve programları içeren 12 belgenin imza töreninde şunları söyledi:
"Dostumuz ve komşumuz Rusya Federasyonu Başbakanı ve değerli dostum İtalya Başbakanı Berlusconi'yi ağırlamaktan mutluluk duyuyorum. Putin ile uzun ve verimli, olumlu görüşmelerimiz oldu. Rusya ile Karşılıklı anlayış temelinde günden güne gelişen ilişkilirimizin daha da geliştirilmesi dış politikamızın önemli hedeflerindendir. Dış ticaretimiz 40 milyar dolardır. Türkiye Rusya'nın 5., Rusya Türkiye'nin 1. ticaret ortağıdır. Bir diğer önemli konu, enerji konusu ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin en önemli ve en somut unsurlarından biridir. Stratejik niteliği nedeniyle özel bir yeri ve önemi var. Enerji Alanında ilişkilerimizin karşılıklı anlayış temelinde sürdürülmesini temenni ediyoruz. Gerek gaz, gerek petrol, gerekse nükleer enerji olmak üzere üç ayrı başlık altında çalışmalarımızı planladık. Devam eden ortaklıklarımızda olduğu gibi bundan sonra da zenginleştireceğiz."
Yılda bir buluşacaklar
Başbakan Erdoğan, iki ülkenin güncel siyasi konularda yaklaşımlarının birbirine yakın olduğuna dikkat çekerek, çok boyutlu stratejik işbirliğini koordine etmek üzere hükümetlerarası nitelikte bir üst düzey görüşme süreci başlatacaklarını açıkladı. Erdoğan, Putin'le eş başkanlık yaparak 2010 başında Rusya'da ilk toplantıyı yapacaklarını belirtirken, "Her yıl bir kez başbakanlar düzeyinde, icracı bakanlarla yapacağız. Daha önce bakanlar yılda iki ya da üç kez biraraya gelerek süreci devam ettirecekler" dedi.
Türk-Rus üniversitesi istedim
Başbakan ilişkilerin gelişmesinin Rusça'yı iyi konuşan Türk gençlerine ihtiyaç doğurduğuna dikkat çekerek, "Türk Rus Koleji ve Türk Rus üniversitesi kurulmasını teklif ettim. Sıcak karşıladılar, bunun da adımını atacağız" dedi.
Samsun-Ceyhan teşekkürü
Başbakan Erdoğan basın toplantısında Mavi Akım doğalgaz boru hattı ve Samsun-Ceyhan petrol boru hattı projelerindeki katkılarından ve mükemmel işbirliğinden dolayı Kürsüye davet ettiği Berlusconi'ye de teşekkür etti. Samsun Ceyhan petrol boru hattı projesine Rusya'nın katılımını önemsediğini anlatan Erdoğan, "Böylece, Samsun Ceyhan boru hattında Türkiye, İtalya ve Rusya Federasyonu birlikte olacağız. Türk boğazları üzerindeki yükü hafifletmiş olacak" diye konuştu.
Nükleer ihale sonucu Putin'den
Enerji işbirliği alanının genişletilmesini konuştuklarını anlatan Putin ise Güney Akım, Mavi Akım ve Nükleer Santral inşaatının işbirliğinde itici rol oynadığını vurguladı. Türkiye ile en geniş çaplı altyapı projelerini birlikte gerçekleştirebileceklerini bütün dünyaya gösterdiklerini belirten Putin, "Bugün İtalyanlar için de hayırlı bir gündür. Büyük çaplı işbirliği konusunda anlaştık. Hazar'da yeni çıkan petrol rezervimizi de gözönünde bulundurarak Samsun Ceyhan petrol boru hattı projesini çok gerçekçi ve cazip bulduk, desteklemeye karar verdik" dedi. Basın toplantısında beklenen Nükleer Santral ihalesi açıklamsıa da Rus Başbakan Putin'den geldi. Putin, "Nükleer enerjide, Türk-Rus konsorsiyumunun ihaleyi kazanmış olması, santarlın inşaatına başlanacak olması bizim için gurur kaynağıdır" dedi. Gazetecilerin Nükleer Santral konusunda varılan anlaşmanın detaylarına ilişkin sorusunu da yanıtlayan Putin, "Gerek birim fiyatı olarak, gerek HES'lerde üretilen elektrik, gerekse inşaatın maliyeti konusunda Westinghouse'un projesi gibi benzer projelerden iki misli daha ucuzdur bizim projemiz. Fakat daha da indirmek mümkünse arkadaşlar Türk ortaklarıyla değerlendirecekler" diye konuştu.
Putin amacına ulaştı
Rus kamuoyunda Putin'in ziyaretinden beklenen en önemli iki konu Nükleer Santral ihalesinin alınması ve Güney Akım için Türkiye'nin Karadeniz'deki ortak ekonomik bölgesini kullandırtmasıydı. Varılan mutabakatla Putin iki konuda da amacına ulaşmış oldu. Putin, ikinci Mavi Akım projesi konusunda da somut taahhütler aldı.
Berlusconi arabulucu
Putin ile Erdoğan’ın yakın dostu Berlusconi'nin Türkiye'ye arabuluculuk için geldiği ileri sürüldü. İtalyan basını, görüşmeler sonunda Erdoğan ve Putin'in her konuda anlaşabilmesini Berlusconi'nin arabuluculuk başarısı olarak yansıttı. İtalya Başbakanlığının resmi internet sayfasında yayımlanan açıklamada, Ankara’da imzalanan projelerin en önemli ortağının İtalyan şirketi ENI olduğu da hatırlatılarak şöyle denildi:
"ENI’nin en önemli ortak olduğu Güney Akım doğal gaz boru hattına Türkiye’nin de katılımı, Karadeniz’de Türk suları üzerinden nakliyat yapılmasını sağlayacaktır. Bu, Soçi konferansından itibaren Avrupa’nın enerji güvenliğini daha fazla güvence altına alacak yeni bir altyapı çalışmasının en kısa sürede tamamlanması için uğraşmış olan başbakanın şahsi başarısıdır. Samsun-Ceyhan petrol boru hattını gerçekleştirmeye ilişkin anlaşma, Chigi Sarayı’nın başarılı arabuluculuğunun göstergesidir. Türkiye üzerinden geçecek olan bu hat, petrolün Hazar denizinden Akdeniz havzasına ulaşmasını sağlayacaktır. İtalyan hükümetinin desteğine sahip olan bu projede ENI, en önemli şirket konumundadır."
Gazprom Ceyhan'da LNG Terminali kuracak
Aksa Doğalgaz A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Kazancı, Aksa Doğalgaz A.Ş. ile Gazprom arasında bir protokol imzalandığını belirterek, "Gaz ithalatında Gazprom’dan direkt gaz ithalatı yapacağız" dedi. Kazancı, protokol çerçevesinde, İstanbul ve Ankara doğal gaz dağıtım tesislerinin özelleştirme ihalelerine Gazprom ile birlikte hareket ederek ortak katılacaklarını söyledi. Ceyhan’da ortaklaşa bir LNG tesisi kuracaklarını bildiren Kazancı, protokolün içeriğine ilişkin şunları söyledi:
"Gazprom ile bugün protokol imzaladık. Bu kapsamda, Türkiye’nin ihtiyacına göre gaz ithalatında Gazprom’dan direkt gaz ithalatı yapacağız. Gazprom ile Aksa arasında gaz liberalizasyonuna girildiğinde gaz ithalatını ortaklaşa yapacağız. Özelleşecek Ankara ve İstanbul doğal gaz dağıtım şirketlerinin özelleştirme ihalelerine ortak gireceğiz."
Enerjide 4'lü işbirliği
Türkiye ile Rusya arasında imzalanan anlaşmaların en önemlilerini enerji alanında olanlar oluşturdu. İki ülke arasında atılması planlanan adımlar şöyle:
1)Petrol İşbirliği anlaşmasıyla, Türkiye'nin hedeflediği Karadeniz-Kızıldeniz Projesi açısından büyük önem taşıyan Samsun Ceyhan Petrol Boru Hattı'na Rusya tarafından petrol sağlanması konusunda önemli bir adım atılmış oldu. Proje hayata geçirildiğinde, Kazakistan'da ve Rusya'da üretilen petrolün Samsun Ceyhan petrol boru hattı aracılığıyla Ceylan limanına indirilmesi mümkün olacak. Bu da Ceyhan'ın uluslararası bir petrol merkezi olmasını sağlayacak.
2) Doğalgaz İşbirliği Protokolü ile Türkiye ile Rusya, İkinci Mavi Akım doğalgaz boru hattını inşa etme konusunda da görüş birliğine vardı. Bu hatla, İsrail'in Rusya'dan satın alacağı doğalgazın Karadeniz Altından Samsun'a oradan da Ceyhan'a taşınması mümkün olacak. Türkiye, Mavi Akım 2'nin gelecekte Rus doğalgazının Nabucco boru hattına dahil edilmesini de sağlayacağını düşünüyor.
3) Çalık Holding ve Aksa adlı şirketlerin Rus Şirketleriyle imzaladıkları anlaşmalarla Türkiye ile Ceyhan'da Petrol Rafinerisi ve Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) Terminali de kurulması hedefleniyor. Rafineri'yi Çalık Holding, LNG terminalini de Aksa kuracak. Rus doğalgazının sıvılaştırılarak depolanması, Petrol Rafinerisi sayesinde petrol ürünleri ihracatının artırılması mümkün olacak. Türkiye bu sayede Ceyhan terminalini Amsterdam ve New York gibi petrol ve doğalgaz piyasasının vazgeçilmez limanlarından biri haline getirmek isteniyor.
4) Türkiye, Rusya'dan Ceyhan'a gelecek petrol ve doğalgazı Med-Stream projesiyle İsrail'e geçirmeye de aracılık edecek. Bu proje sayesinde İsrail Rusya'dan hem petrol hem doğalgaz almış olacak.Samsun Ceyhan hattı bu proje için kilit önem taşıyor. İtalyan şirket Eni ile ortaklık kuran Çalık Holding, proje için ön fizibilite çalışmalarını tamamlamış, fizibilite aşamasına gelmişti.