Evrensel'den Özer Akdemir'in haberine göre, son on yılda Rüzgar Enerji Santralleri (RES) kurulumu 93 kat artan Türkiye’de RES’lerin çevresel ve sağlık sorunları çok büyük oranda göz ardı ediliyor. Özellikle Ege Bölgesinde yaygın olarak kurulumuna izin verilen RES’lerin toplam çevresel etkilerinin değerlendirilmesine ve insan sağlığı açısından yaşam alanlarından uzaklıklarına ilişkin yasal düzenleme hâlâ yapılmış değil. Karaburun, Çeşme, Bodrum, Kemalpaşa, Çandarlı, Bergama, Çanakkale gibi yerlerdeki RES türbinleri, meralara, tarım alanlarına, ormanlık alanlara, kültür ve turizm bölgelerine, yaşam alanlarının çok yakınına, hatta yerleşimlerin içine dahi kuruluyor.
Dünya önlemini alıyor
Kulak çınlaması, baş dönmesi atakları, dengesizlik, çarpıntı, bulantı, asabiyet... RES’lerin gürültü, düşük frekanslı ses ve gölge etkileri nedeniyle meydana gelen ve “Rüzgar türbini Sendromu” olarak adlandırılan sağlık sorunlarından bazıları. Ağaç kesimleri, arazi betonlaşması, ekosistem tahribatı gibi birçok çevresel etken de işin diğer yönü. Pek çok ülke, özellikle bu sağlık etkilerinin meydana gelmesinin engellenmesi için RES’lerin yaşam alanlarından uzaklıklarına (Setback) ilişkin yasal düzenleme yapıyor. Bu setback sınırlarına birkaç örnek verecek olursak; Kanada Ontario’da rüzgar parkları için 1500 m, Frankfurt’ta mülk sınırına 1610 m, İskoçya’da 2 km, Oregon’da (ABD) kentsel büyüme sınırına 3220 m. ve tekil evlerin olduğu bölgeden 1610 m, North Carolina 1.610 m, Victoria ( Avustralya) ev sınırına 2 km.
Yapılan son araştırmalarda da, yeni nesil türbinlerin yaşam alanlarından, ova gibi düz alanlarda en az 2 km, tepelik alanlarda ise en az 3.2 km mesafelerde yapılması gerektiği önerilmekte.
‘Değerlendiriyoruz’ dedi Bakan Albayrak
Türbinlerin yaşam alanlarına uzaklıklarına ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın yanıtlaması istemiyle Haziran 2016 tarihinde TBMM’ye yazılı bir soru önergesi veren CHP İzmir Milletvekili Tacettin Bayır’a yanıt veren Enerji Bakanı Berat Albayrak, “Bakanlığımız konu ile ilgili olarak tüm dünya ülkelerindeki uygulamaları incelemiş ve ülkemiz özelinde değerlendirme yaparak neticelendirme aşamasına gelmiştir... Özellikle tekil yerleşim birimi, toplu yerleşim birimi, okul, hastane, bakımevi gibi yerler için bu mesafeler tanımlanacak ve uygulanacaktır” demişti. Aradan geçen ayların ardından Bakanın yanıtında bahsettiği çalışmalarla ilgili yeni bir soru önergesi veren Bayır, çalışmaların ne aşamada olduğunu sordu. Bayır, Bakan Albayrak’a aşağıdaki soruları yöneltti;
Mesafe kriterlerine uyulacak mı?
“1 - Rüzgâr Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularının Teknik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’te yapılması öngörülen ve insan sağlığı açısından büyük önem taşıyan düzenleme çalışmaları hangi aşamadadır? Hangi bilim kuruluşlarının ve bilim insanlarının görüşleri alınmaktadır?
2 - Bu süreçte çok sayıda RES projesine lisans verilmiştir. Lisanslı RES Projelerinin yüzde 70’i kadar yeni proje de ön lisans değerlendirmesine alınmıştır. Mevcut projelerde, kapasite artışlarında ve ön lisans değerlendirmesinde olan projelerde, sağlık açısından kritik öneme sahip mesafe kriteri uygulaması ne olacaktır?
3 - Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına öncelik verilerek, bu projelerin mesafe kriterleri belirlenene kadar durdurulması ya da ertelenmesi düşünülmekte midir?”
Karaburun 'res'men işgal altında
Karaburun Yarımadasının yüzölçümünün yüzde 71'i Üretim Lisansları ve ÇED izinleriyle RES’lere tahsis edilmiş durumda. Yarımadada yerleşimin mümkün olmadığı yüzde 13'lük bir alanı kaplayan Bozdağ/Akdağ kütlesi hariç tutulduğunda, bırakılan yaşam alanı Yarımadanın yüzde 16'sı kadar. Yaşam alanları kurulan ve kurulması planlanan RES türbinlerle çevrelenmekte, türbinlerin yerleşim alanlarının içine kadar kurulumuna izin verilmektedir. Yayla Köy'ü çepeçevre saran Karaburun RES'in köy yerleşim alanına çok yakın mesafede bulunması nedeniyle sebep olduğu gürültü kirliliği bizzat Karaburun Kaymakamı tarafından da gözlenmiş ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne başvuruda bulunulmuştu. Şimdi Karaburun RES'in 47 ilave türbin için Yarımadanın yüzde 60'ını kaplayan bir alanda kapasite artışı gündemde. Sarpıncık RES'in türbini Hasseki Köyü'ne 230 m. mesafede, mahalle merkezine 640 m. uzaklıkta olan Mordoğan RES'in türbinlerinin konutların 150 m. yakınına kurulması planlanıyor.