"İmparatorluk Başkentinden Cumhuriyet'in Modern Kentine: Henri Prost'un İstanbul Planlaması (1936-1951)" adlı serginin açılışı dün (3 Mayıs) Suna ve İnan Kıraç Vakfı'na bağlı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nde gerçekleştirildi.
1936
yılında İstanbul'a davet edilen ve kentin Nazım Planı'nı oluşturmakla
görevlendirilen, dönemin önde gelen şehircilerinden Henri
Prost'un İstanbul'un planlamasına yönelik çalışmalarından oluşan
sergi, Fransız Mimarlık Enstitüsü XX. Yüzyıl Mimarlık
Arşivleri'nden özgün belgeleri ve dönemin fotoğraflarını içeriyor.
Prost'un, 1936'dan 1951'e kadar onbeş yıllık bir döneme yayılan planlama çalışmalarını konu alan serginin küratörlüğünü, İstanbul'un kentsel dokusu ve mimarisi üstüne çalışmalarıyla tanınan Pierre Pinon ile şehircilik tarihi, kentsel tasarım ve kent mimarlığı çalışmalarıyla bilinen Cânâ Bilsel üstlenmiş.
20. yüzyıl şehircilik tarihinin önemli isimlerinden Henri Prost'un, İstanbul'u ele alırken, bir yandan kentin özgün topografyası, dokusu ve mimari anıtlarını korumayı, diğer yandan da kenti çağdaş altyapılarla donatmayı hedeflemiş, hijyen koşullarının sağlanması, ulaşımın rahatlatılması, rekreasyon alanlarının düzenlenmesi, tarihi - kültürel açıdan önemli yapıların ortaya çıkarılması gibi pek çok soruna birbiriyle uyumlu çözümler getirmeye çalıştığı görülüyor.
Sergide Prost'un İstanbul Avrupa Yakası için 1937'de hazırladığı 1/5 binlik ölçekli Nazım Planının yanı sıra, Ayasofya, Atmeydanı, Arkeoloji Parkı, Atatürk Bulvarı-Fatih Meydanı, Kapalıçarşı Çevresi-Eminönü Meydanı düzenlemeleri ile kentsel ulaşım projeleri ve park, gezi, meydanları içeren açık alan düzenlemeleri yer alıyor.
Prost'un Tarihi Yarımada, Galata-Beyoğlu ve Eyüp bölgeleri için geliştirdiği önerilerin bir kısmı uygulamaya konulurken, bazılarının rafa kaldırılıyor. Tarihi Yarımada ile Beyoğlu yakasını birbirine bağlayan ve Haliç üzerinden köprüyle geçen metro hattı ile deniz, metro ve kara ulaşımının Yenikapı'da birbirine eklemlenmesi gibi bazı önerileri ise halen güncelliğini koruyor.
Sergi kapsamında yayımlanan ve sergiyle aynı adı taşıyan kitapta, küratörlerin yanı sıra diğer Prost araştırmacılarının da yazılarına yer verilmiş. Sergi kitabında yer alan yazılar şöyle sıralanıyor:
- Giriş, M. Baha Tanman ve F. Cânâ Bilsel
- Büyük Pazarlardan Metropollere: Henri Prost, Jean-Louis Cohen
- Henri Prost'un Şehirciliği ve İstanbul'un Dönüşümleri, Pierre Pinon
- Henri Prost'un İstanbul Planlaması (1936-1951): Nazım Planlar ve Kentsel Operasyonlarla Kentin Yapısal Dönüşümü, F. Cânâ Bilsel
- İstanbul'da Modern Bir pay-ı Taht: Prost Planı Çerçevesinde Menderes'in İcraatı, İpek Yada Akpınar
- Fotoğraflardaki İstanbul - "Arşiv İçinde Arşiv", Vlada Filhon ve Holy Raveloarisoa
- Prost Arşivi, David Peyceré
- Mimar ve Şehirci Aron Angel'le Söyleşi, Mathilde Pinon-Demirçivi
Kitabın ikinci yarısını oluşturan Katalog bölümünde ise sergilenen projelere ilişkin yazılar yer alıyor:
- Ayasofya, Pierre Pinon
- İstanbul Avrupa Ciheti Nazım Planı, 1937, F. Cânâ Bilsel
- Atmeydanı ya da "Büyük Cumhuriyet Meydanı" ve Adalet Sarayı, Pierre Pinon
- Arkeoloji Parkı, Pierre Pinon
- Atatürk Bulvarı ve Fatih Meydanı, Pierre Pinon
- Kapalıçarşı Çevresi ve Eminönü Meydanı, Pierre Pinon
- Kentsel Ulaşım ve Metro Projesi, F. Cânâ Bilsel
- Serbest Sahalar: Parklar, Geziler, Meydanlar..., F. Cânâ Bilsel
İstanbul'da 1936'dan 1951'e kadar onbeş yıllık bir döneme yayılan Prost planlaması üzerine bugün de süren tartışmalara, Henri Prost'un mesleki kariyerindeki az bilinen bir döneme ve İstanbul'un şehircilik tarihine ışık tutacak olan sergi, 3 Mayıs - 18 Temmuz 2010 tarihleri arasında Tepebaşı'ndaki İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nde gezilebilir.
