DHA'nın haberine göre, değişikliği değerlendiren İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Umut Yeniocak, tüketiciye tanınan haklarda kısıtlamalara gidildiğini söyledi.
"Bu değişikliğin konusu; kanundaki ifadesiyle ön ödemeli konut satışları, bizim daha çok bildiğimiz ifadeyle projeden, maketten yapılan konut satışlarıyla ilgili olan bir değişiklik. 2014 yılında getirilen bu tür projelerde konut alan tüketicileri koruyucu nitelikteki geniş haklara bu düzenleme ile kısıtlama getirildi" diyen Yrd. Doç. Dr. Umut Yeniocak, şöyle konuştu:
"2014'teki düzenlemede özellikle tüketicinin sözleşmeyi imzaladıktan bir süre sonra pişman olması ve sözleşmeden dönmesine ilişkin kural tüketicinin lehine idi. Yani konut kendisine fiilen teslim edilene kadar sözleşmeden dönebilmekteydi. Bu hakkını kullanırsa satıcıya karşı ödemek zorunda kalacağı tazminat yüzde 2'lik bir oranda sınırlamıştı. Yani yüzde 2'lik tazminatı ödemeyi göze alırsa konutun kendisine teslim edileceği tarihten öncesine kadar sözleşmeden herhangi bir gerekçe göstermeksizin dönebilmekteydi."
"Ohal'de tüketici kanununda khk ile değişiklik yapılması hukukun temel ilkelerine uygun değil"
Buna karşın 23 Ocak tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren KHK'da ise bu haklarda bazı kısıtlamalara gidildiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Yeniocak şöyle devam etti:
"Fakat önceki gün yayınlanan bu KHK ile artık tüketici sözleşmeden cayma hakkını ancak 24 aylık süre içerisinde kullanabilecek. Yani konutun teslimi 24 aydan daha uzun bir sürede gerçekleşecek olsa bile yapılan bu düzenlemeyle 24 aylık süre içerisinde bu hakkı kullanması şeklinde bir düzenleme getirildi. Ayrıca eski kanunda yüzde 2 ile sınırlanan dönme halinde tazminat ödeme zorunluluğu, yeni kanunda kademeli olarak yüzde 8'e kadar artırıldı. Yani tüketici sözleşmeden sonra ilk 3 ay içerisinde sözleşmeden dönerse yüzde 2'lik tazminat, 6 ay içerisinde dönerse yüzde 4'lük tazminat, 12 ay içerisinde dönerse yüzde 6'lik tazminat ve 12 ile 24 ay arasında dönme hakkını kullanırsa yüzde 8'lik bir tazminat ödeyecek. Doğal olarak bu düzenleme tüketicilerin aleyhine, kanundaki mevcut haklarını sınırlayan bir düzenleme olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca bir hukukçu olarak şunu da belirtmem gerekir ki, tüketici kanununda bir olağanüstü hal döneminde çıkarılan KHK ile değişiklik yapılması hukukun temel ilkelerine ve anayasanın verdiği KHK çıkarma yetkisinin amacına uygun bir tasarruf değil. Bunu belirtmek gerekir."
Müteahhidin cayma halinde para iade süresi 90 günden 180 güne çıkarıldı
Para iade süresinde yapılan değişikliğe de değinen Yeniocak, şöyle konuştu: "Bu konuyla ilgili yapılan bir diğer değişiklik ise, daha önce kanunda tüketici sözleşmeden döndüğü zaman müteahhidin 90 gün içerisinde tüketicinin daha önce ödediği parayı iade etme zorunluluğu vardı. Şimdi bu 90 günlük süre 180 güne çıkarıldı. Yani sözleşmeden dönen tüketici müteahhidin ya da satıcının kendisine ödediği parayı iade etmesi için 6 ay beklemek zorunda kalacak. Yine bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere tüketicinin aleyhine bir sonuç doğurmakta. Yani sonuç olarak tüketiciye tanınan haklarda bir kısıtlamaya gidildi. Özellikle ülkemizde yaygın biçimde uygulanan bu sözleşme dikkate alındığında yaygın şekilde etkileri olacak bir düzenleme olduğunu söyleyebilirim."
Tüketici açısından olumsuz inşaat sektörü aktörleri açısından olumlu
2014'te tüketici haklarını genişletmek amacıyla yapılan ve 23 Ocak 2017 tarihine kadar uygulamada olan düzenlemenin, daha önce yaşanan tüketici mağduriyetlerini gidermek amacıyla gerçekleştiğini hatırlatan Yeniocak, "Geçmişte bu tür projeden konut satışlarında yaşanan mağduriyetler göz önüne alınarak aslında 2014'te düzenlemeler getirilmişti. Şimdi o mağduriyetlerin önü yeniden bir miktar aralanmış oldu. Bu anlamıyla tüketici açısından olumsuz ama inşaat sektörü aktörleri açısından olumlu bir düzenleme olduğunu söyleyebilirim" dedi.
Müteahhit sözleşmedeki şartları gereği gibi yerine getirmediği takdirde geçerli değil
Yanlış anlaşılmaması gereken noktanın müteahhidin sözleşmedeki kendi borçlarını gereği gibi yerine getirmediği halde bu düzenlemenin geçerli olmadığı, yani tüketicinin koşula bağlı olmadan dönme hakkını koruduğunu vurgulayan Yeniocak, sözlerini şöyle noktaladı:
"Burada bir parantez açmak istiyorum. Bu düzenleme 'müteahhit sözleşmedeki kendi borçlarını gereği gibi yerine getirmediği halde tüketici sözleşmeden dönemez' demek değildir. Satıcı/müteahhit işini gereği gibi ifa etmiyorsa, yani konutu zamanında teslim etmeme veya konutun sözleşmede yazan kalitede olmaması gibi borca aykırı davranışlar varsa, tüketici sözleşmeden dönme hakkını tazminat ödemeksizin kullanabilir."