PAGEV (Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı), plastiğin küresel ısınmaya sebep olduğu ve çevre kirliliği yarattığı için plastik poşetlerin kullanımından vazgeçilmesi yönünde basında yer alan haberler sonrası, plastik hakkında kamuoyunda yanlış bilinenler hakkında bir açıklama yaptı.
PAGEV Başkanı Selçuk Aksoy, ekonomik ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle plastiğin bütün dünyada demir, tahta, cam gibi malzemeler yerine alternatif olarak kullanıldığını ve plastik tüketiminin giderek arttığını söyledi. Aksoy, yaşamın her alanında karşımıza çıkan plastiklerin, tüketim oranının fazlalığının ülkelerin gelişmişliğinin bir göstergesi olarak değerlendirildiğini de belirtti. Çevre bilinci çok daha gelişmiş toplumlarda plastik malzemelerin diğer malzemelere tercih edildiğini söyleyen Aksoy, bu durumun plastiklerin üretim, işleme ve geri dönüşüm aşamalarında en az fosil kaynaklı enerji tüketen ve çevresel etkisi en az malzeme olmasından kaynaklandığını vurguladı.
Plastikler hakkında kamuoyunda yanlış yargılar bulunmasına karşın, yapılan araştırmalar sonucu plastiğin aslında çevreye zarar vermeyen ve tamamen geri dönüştürülebilir bir malzeme olduğunu dile getiren Selçuk Aksoy, plastikler hakkında çarpıcı bilgiler verdi.
PAGEV Başkanı Aksoy, “Ülkemizde de faaliyet gösteren büyük bir mağazalar zinciri için yapılan araştırmaya göre, geri dönüşüm sırasında kâğıttan yapılan bir torba, plastik karşılığına göre 40 kat fazla enerji gerektiriyor. Ayrıca, sera gazları ve asit yağmuru gibi faktörler açısından çevreye yüzde 8 daha fazla olumsuz etki yapıyor.” dedi. Küresel ısınmaya neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen plastiklerin üretimi için, dünyada tüketilen petrolün sadece yüzde 4’ü kullanılıyor. Yeni teknolojilerin geliştirilmesi ile bu rakam giderek de düşüyor. Aksoy, “1978’de 20 gr gelen bir poşet bugün 5 gr geliyor ve aynı işi yapıyor. Alternatif malzemelere göre daha ucuz olan ve daha az kaynak tüketen bir malzeme ekolojik değil de nedir?” dedi.
Selçuk Aksoy, plastik poşetlere alternatif olarak gösterilen kâğıdın yanı sıra cam ve metalin de üretiminden geri dönüşümüne kadar tüm aşamalarda plastiklerden çok daha fazla çevreye zarar verdiğine dikkati çekti. Aksoy, “Almanya’da Ambalaj Piyasası Araştırma Kurumu tarafından yapılan bir çalışmaya göre bugün plastikten üretilen ambalajlar eğer ahşap, cam, kâğıt, karton veya alüminyumdan üretilseydi ambalajların ağırlığı ve buna bağlı olarak nakliye giderleri 4 katına çıkacaktı. Bu ambalajları üretmek için iki katı enerji harcanacak ve çöpün hacmi de 2,5 kat artacaktı” diye konuştu.
PAGEV’in verdiği bilgilere göre 5 gr ağırlığında bir torba 11 kg yük taşıyabiliyor ve sıvı geçirmiyor. Plastik atıkların tamamı çöplerimizin yüzde 1’ini oluşturuyor. Bu yüzde 1’in ancak yüzde 25’i plastik torbalar. Buna karşılık, çöplerimizin üçte biri gıda atıkları, dörtte biri ise kâğıt ve türevi atıklardan oluşuyor.
Plastik poşetlerin yasaklanmasının bir çözüm olmayacağını belirten Aksoy, plastik poşetlerin para ile satıldığı veya yasaklandığı tüm ülkelerde istinasız başka tür plastik poşetlerin kullanımının aynı oranda arttığı ve toplam malzeme kullanımının gerilemediğinin görüldüğünü söyledi. Aksoy, bu noktada kâğıt veya cam gibi malzemelere göre çok daha az enerji gerektiren plastiğin geri dönüşümü konusunun önem kazandığına dikkati çekti.
Plastiğin değil, onu bilinçsizce tüketen ve doğaya bırakan insanların çevre kirliliği yarattığını dile getiren Selçuk Aksoy, plastik hakkında insanların bilinçlendirilmesi ve plastik atıkların geri dönüşüm yoluyla tekrar kullanılması ile önemli bir mesafe alınacağını belirtti. Aksoy, dünya plastik sektörünün en çok tartıştığı konuların başında geri dönüşüm konusunun geldiği bilgisini verdi.
PAGEV Başkanı, geri dönüşüm sonucu elde edilen plastiklerin gıda sektöründe kullanılmasının yasak olduğunu, plastiklerin 120 ile 200’C arasında sıcaklıkta işlendiği ve bir nevi pastörizasyon olan bu işlem sonrası, organik maddelerden kaynaklanabilecek zararlı bakteri veya mikropların geri dönüşüm plastiklerde bulunmasının mümkün olmadığını söyledi. Aksoy ayrıca, “İnsan sağlığı için tehlikeli olabilecek maddelerin bulaşmış olduğu ambalaj atıkları tehlikeli atık statüsündedir. Bu tür atıkların zaten özel olarak toplanması ve imha edilmesi gerekmektedir. Türk Gıda Kodeksine göre zaten geri dönüşüm malzemeler gıda ambalajı olarak kullanılamazlar. Usulüne uygun şekilde ve tehlikeli atıklarla kontamine olmamış atıklardan geri dönüştürülen malzemelerin özellikle kullanımının yaygınlaştırılması, orijinal malzemelerin miktarını azalttığı için çevreye olumlu katkı yapar ve bu yüzden özendirilmelidir.” diye konuştu.
Biyobozunur Malzemelerin Çevre Dostluğu Tartışmalı
Plastik poşetlere alternatif olarak sunulan ‘biyobozunur’ yani doğada bozunur malzemeler ya da nişastadan yapılan poşetler hakkında da önemli bilgiler veren Aksoy, yakından bakıldığında bunların da çevreye dost olmadığının görülebileceğini belirterek, şunları söyledi: “Biyobozunur malzemeler bugün hem petrolden hem de tarımsal ürünlerden üretiliyor. Petrol kökenli olanlar sadece parçalanıyor ve görsel olarak yok olsalar da madde olarak doğada kalıyor. Üstelik bazılarında bu parçalanmayı gerçekleştirmek için özel kimyasal katkılar kullanılıyor. Diğer yandan nişasta bazlı çeşitler için kaynak olarak çoğunlukla mısır kullanılıyor. Mısır çok su isteyen bir bitki ve aynı zamanda yoğun gübre ve böcek ilacı da gerektiriyor. Bu maddeler su kaynaklarının hızla kirlenmesine yol açarak çevreye daha çok zarar veriyor. Nişastadan elde edilmiş malzeme özel kompost yani organik artık işleme tesislerinde işlenmek yerine doğada serbest bozunmaya bırakılırsa bozunma sırasında ozon gazını incelten metan gazı serbest kalıyor. Adı ‘biyobozunur’ ama malzeme çevreci değil, tam tersine küresel ısınmaya yol açan sera gazlarının bir kaynağı.”
Vakıf olarak görevlerinden birinin de plastik hakkında yanlış bilinenlerin yerine doğrularını anlatmak olduğunu söyleyen Aksoy, rakip malzeme kartellerinin bilimsel kanıtlardan uzak yanlış yönlendirmeleri yerine bilimsel veriler ile hareket edilmesinin önemine dikkat çekti.
Yanlış yargılara plastik sektörünün kurban edilmemesi gerektiğini söyleyen Aksoy, “İnsanların bilinçsizce yaptıkları hatalardan plastikleri sorumlu tutamayız” dedi. Günümüzde doğru kullanılmadığı zaman tehlikeli olan birçok teknoloji ile yaşadığımızı ve refah düzeyimizi bu sayede sürdürdüğümüzü belirten Selçuk Aksoy, “Bir şırınga sizi öldürebilir ama çoğunlukla hayatınızı da kurtarır. Bir bıçak ile sebze ve eti doğrayabilirsiniz ya da birini öldürebilirsiniz. Motorlu bir taşıt hayat da kurtarabilir hayat da sonlandırabilir. Bir gıda maddesi cam bir ambalajda şık gözükebilir ama çocuğunuzun eline geçerse hayati tehlike oluşturabilir” dedi.
Aksoy, “Plastik poşetlerin kolayca çevreye bırakılması yerine tekrar kullanılması ve geri dönüştürülebilmesi ancak artan kamu bilinci ile olur ve bunun için de hepimize görevler düşüyor” diye konuştu.
Plastikler hakkındaki gerçekler
- ABD Çevre Koruma Ajansı’na göre;
Kâğıt torbalar, plastik torbalara göre yüzde 70 hava kirliliği ve 50 kat su kirliliğine neden olur. Çünkü kâğıt torba üretimi için gerekli enerji miktarı, plastik olanların üretimi için gerekli enerji miktarından 4 kat fazla. Ayrıca kâğıt torbanın geri dönüştürülmesi için gerekli olan enerji miktarı plastik torbaların geri dönüşümü için ihtiyaç duyulan enerji miktarının tam 85 katı.
Kâğıt torbaların toprağa gömülmesinde ihtiyaç duyulan alan plastik torbalara göre 9 kat fazla.
ABD Film ve Torba Federasyonu, kâğıt ve plastik torba seçiminde plastiğin tercih edilmesini onaylamış durumda. Federasyona göre, marketlerde kullanılan plastik torbalar, kâğıt torbalara göre yüzde 50 daha az enerji tüketirken, yüzde 80 daha az katı atığa neden olur. Yüzde 70 daha az atmosferik kirlilik ve yüzde 94 daha az su kirliliği yaratır.
- Dünya’daki tüm plastik torbaların atıkları, toplam atıkların sadece yüzde 1’ini oluşturuyor. ( Kaynak: Kanada Plastik Derneği )
- Amerika’da plastik torbaların yeniden kazanımı ve çevreyi kirletmemesi için kamu eğitim programı düzenleniyor. ( Kaynak: ABD Plastik Derneği )
- Plastik özellikle ambalaj sektöründe yoğun olarak kullanılıyor. Çevre kirliliğini ise plastik ambalajları bilinçsizce doğaya bırakan insanlar yaratıyor. İnsanların daha bilinçli olmaları ile çevre kirliliğinin önüne geçilebilir çünkü plastik tamamen geri dönüştürülebilir bir malzemedir ve çok da değerlidir.
- Amaç plastik poşetlerin üretim ve kullanımını azaltmak değil, plastik torbaları daha efektif biçimde ve yeniden kullanmak olmalı. Marketlerde gereksiz torba alımını azaltmak ve yeniden kullanılabilecek torbalar üretmek çözüm olabilir. Bu da mümkün olduğu kadar yeniden kazanım, plastik atıklarının enerjiye dönüştürülmesi veya yeniden kullanımı yolu ile olacaktır.
- Plastikler, faydalı bir amaca hizmet ettikten sonra, yeniden işlenebilir veya alternatif yakıt olarak kullanılabilir. Plastik atıkların kömüre eşit bir kalori değeri ve çok daha düşük CO2 emisyonları var.
- Kaynak tasarrufu sağlayarak çevrenin korunmasına yardımcı olan plastiklerin üretilmesi için dünya toplam ham petrolünün sadece yüzde 4’ü tüketiliyor. Ancak, örneğin otomobillerdeki her 100 kg plastik parça Avrupa’da benzin tüketimini yılda 12 milyon ton, CO2 emisyonlarını da yılda 30 milyon ton azaltıyor.
- Plastikler; hava yastıkları, emniyet kemerleri, bebek koltukları, bisiklet kaskları, tıbbi cihazlar gibi malzemelerin üretilmesinde kullanılarak hayatımızı daha güvenli hale getirir.
- Daha hafif, daha ucuz, üretim sürecinde çok daha az kirliliğe yol açan ürünlerdir. Sanılanın aksine plastiğin çevre dostu pek çok özelliği bulunuyor. Üretim sürecinde birçok maddeye göre çok daha az enerji kullanılıyor. Örneğin plastik üretmek için çevre dostu olduğu düşünülen cam ve metalden çok daha az enerji harcanıyor. Kâğıt ve karton malzeme üretmek için de ağaç kesmek ve tonlarca zehirli kimyasal madde kullanmak zorundasınız.
- Plastiğin geri dönüşümü için de daha az enerji harcanıyor. Bir plastiği geri kazanım için eritirken 120 ile 200 derece arasına ısıtılırken, alüminyum için bu oran 650 derece, cam için ise tam 1400 derece.
- Plastikler, tüketim maddelerinin ekonomik ve güvenli biçimde ambalajlanmasını sağlar. Dünyadaki ürünlerin yüzde 50’sinden fazlasında plastik ambalaj kullanılıyor.