Ayvalıkta Kemal Paşa Mahallesinde 1890 yılında yapılan ve Neoklasik mimarisiyle dikkat çeken Panagia Phaneromeni Ayazması, ilçe merkezindeki en ünlü ve en önemli dini yapı olarak nitelendiriliyor. Milliyet'te yer alan habere göre; bir dönem zeytinyağı fabrikası olarak kullanıldıktan sonra kapıları kapanan Ayazma, 2005 yılında Ayvalık Belediyesine, Kent Arşivi Müzesi yapılmak üzere tahsis edildi. Belediye, yapıyı birkaç kez sergilerin düzenlendiği galeri olarak kullandı.
2011 yılında Balıkesir Müzesinin Prof. Dr. Ömer Özyiğit danışmanlığında Ayazmada yaptığı kazılar sonucunda 1867 ve 1890 ayazmalarının havuzları bulundu. Prof. Dr. Ömer Özyiğit ve ekibi, yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırladı. Restorasyon, gerekli maddi destek sağlandıktan sonra Ayvalık Belediyesi önderliğinde 2016 yılında başladı.
İki Ayvalıklı kuzen olan Muhtar Kent ve Şerif Kaynar’ın öncülüğünde, Ayvalık'a inanmış toplam 33 sponsorun destekleriyle proje finanse edildi. Maliyeti yaklaşık 2 milyon TL'yi bulan restorasyonda, çimento kullanılmadan, eski sıvalar analiz edildi, sarımsak taşlarının konservasyonu yapıldı, eskitme çalışmaları gerçekleştirildi ve aydınlatıldı.
Halka açık fonksiyonunu devam ettirecek
Ayvalık Belediye Başkanı CHPli Rahmi Gençer, belediye Belediyemizin öncülüğünde başlatılan restorasyon çalışmalarının tamamlanmasıyla, hem Ayvalık’ın tarihi dokusu hem ulusal kültür mirasımız adına çok önemli bir kazanım oldu. Bu müstesna yapıyı Ayvalık’a yeniden kazandırmak hepimizin göreviydi.
Kentimizin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer aldığı bu süreçte, bu tip yapıların doğru değerlendirilmesi büyük önem taşıyor. Tarihi Ayazma bundan böyle de halka açık fonksiyonunu devam ettirecek; faydalanılacak bir yer olacak. Kutsal su için gelen yabancıların, misafirlerin burayı gezmesi sağlanacak. Dahası, müzik dinletileri yapılacak, resim sergileri açılacak, mimari veya UNESCO gibi konularla ilgili toplantılar düzenlenecek. Kısacası, binayı işlev kazandırarak ayakta tutacağız dedi.
İçindeki su, kutsal kabul ediliyor
Küçük bir kız çocuğu her gece rüyasında Meryem anayı görür. Meryem ana sürekli aynı yerde durup burada kaynaktan fışkıran kaynaktan su içer ve küçük kız çocuğuna da bu suyu işaret eder. Rüya sürekli tekrarlayınca bunun bir haber olacağı düşünülerek kent meclisine anlatılır.
Toplanan din adamları kızın tarif ettiği yere gelir ve kazı yaparlar, bir süre sonra kızın rüyasında gördüğü gibi topraktan su fışkırır. Daha sonra buraya bir kilise yapılır ve su korumaya alınır hikayesi ile bilinen Ayazmada, geçtiğimiz yıllarda yapılan temizlik çalışmaları sırasında, 2 havuz ortaya çıkarılmış, nişler ve su künkünün yanı sıra bir aziz başı ve 1866 yılında yazıldığı belirlenen mermer levha bulunmuştu.
Ayvalık Panagia Phaneromeni Ayazması, ilçede düzenlenecek Tarihi Kentler Birliği Toplantısı kapsamında 24 Mart'ta halkın ziyaretine açılacak.