Ormanlık araziler, başta TEMA olmak üzere çevreci kuruluşların karşı çıkışlarına rağmen, bir yıl aradan sonra yeniden madencilik sektörünün faaliyetlerine açılıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi'nin "ormanlık alanlara yönelik faaliyet izinlerinin yönetmelikle belirlenemeyeceği" yönündeki kararı doğrultusunda yeni bir kanun çalışması yaparak Başbakanlık'a gönderdi. Ormanlık arazide madencilik faaliyetlerinin yolunu açan tasarı ile çevrecilerin tepkilerini azaltacak bazı önlemler de alındığı belirtildi. Buna göre, Başbakanlık Müsteşarı başkanlığındaki bir kurul tarafından madencilik faaliyetlerinin kısıtlanacağı alanlar belirlenecek; ormanlarda çevresel etkileri giderilebilecek yatırımlara izin verilecek.
Mahkeme ‘yönetmelik olmaz' demişti
Ormanlık arazilerde verilen maden işletme ve arama ruhsatlarına yönelik konu CHP'li milletvekilleri tarafından 2004 yılında Anayasa Mahkemesi'ne taşınmıştı. Mahkeme 2009 Ocak ayında Maden Kanunu'nun 7'nci maddesinin birinci fıkrasının yürütmesini durdurdu ve iptal etti. Bu madde orman, tarım ve turizm bölgeleri gibi alanlarda madencilik faaliyetlerine yönelik Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), gayri sıhhi müesseseler (GSM) ile ilgili düzenlemelerin nasıl yürütüleceğinin bakanlar kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesini öngörüyordu. Kararın gerekçesinde, bu alanlarda faaliyetin uluslararası anlaşmalara aykırılığı ve yönetmelikle düzenlemenin yanlış olacağı gerekçesiyle yasal düzenleme gerektiği belirtildi. Gerekli kanunun hazırlanması için de 1 yıl süre verildi. Danıştay da bu süreçte TEMA ve bazı meslek odalarınca açılan "Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği"nin yürütmesini durdurunca, 2009 yılı madenciler için kötü geçti. Sektör temsilcileri ise, 2009 yılı için 500 milyon dolarlık zarar oluştuğunu ileri sürdüler.
Çevresel etkiye göre izin
Bakanlığın, yasal boşluğu dolduracak olan ve Anayasa Mahkemesi kararına uyumlu yeni yasa tasarısı ise çevre etkilerini de göz önüne alarak madencilik izni verilmesini öngörüyor. Tasarıya göre, bilimsel ve teknik değerlendirmelere göre çevresel etkileri alınacak önlemlerle giderilebilecek düzeydeki madencilik faaliyetlerine izin verilecek. Kurulun maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme gibi unsurlara göre ruhsat verilecek alanlara kısıtlama getirme yetkisi de bulunuyor. Orman ve ağaçlandırma alanlarında yapılacak maden arama ve işletme faaliyetleri için geçici tesislere de orman idaresince izin verilebilecek.
Mevcut yasada bulunan ve çakışabilecek yatırımlar listesinde yer alan havaalanı, liman, baraj gibi projelere otoyollar, demiryolları, enerji tesisleri, petrol, doğalgaz, jeotermal boru hatları, su isale hatları da eklendi. Madencilik faaliyetleri ile bu yatırımların birbirini engellemesi durumunda madencilik faaliyeti ve yatırım kararına yine oluşturulan kurul tarafından karar verilecek. Kurulda, Başbakanlık Müsteşarlığı başkanlığında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı müsteşarı, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) müsteşarı, Maden İşleri Genel Müdürü ve yatırım kararına onay veren kurumun müsteşar veya başkanı da bulunacak.