Bergama'da 1800 yıldır ayakta kalan antik Allianoi kaplıcalarını kurtarmak isteyenlerle DSİ ve ziraat odaları arasında sinir savaşı yaşanıyor. Savaşın kesin mağlubu ise topraksız köylü.
Bir yanda sadece bu yıl 9 milyon YTL harcanan bir proje, diğer yanda dünyanın ayakta kalmış en eski kaplıcaları. Bir yanda 'programa göre' 18 Aralık'ta Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından açılacak olan baraj. Diğer yanda 1. derece sit alanlarına zarar verilmesini ağır cezalık suç sayan yasalar.
Bergama'daki 1800 yıllık Allianoi kaplıcaları ile antik sağlık yurdunu sular altında bırakacak olan Yortanlı Barajı'nın kaderi, birbirlerine bağlı kördüğüm halini aldı. Bu durum, 1800 yıldan beri ayakta kalan kaplıcalar ve antik sağlık yurdunu kurtarmak isteyenlerle ziraat odaları arasında sinir savaşına dönüştü. Kazı başkanı Dr. Ahmet Yaraş ile Allianoi Girişim Grubu Sözcüsü avukat Arif Ali Cangı yetkilileri suçlarken, ziraat odaları başkanları eğer su tutulmazsa köylülerle eylem yapacaklarını açıkladı.
15 Kasım'da su tutulacaktı
Barajda 15 Kasım'da su tutmaya başlayacağını açıklayan Devlet Su İşleri (DSİ) ise bölge 1. derece sit alanı olduğu için, Kültür Bakanlığı'nın vereceği son kararı bekliyor. Ama daha önce istimlak işlemleri yapılan bölgelerde bulunan binlerce ağaç, inşaatı yapan firmanın elemanları tarafından kesilmeye başlandı bile... Çoğu meyve ağacı olan ağaçlar, baraj arazisinin çevresindeki Yortanlı, Çaltıkoru, Eyiller ve Paşaköy köylüleri tarafından kışlık odun olarak toplanıyor.
Paşaköy'den Beycan Şanlı, odun toplamaktan başka çareleri kalmadığını söylüyor: "Baraj bizim köyün tarım arazilerini aldı götürdü. Eskiden tarla kiralar, çobanlık yapardık, şimdi ne mera kaldı ne tarla. Arazi sahipleri para aldı ama bizim gibi toprağı olmayanlar işsiz kaldı. Çaltıkoru Köyü bizden de kötü. Köyün yarısını aldılar yarısını bıraktılar. Evi olmayanlar Bergama'ya göç etmek zorunda kalacak. Sanki orada iş varmış gibi. Baraj ovadaki köylere yaradı, bizi işsiz bıraktı."
İnşaatındaki çalışmaların normal olarak sürdüğünü söyleyen DSİ 2. Bölge Müdür Yardımcısı Özer Horzum ise, "Eğer bu ağaçlar kesilmezse su toplanmaya başlayınca hem kötü bir koku oluşuyor hem de su sağlıksız oluyor. Boşa gitmesinler diye de çevredekilerin toplamasına izin veriyoruz " dedi.
Ziraat odaları: Eylem yaparız İzmir İl Ziraat Odası Başkanı Sedat Köse ve ilçe ziraat odalarının başkanları, Yortanlı Barajı'nda bir an önce su tutulmasını istedi. Köse, önceki gün Bergama, Tire, Ödemiş, Selçuk ve Menderes ilçe ziraat odaları başkanlarıyla birlikte İzmir Valisi Oğuz Kağan Köksal'ı makamında ziyaret ederek bu isteği iletti.
Basına kapalı ziyaretin ardından konuşan Köse, bölgede yaklaşık 100 bin kişinin tarımdan geçindiğini belirterek tarihi eserlerin bir an önce nakledilerek barajın tarımsal sulamaya açılmasını talep etti.
Bergama Ziraat Odası Başkanı Bedri Çakmakoğulları ise, elde edilen turizm gelirleri ile sulama sonrası beklenen 'tarım' gelirlerini karşılaştırdı: "Bergama'da üç ören yeri ile bir müze bulunuyor. Geçen yıl 300 bin kişi buraları ziyaret etti, ülke ekonomisine de turizmden 975 bin YTL'lik gelir kaldı. Yortanlı Barajı'nın suyuyla 183 bin dekarlık alan kapalı boru sistemiyle sulanacak. Baraj suyu tarıma kazandırıldığı takdirde bölgede yılın 12 ayı sulama yapılabilecek. Sulama başladığı zaman dekar başına en az 400 kilo daha fazla ürün almayı hedefliyoruz. Bu kadarlık araziye sırf buğday ekildiği zaman 24 milyon YTL'lik ek gelir sağlanmış olacak. Bu ayın sonuna kadar barajda su tutulmazsa çiftçiler olarak eylem yapacağız."
'Sulama için altyapı yok' Allianoi Girişim Grubu Sözcüsü avukat Arif Ali Cangı, Yortanlı Barajı'nda su tutulsa bile 5-6 yıldan önce sulama yapılmasının imkânsız olduğunu iddia etti. Müteahhidin istihkaka hak kazanabilmesi için gövdenin su geçirgenliğinin kontrol edilmesi gerektiğini belirten Cangı, şöyle konuştu:
"Bunun için de baraj gölünde yüzde 10 su tutulması gerekir ve Allianoi su altında kalır. DSİ'den aldığımız bilgiye göre Kınık Ovası Sulama Projesi'nde ova sağ ve sol sahil olmak üzere ikiye ayrılmış. 6 bin hektarlık sol tarafta kanal ve boru inşaatının yüzde 51'i tamamlanmış. 11 hektarlık sağ tarafta ise boru ve kanal inşaatı ihalesi 2006 yılında yapılacak. Bu durumda barajda biriken suyla düzenli sulama yapılması 5-6 yıldan önce mümkün görünmemekte. Daha sulama sistemi yapılmadan köylünün su beklediği açıklamaları yanıltmacadan başka bir şey değil."
'Herkese dava açarım'
Allianoi'da kurtarma kazılarını yürüten ekibin başkanı Dr. Ahmet Yaraş da kararlı. Kazılar bitmeden barajda su tutulursa ilgili herkese tazminat davası açacağını belirten Yaraş, İzmir 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 13 Ekim tarihli kararını hatırlatıyor. Bu kararında Allianoi'u 'korunması gereken dünya kültürel mirası' sayan kurul, kalıntıları mille kaplama ya da duvarla çevirme gibi 'kurtarma' projelerini gayribilimsel bulmuş ve yeni bir koruma projesi hazırlanana kadar barajda su tutulmamasına karar vermişti.