"Olimpik Planlar Nereye Doğru Gidiyor?"

Mimari eleştirmen Dejan Sudjic, Observer’daki yazısında, 2012 Olimpiyatları’na hazırlanan Londra’nın hazırlıkları hakkında güncel bir değerlendirme yapıyor.

Sudjic, son dönemde İngiliz halkının kamu için mimariye derin bir kuşkuyla yaklaştığını, resmi kurumların da konuya, özellikle Olimpiyat programının gerçekleştirilmesinde gözlemlenebileceği gibi kayıtsızlık ve şüphecilik karışımı bir yaklaşım gösterdiklerini belirtiyor. 2004 Atina Olimpiyatları için Santiago Calatrava’nın tasarladığı strüktürlerin son anda tamamlanabilmesi ve İskoç Parlementosu Binası’nın planlanan bütçeyi oldukça aşması gibi tecrübeler, bu kurumların olaya tedbirli yaklaşmasını bir nebze de olsa açıklıyor.

İngiltere’nin adaylık sürecinde eski bir çöp toplama alanı olan Doğu Londra’daki Stratford’da yükselmesi beklenen olimpik tesisler için göz alıcı imgeler hazırlanmıştı. Uluslararası üne sahip “Foreign Office Architects, Allies & Morrison ve EDAW” tarafından hazırlanan bu projelerin yanı sıra Zaha Hadid’in tasarladığı Olimpik Yüzme Havuzu kompleksi, Londra’nın heyecan verici yarıtıcılık gösterilerine ne kadar açık olduğunun bir kanıtı gibiydi.

Ancak Foreign Office Architects’in kesin planları hazırlamakla görevlendirilmesinden bu yana, örneğin olimpiyat stadyumunu kimin tasarlayacağı ya da adaylık sırasında hazırlanan imgelere benzeyip benzemeyeceği bile açıklık kazanmış değil. Hatta stadyumun kalıcı bir strüktür olup olmayacağı da kesinleşmemiş durumda. Sudjic, aldığı son duyumlara göre oyunlar sırasında 80 bin olarak düşünülen kapasitenin oyunlar sonrasında eğer başka amaçla kullanım olanağı yaratılabilirse 10 bine düşürüleceğini söylüyor. Sudjic, bu durum gerçekleşirse stadyumun imgesel olarak 2008 Pekin Olimpiyatları için Herzog & de Meuron tarafından tasarlanan ya da 1972 Münih Olimpiyatları için inşa edilen asma germe çatılı stadyumlarla yarışmaktan uzak olacağı görüşünde olduğunu belirtirken, bütçenin aşılması korkusundan dolayı Zaha Hadid’in Olimpik Havuz projesini revize etmeye başladığını da sözlerine ekliyor.















Londra Olimpiyatları Düzenleme Komitesi’nin (Olympic Delivery Authority- ODA) yüklenicilerin sözleşmelerini, gecikmeleri ve bütçe aşımını önleyecek şekilde düzenlemesini gayet doğal bulan Dejan Sudjic, bugün öne çıkan eğilimin; mimari kaliteyle ilgili sorumluluğun ve projenin yönetiminin mimarlardan alınarak, amacı iş bitiminde daha çok kar elde etmek olan müteahhitlere bırakılması olduğ konusunda uyarıda bulunuyor. Buna göre ODA, mimari kararlar konusunda son sözü söyleme hakkını elinde tutmak yerine, Olimpiyat Parkı’nın tamamının inşası için konsorsiyumlardan teklif istiyor.

Dejan Sudjic’in yorumuna göre Olimpiyatlarda yaratıcı mimarinin karşısında duran tek engel sözleşme süreci değil. Oyunların fiziksel planlama stratejisinin Oyunlar sonrası kente miras bırakacağı mirasa da önem veriliyor. Mantıklı gibi görünen bu beklentinin ardında hala belirsiz noktalar bulunuyor. Pratikte bu miras, 17 gün boyunca sürecek Oyunlar için gerekli teknik gerekliliklerin herşeyin üstünde tutulması ve Oyunlar sonrasında arazinin uzun dönem kullanımına uyarlanması olarak öngörülüyor. Londra’daki Regent’s Park’ın yarısı büyüklüğünde olacak Olimpiyat Parkı’nın, gerçekleşecek 4 milyar sterlinlik yatırımın getireceği en önemli yenilik olması bekleniyor. Ancak olimpik tesislerin içine yerleşeceği bir kent parkı oluşturma çabasının aksine seyircilerin araziyi yoğun olarak kullanacağı 17 gün hedeflenerek, tesislerin birbirinden mümkün olduğunca uzağa yerleştirileceği bir düzenleme için adım atılıyor. Sudjic’e göre bu düzenleme kalabalıklara hareket alanı sağlayabilir ancak alanın daha sonra nasıl kullanılacağı konusunda düşünülmesi gerekiyor. Oysaki bu alan, Doğu Londra’nın gri imajının dönüşümü için mekan hissi oluşturabilecek bir itici güç olabilirdi ancak şu durumda işlevsel ve etkin olmanın ötesine geçebilmesi için şansın yardımına ihtiyacı var.















Sudjic, aynı teknik ve dar bakış açısının yeni Wembley Stadyumu’nun Londra’nın ihtiyacını karşılamayacak oluşunun temel nedeni olduğunu ifade ediyor. Wembley Stadyumu olimpik stadyum olabilecekken, sadece futbol için tasarlandı ve oyunlardan sonra herhangi bir amaca hizmet etmeyecek 80 bin kişilik yeni bir stadyum daha inşa edilmesini gerekli kıldı. Sudjic, “Oyunları gerçekleştirmek üzere büyük bir yatırımı gözden çıkaracak olan İngiliz halkının, iyi bir organizasyona ek olarak güzel bir park ve bir miktar da iyi mimari beklemeye hakkı olduğunu” savunuyor.


Derleyen: Sena Özfiliz