Cevap “Evet. Belki.” “Nükleer santral muhtemelen Ruslara ihale edilecek deyip duruyorsun ama yanılıyorsun” dedi, bu konuları yakından izleyen bir kaynağım. “Onlar da pes ederse şaşma.” “Bunu da nereden çıkarıyorsun?” diye sordum. İşte anlattıkları.
Dünya nükleer bir rönesansın eşiğindedir. ABD Kongre Araştırma Servisi 2030’a kadar 400 büyük nükleer reaktör yapılacağını tahmin ediyor. Değeri 2.000 milyar dolar olan bu pazarın büyük bir bölümünü ABD, Fransa, Güney Kore, Japonya, Rusya ve paylaşacak. Bu bağlamda Türkiye’nin ilk nükleer santralını yapmak Rusya için önemlidir. Nitekim bu konuda Rus devlet şirketleri ile Enerji Bakanlığı arasında müzakereler devam ediyor.
Ama Türkiye “Onu veremem, buna karışmam” stratejisi izlemeye devam etiği için bu müzakerelerden de bir şey çıkmayabilir. Rusların muhtemelen 25 milyar dolar tutacak olan paketinde 3-4 milyar dolar değerinde Siemens hizmet ve teslimatı var. Ruslar kontrol ve kumanda sistemleri ile yakıt teknolojisini Alman şirketinden alacak. Bunun için Alman devlet kredi garanti sisteminden yararlanmaları gerek.
Hazine garantisi gerekli
Bunun için de TC Hazine garantisi gerek. Çünkü üretilecek elektriği satın alacak olan TETAŞ’ın zamanında ödeme yapacağına hiç kimse güvenmiyor, Hazine garantisi talep ediyor. Hazine ise garanti vermek istemiyor. “Nükleer gibi netameli bir konuda ancak devlet bankaları öncülüğünde finansman bulunur ve devlet bankaları da karşısında ciddi bir kamu görmek ister. Türkiye’nin ciddi kamusu ne TETAŞ’tır ne de BOTAŞ, sadece Hazine’dir” diyor kaynağım.
Ruslar ellerinde doğalgaz vanası olduğu için, “Parayı vermezlerse kışın ortasında gazı keserim” diye düşünüp bu engeli, belki, aşabilir. Ama bir de “hukuki koruma” var. İdari mahkemeler yarın öbür gün milyarlarca dolar harcandıktan sonra yürütmeyi durdurup, dur bakalım birkaç profesöre soralım derse, zararı kim ödeyecek?
Nükleerde yürütmeyi durdurma iflasla eşdeğer olabilir. Ruslar bu engelleri aşamazsa ne olacak?
Ya onlara rakip bir teklif hazırlayan Koreliler. Onların şansı ne?
“Ben biliyorum ne olacağını” dedi kaynağım, “Korelilere çok hızlı koş, koşarken ters takla at, aynı zamanda da 5 karpuz taşı diyecekler.”
YARIN: Biz yerimizde sayarken Kore nasıl nükleer santral ihraç eden bir ülke oldu?