Mersin-Akkuyu’da kurulması planlanan Türkiye’nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan yarışma, hem küresel kriz hem de firmaların erteleme talebinin reddedilmesi nedeniyle hayal kırıklığı ile sonuçlandı. Yarışmaya tek teklifi Rus Atomstroyexport-İnter Rau ve Ciner Grubu’na ait Park Teknik Elektrik ortaklığı verdi.
Nükleer santral yarışması, dün Enerji Bakanlığı’na bağlı Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş. (TETAŞ) tarafından gerçekleştirildi. Yarışmada daha önce şartname alan 13 firmadan 6’sı zarf sundu. Bu firmalar şöyle: Atomstroyexport (Rusya)-Inter Rao(Rusya)-Park Teknik (Türkiye), AECL Atomic Energy Of Canada Limited (Kanada), Suez Tractebel (Fransa-Belçika), Unit Investment N.V. (Hollanda), Hattat Holding-Hema (Türkiye), Ak Enerji (Türkiye).
Tek teklif engel değil
6 firmadan sadece Atomstroyexport grubu teklif verirken, diğer 5 firma teşekkür mektubu sundu ve yarışmaya katılmadı. TETAŞ Genel Müdürü Hacı Duran Gökkaya, tek teklif sunulmasının rekabeti önlemediğini ve bu durumun komisyonun yarışmayı iptal etmesi için bir gerekçe olmadığını söyledi. Kapalı teklifle yapılan yarışmada Atomstroyexport grubunun yalnızca ilk zarfı açıldı.
Değerlendirme süresi 15 gün
Gerekli dokümanların bulunduğu zarfın açılışı sırasında basın mensuplarının yarışmanın gerçekleştirildiği salondan çıkarılması tepki çekti. Gazetecilerin, “İhale şeffaf olmalı. Zarf neden basın önünde açılmıyor” sözleri üzerine Gökkaya, “9 kişilik bir komisyon ve istekli firma temsilcileri içeride. Komisyonun rahat çalışması için salonu terkediyoruz” dedi.
Bundan sonraki süreçte, Atomstroyexport grubuna ait, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ölçütlerine uygunluk belgelerini içeren ikinci zarf, TETAŞ tarafından TAEK’e gönderilecek. TAEK, daha önceden belirlediği teknoloji ölçütlerine göre 15 gün içinde firmanın teklifini değerlendirecek. TAEK’in ikinci zarfta yapacağı değerlendirmenin ardından teklif uygun bulunursa üçüncü zarf açılacak. Atomstroyexport grubunun fiyat teklifi Bakanlar Kurulu’nun onayına sunulacak.
Kamu, santralı kuracak ve işletecek şirkete 15 yılı aşmamak koşuluyla ürettiği elektriğe alım garantisi verecek.
Rus şirkete İran eleştirisi
- Teklif veren gruptaki Rus ortak Atomstroyexport İran’da nükleer santral projesi yürütüyor. Şirket nükleer enerji konusunda bilgi (know-how) sağlayarak İran’ın nükleer programa katkıda bulunmakla eleştiriliyor.
- Şu anda 5 santral ünitesi yapmakta olan Atomstroyexport’un, nükleer santral yapımında pazar payı yüzde 20. Aldığı siparişlerin toplam tutarı 4.5 milyar dolar.
- 10 yıl önce iki Rus kamu şirketinin birleşmesiyle kurulan şirket Sovyet dönemindeki nükleer enerji birikimini devralmış. Yurtdışında 30 nükleer santral kuran şirket Almanya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’da büyük projeler gerçekleştirmiş.
‘Takvim kaliteli teklife yetmedi’
Nükleer santral işiyle ilgilendiği halde ihaleye teklif vermeyen Sabancı Holding, bunun nedenlerini şöyle açıkladı: “Bu karar, son derece hassas ve detaylı çalışma gerektiren, ülkemiz açısından güvenlik ve risk konularının en üst düzeyde önem taşıdığı nükleer santral ihale süreci için verilen takvimin Sabancı Holding'in yüksek kalite standartlarına uygun bir teklif oluşturulması için yeterli olmamasından kaynaklanmaktadır.” Açıklamada holdingin, Türkiye’nin artan enerji talebinin karşılanması için nükleer enerjinin, yararlanılacak kaynaklar arasında olması gerektiği yönündeki inancını sürdürdüğü ifade edildi.